Tímarit Máls og menningar - 01.03.1994, Page 69

flakki um borgina í erindagerðum auglýsingasafnarans, og hann hefur, eins
og Ódysseifur, verið aðskilinn frá konu sinni að því leyti að þau hafa ekki
haft fullkomnar samfarir síðan sonurinn dó. Molly er við íyrstu sýn alger
andstæða hinnar dyggu Penelópu, þar sem hún heldur framhjá manni sínum
með stertimenninu Blazes Boylan, en þegar hún tekur loks til máls, í síðasta
kaflanum, kemur í ljós að innst inni elskar hún engan annan en Leopold
sinn. Stephen Dedalus á að vísu föður, en Simon er drykkfelld landeyða sem
getur ekki orðið unga manninum nein föðurmynd. Stephen er því í leit að
föður og Bloom í leit að syni, og gegnum alla bókina færast þeir nær og nær
hvor öðrum, uns fundum þeirra ber saman og Bloom reynir að stofna til
nánari tengsla þeirra á milli. Hvort það tekst er spurning sem bókin veitir
engin skýr svör við.
í forsal vinda
Sjöundi kafli Ódysseifs er jafnan kallaður Eólos eftir þeim manni sem Seifur
hafði gert að ráðsmanni vindanna og segir frá í tíunda þætti Ódysseifskviðu.
Eólos þessi tók forkunnarvel á móti Ódysseifi, hélt hann í heilan mánuð og
gaf honum að skilnaði belg með hinum þjótandi vindum, en veitti síðan
greiðan byr heim til íþöku. Eftir tíu daga siglingu sáu þeir föðurland sitt
álengdar, þá seig sætur svefn á Ódysseif, en förunautar hans leystu þá frá
belgnum, sem þeir hugðu innihalda dýrar gjafir frá Eólosi; þá þustu allir
vindarnir út og skipin bárust með fárviðrinu aftur til Eólseyjar. En í þetta
skiptið tók Eólos illa á móti Ódysseifi og hrakti hann á burt með hinum
herfilegustu orðum.
Þessa einföldu frásögn notfærir Joyce sér með margvíslegum hætti. Eólos
gerist á blaðaskrifstofum og í prentsmiðju; sá sem samsvarar Eólosi er
ritstjórinn, Myles Crawford, og er það vel við hæfi. Bloom kemur til ritstjór-
ans í þeirri von að ganga frá auglýsingaviðskiptum, Crawford tekur vel á móti
honum, Bloom fer í þeirri trú að allt sé komið í höfn, snýr aftur, en þá er
ritstjórinn í fúlu skapi og hreytir í hann örgustu ónotum. Með þessum hætti
endurspeglast saga Ódysseifs í sögu Blooms. En frásögn Hómers birtist
einnig í stíl kaflans og orðfæri, þema hans og viðfangsefnum.
Eins og við er að búast er mikið um vind í kaflanum, bæði í eiginlegri og
óeiginlegri merkingu. Þegar Bloom kemur inn í skrifstofubygginguna heyrir
hann marr í dyrum og hugsar: ,Ævinlega eru einar dyr látnar standa
andspænis öðrum svo vindurinn geti. Inn. Út.“ (bls. 119). Og það er mikill
blástur í þessari byggingu. Prófarkir feykjast í dragsúgi og ritstjórinn segir
að þetta sé sannkallaður hvirfilvindur (bls. 130). En víðar er vindur á ferð.
Þegar Bloom er að hugsa um hvers konar efni selji vikublöð er það m.a.:
TMM 1994:1
59