Dagrenning - 01.10.1947, Blaðsíða 10

hér á landi. Það fór og saman, að ágæt afla-
ár komu nokkur í röð og allt nýttist, sem afl-
að var, vegna þess, að Engilsaxar keyptu alla
framleiðslu landsins háu verði og hagnýttu
hana í hernaðarþarfir.
Beinum hernaðaraðgerðum gegn Þýzka-
landi lauk í maímánuði 1945 og í júnímán-
uði sama ár náði inneign íslands erlendis
hámarki, eins og áður segir. Sex mánuðum
síðar, eða í desember 1945, hafði innstasðan
minnkað um rúml. roo milljónir króna, og
síðan minnkar hún jafnt og þétt þar til nú
að tekin hafa verið erlendis tvö gjaldeyris-
lán. Annað í sterlingspundum að upphæð
26 millj. ísl. króna, en hitt í dollurum að
upphæð 7 millj. ísl. króna. Allir vita, að
miklu meiri lána er þörf þrátt fyrir allar þær
ráðstafanir, sem gerðar hafa verið til að draga
úr gjaklevrisnotkuninni. Ekki kæmi höfundi
þessara lína það á óvart þó erlendar skuldir
— lausar og fastar — yrðu orðnar um 100
milljónir króna í lok ársins 1948. Hver
sem vill athuga þetta mál hlutlaust getur
þannig sannfært sjálfan sig um, að hin íjáx-
hagsJega velgengni heíst nákvæmJega um
Jeið og EngiJsaxar koma Jn'ngað tiJ lands og
hnignunin hefzt aftux um Ieið og þeir taka
að flytja lið sitt héðan af JancJinu. Margir
munu segja, að þetta sé eðlilegt, og víst er
það svo að fyrir því má færa nokkur rök,
en þetta sýnir ótvírætt, að gæfa okkar og
gengi er tengt þessum þjóðum öllum öðr-
um fremur. Allan þann tíma, sem þær
dvöldu hér með her sinn kom ekki til þess,
að hinn hernaðaraðilinn — Þjóðverjar —
gæti gert hcr nokkur spjöll á landi, svo
vel var landið varið af hinum brczku og
bandarísku herjum. Og hér er að
lokum rétt að nefna það, sem kannske sýnir
allra bezt hversu hamingjan var íslandi hlið-
lioll með hersetu þessara þjóða í landinu,
en það er, að þær hafa nú afhent íslandi að
gjöf tvo fullbúna flugvelli, og þar með gert
landið að þýðingarmikilli stöð í hnattflug-
inu, þar sem ísland verður hér eftir einn
allra þýðingarmesti staðurinn á flugferðum
milli liins nýja og gamla heims, þegar norð-
urleiðin er flogin. Með þessum aðgerðum
þeirra er lokið nreira en þúsund ára einangr-
un Islands.
Aldrei mun því heldur glevmt meðan saga
íslands verður skráð af hlutlausum sagnarit-
urum, að það voru Bandaríkin — og Banda-
ríkin alcin — sem gerðu íslendingum kleift
að stofna lýðveldi hér áríð 1944. „Frændur
vorir og vinir“ á Norðurlöndum lögðu eftir
mætti stein í götu þess, að svo mætti verða,
og mun sú afstaða þeirra ávallt varpa nokkr-
um skugga á sambúðina við þá, þó við virð-
um þeim það nú til fullrar vorkunnar. Bret-
ar vildu ekkert frumkvæði heldur eiga að því
máli, og Rússar sýndu engan áhuga á því
né skilning, senr ekki var heldur að vænta.
Eins og hér er sýnt fram á var „hernám"
íslands svo frábrugðið öllu öðru hernámi
nokkurs lands fyrr og síðar í sögunni, að
firnum sætir. Hernumin lönd og þjóðir
þeirra stynja oftast lengi undan hernáminu,
en íslandi og íslendingum færði það bæði
fresli og auð, þó við kynnum ekki á auðn-
um að halda. Þess eru engin dæmi fyrr í
sögunni, að sá eða Jreir, sem hernámið gerðu,
hafi skilið svo vel við hina hernumdu þjóð,
sem Bandaríkjamenn og Bretar skildu við
ísland og íslenzku þjóðina.
IV.
Það er þá lieldur ekki ófróðlegt að athuga
hvernig íslenzka þjóðin hefir þakkað þann
mikla velgjörning að hafa sloppið allra Ev-
rópu þjóða bezt við þjáningar og ógnir styrj-
aldarinnar og liafa auðgast vel meðan aðrar
þjóðir liðu hörmungar ogskort. Þegarathugað
er það, sem hér á undan var sagt, virðist svo
sem forsjónin hafi beinlínis viljað sýna það í
verki, og á sem allra greinilegastan hátt,hversu
8 DAGRENNING