Tímarit Máls og menningar - 01.03.1994, Blaðsíða 66

lætur aðrar konur fá það óþvegið; hún kallar þær gamlar geitur, piparkerl-
ingar, hórur, skækjur, tæfur og öðrum ónefnum. Mollý kallaði þjónustu-
stúlkuna Mary skækju og tæfu og rak hana úr vistinni af því hún var ung og
Bloom þótti gaman að glápa á hana. I hennar stað réð Mollý gamla ráðskonu
sem reyndist óhæf til verka vegna elli svo Mollý varð að vinna húsverkin sjálf
— en hún var alla vega engin ógnun í samkeppninni um augnaráðið.
Sýniþörf Mollýjar er einnig lýst í því hvernig hún klæðir sig og málar sig
gagngert til að ná athygli karlmanna. Hún harmar lítið úrval í fataskáp sínum
og hinn dofnandi æskublóma sinn. En hún huggar sig við tilhugsunina um
allar þær konur sem hefur tekist að halda fegurð sinni og aðdráttarafli fram
yfir miðjan aldur. Mollý vill sýna sig og notar óspart til þess mjög flegnakjóla.
En það sem hún sýnir er bara yfirborð og hún virðist ekki gera greinarmun
á yfirborði og því sem innra býr. Því verður Mollý táknmynd yfirborðsins,
táknmynd líkamans í sögunni. James Joyce ætlaði henni að vera slíkt tákn
eins og sjá má af því hvernig hann lýsir einræðu Mollýjar, lokakaflanum, í
bréfi:
... it begins and ends with the female word Yes .. It turns like the
huge earthball slowly surely and evenly round and round spinning.
Its four cardinal points being the female breasts, arse, womb and
... expressed by the words because, bottom ... woman, yes“.8
Betur verður varla sýnt fram á hlutverk Mollýjar sem kynferðislegs þolanda
í sögunni, þar sem jáyrði hennar tjáir sjálft kynfæri hennar; sköp konunnar
segja já — þau vilja það: Já. Með persónu/lýsingu Mollýjar, gjörðum hennar
og orðum í skáldsögunni sýnir Joyce oJckur (meðvitað eða ekki) að það getur
elcki verið um nein sönn samskipti kynjanna að ræða (sönn ást getur ekki
blómstrað) á meðan konur lúta sýniþörf og skilgreina sjálfar sig útfrá fallísku
augnaráði karlmanna og karlmenn skipa sjálfum sér í hlutverk gláparans og
konum í hlutverk þolandans.
V
Að lokum er gaman að velta því fýrir sér að samkvæmt einu vinnuplagginu
sem Joyce notaði þegar hann var að semja Ódysseif (Lianti scheme), þá á
Leopold Bloom að minna á Orfeus sem reynir að vinna Evridís sína til baka
frá Helju. Með það í huga er vert að minnast þess að þraut Orfeusar fólst í
því að hann mátti undir engum kringumstæðum líta til baka á Evridísi, hann
mátti ekki glápa á hana á leiðinni frá Helju (hvað sem hún kallaði á hann,
kvartaði og kveinaði undan því að hann veitti henni enga athygli), þá myndi
hann missa hana að eilífu. Yfirfært á Bloom getum við túlkað þetta á tvennan
56
TMM 1994:1