Tímarit Máls og menningar - 01.03.1994, Blaðsíða 111

af rímbullinu er góður skáldskapur. Á
hinn bóginn er mjög hressandi að lesa
svona bókmenntalega ómeðvitaða ffá-
sögn, með stílfágun tapast oft ákveðið
sakleysi eða kæruleysi sem þessi bók
mætti einmitt ekki missa.
Eftir ótal samræður og einu sinni
kosmískt samræði skilur með þeim
hjónaleysum, listamanninum og tungu-
málinu. Frjóvgun hefur átt sér stað.
Jón Hallur Stefánsson
Ekki er allt sem sýnist, enginn er sá sem
hann sýnist
Birgir Sigurðsson: Hengiflugið.
Forlagið 1993.
Birgir Sigurðsson hefur í leikritum sín-
um verið óhræddur við að taka óþyrmi-
lega á fólki og draga ffam hliðar á
einstaklingum og samskiptum þeirra
sem menn undir venjulegum kringum-
stæðum vilja helst halda í skugganum.
Hér er ég öðru fremur að vísa til leikrits-
ins Dagur vonar sem er eitthvert magn-
aðasta drama sem sést hefur lengi á
íslensku leiksviði, flóknar og margþætt-
ar persónur sem eiga í Qölþættum og
magnþrungnum átökum sem leiða
ffam sífellt dýpri og grimmari mynd af
innviðum fólks og samfélags.
I fyrstu skáldsögu sinni fetar Birgir
Sigurðsson svipaða slóð að því leyti að
hann leggur ótrauður til atlögu við það
verkefni að grafa sig í gegnum nútím-
ann, verkefni sem margir hafa furðað sig
á að íslenskir rithöfundar hafi flestir
hverjir látið í ffiði í seinni tíð.
Flókinn veruleiki
Fyrir ekkert sérlega mörgum árum voru
margir uppteknir af því að halda því
ffam að rithöfundar ættu í skáldverkum
sínum að vinna úr veruleikanum með
því að draga skýrar línur og einfalda
hann til þess að lesendur gerðu sér betur
grein fyrir umhverfi sínu og sjálfum sér.
í seinni tíð hafa menn verið ákafir í að
halda því fram að skáldskapurinn eigi
miklu ffekar að sýna hversu veröldin sé
flókin, tætt og splundruð.
Ekki er ég viss um að Birgir Sigurðs-
son hafi látið þessar kenningar sig miklu
varða, en hitt er víst að í þessu skáldverki
sem hér er til umræðu er langt því ff á að
verið sé að einfalda hlutina eða bjóða
upp á þægilegar lausnir á vanda tilver-
unnar. Þvert á móti er megininntak
verksins einmitt að sýna það að tilveran
er flókin, að manneskjur eru flóknar og
að langt er ffá því að allt sé sem sýnist í
fyrstu atrennu.
í sögunni eru þessi viðfangsefni leidd
ffam á a.m.k. fjórum sviðum. 1 fyrsta
lagi í sögu, persónuleika, samskiptum
og átökum aðalpersónanna. f öðru lagi
í frásögnum af öðru fólki sem er í
margskonar tengslum við aðalpersón-
urnar. í þriðja lagi er höfundur óhrædd-
ur við að láta persónur ræða málin,
ýmist í eigin hugskoti eða í samræðu við
aðra. í fjórða lagi eru svo lýsingar og
umfjöllun um ýmis samfélagsleg fýrir-
brigði, þar sem höfundur beitir off
magnaðri íroníu. Samanvið, innanum
og utanvið þessi svið er svo ótalmargt
annað sem liggur í textanum og vísar á
þær hugmyndir sem að baki verkinu
liggja-
Ástarsaga um fólk
Það er kannski ekki sanngjarnt að nota
orðið ástarsaga þegar um er að ræða
sögu sem fjallar um raunverulegt fólk
með alvöru tilfinningar, flóknar og mót-
sagnakenndar. Venjulega eru þær sögur
kaflaðar ástarsögur sem segja frá ein-
hliða glansmyndum sem lifa í klisjum. Á
hinn bóginn má auðvitað segja sem svo
TMM 1994:1
101