Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands. - 01.05.2012, Side 132

foringjar sem misstu sínar eigin káetur
urðu að sýna fórnfýsi og flytja hluta
orðræðunnar sem allajafna samræmdist
ekki stétt þeirra. Edwards höfuðsmaður
þurfti að halda ákveðinni fjarlægð á
milli sín og undirmanna sinna. Aðeins
einn gat verið sjálfstæður faðir
heimilisins og að sama skapi gat aðeins
einn verið sjálfstæður faðir skipsins.
Edwards höfuðsmaður varð því að
tryggja stöðu sína með sýndar-
matarboðum þar sem hann bauð undir-
foringjunum sínum til snæðings til að
styrkja í sessi stöðu sína þar sem
borðbúnaður frá heimahögunum minnti
undirforingjanna á borðsiðina heima
fyrir og stöðu þeirra gagnvart höfuðs-
manninum. Ævintýramennska var hluti
karlmennskuorðræðunnar sem allir
karlar á sjónum gátu tileinkað sér.
Stéttaskiptingin og mismunandi viðhorf
til líkamans höfðu þó þau áhrif að
mismunandi leiðir voru notaðar til að
öðlast aðgang að þessum hluta orð-
ræðunnar. Á meðan undirforingjarnir
söfnuðu forvitnilegum gripum sem þeir
fengu á Tahítí notuðu neðanþilfars
sjóðliðarnir líkama sína og húðflúrun
__________
132
Að opna öskju Pandóru
Mynd 3. Stríðskylfur frá Tahíti. Lagfært frá: Campbell og Gesner 2002, bls. 134 (mynd 178).
sem einskonar aðgangsmiða að þessum
hluta orðræðunnar.
Þó hér hafi aðeins verið fjallað um
lítið brot af því flókna samspili
karlmennsku, efnismenningar og stéttar
sem átti sér stað um borð í Pandóru tel
ég samt að hér hafi tekist að sýna fram á
hvernig hægt sé að nýta skilgreininguna
á karlmennsku sem orðræðu til að skilja
betur tengslin milli hugmynda,
hegðunar og atburða. Með því að fjalla
um karlmennsku sem mótaða í orðræðu
má þannig fjalla um kyngervi sem
mótað af orðum, venjum og gjörðum,
með atbeini gerendanna án þess þó að
slíta hugtökin algerlega úr því stærra
samhengi félagslegra aðstæðna sem
móta þau. Með því að skoða kyngervi
sem orðræðu er því hægt að opna öskju
Pandóru.
Heimildaskrá
Adams, J. (2001). Ships and boats as
archaeological source material. World
archaeology 32(3), bls. 292-310.
Binford, L.R. (1981). Behavioral
archaeology and the "Pompeii premise".
Journal of anthropological research 37
(3), bls. 195-208.
Björn Þorsteinsson. (2005). Hluturinn
snýr aftur – póstmóderisminn kveður.
Lesbók Morgunblaðsins 17. september,
bls. 16.
Bly, R. (2001). Iron John: men and
masculinity. London: Rider.
Bourdieu, P. (1977). Outline of a theory
of practice. Cambridge: Cambridge
University Press.
Bourdieu, P. (1978). Sport and social
class. Social science information 17(6),
bls. 819-840.
Boxer, M. (1982). “For and about
women”: the theory and practice of
women’s studies in the United States. Í
Keohane, N., Rosaldo, M. og Glepi, B.
(ritstj.), Feminist theory: a critique of
ideology. bls. 237-271. Brighton:
Harvester Press.
Bullough, V.L. og Bullough, B. (1993).
Cross dressing, sex, and gender.
Philadelphia: University of Philadelphia
Press.
Butler, J. (1990). Gender trouble:
feminism and the subversion of identity.
New York: Routledge.
Butler, J. (1993). Bodies that matter: on
the discursive limits of “sex”. New
York: Routledge.
Campbell, J. (1997). Eighteenth century
wooden clubs from HMS Pandora.
Bulletin of the Australasian institute for
maritime archaeology 1997 21(1 og 2),
bls. 1.
Campbell, J. og Gesner, P. (2000).
Illustrated catalogue of artefacts from
the HMS Pandora wrecksite
excavations 1977-1995. Memoirs of the
Queensland museum - cultural heritage
series 2(1), bls. 53-159.
Carpenter, J. (1985). A watch from
HMS Pandora. Antiquarian horology
15(6), bls. 560-601.
__________
133
Sindri Ellertsson Csillag