Morgunblaðið - 13.02.2015, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. FEBRÚAR 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Hæstirétt-ur Ís-lands
birti í gær dóm
sinn í svokölluðu
Al Thani-máli
vegna ákæru
sem embætti
sérstaks saksóknara hafði
beint að þremur forsvars-
mönnum og einum af helstu
eigendum Kaupþings
banka vegna gruns um m.a.
umboðssvik.
Dómur Hæstaréttar er
mjög yfirgripsmikill og er
einróma niðurstaða 5 dóm-
ara réttarins um flest í
góðu samræmi við dóm fjöl-
skipaðs héraðsdóms í mál-
inu.
Dómurinn hefur að von-
um vakið mikla athygli og
ekki er ólíklegt að mörgum
verði nokkuð brugðið við þá
lýsingu sem þar kemur
fram.
En það er þá ekki aðeins
að leikmönnum sýnist mikil
tíðindi vera á ferðinni er lok
fást í máli, sem beint var til
lögreglu með bréfi 9. des-
ember 2008. Sjálfur segir
Hæstiréttur Íslands að
„þessi brot voru stórum al-
varlegri en nokkur dæmi
verða fundin um í íslenskri
dómaframkvæmd varðandi
efnahagsbrot“.
Þegar kemur að niður-
stöðu réttarins varðandi
ákvörðun um ákærur, sem
beint var að þeim ein-
staklingum sem í hlut eiga,
segir Hæstiréttur:
„Við ákvörðun refsingar
verður að líta til þess að
umboðssvik samkvæmt I.
og II. kafla ákærunnar
snerust um gífurlegar fjár-
hæðir, en við útborgun
láns, sem um ræðir í fyrr-
nefnda kaflanum, svaraði
fjárhæð þess samkvæmt
gengisskráningu Seðla-
banka Íslands 19. sept-
ember 2008 til
4.633.000.000 króna, og lán-
ið, sem síðarnefndi kaflinn
snýr að, nam 12.863.497.675
krónum þegar það var
greitt út tíu dögum síðar.
Upp í lánið, sem um ræðir
í I. kafla ákærunnar,
greiddist 12. febrúar 2013
fjárhæð, sem eftir sama
gengi og áður getur sam-
svaraði 2.405.707.053 krón-
um, en lánið, sem II. kafli
hennar varðar,
hefur að engu
leyti greiðst.
Háttsemi
ákærðu sam-
kvæmt þessum
köflum ákæru fól
í sér alvarlegt
trúnaðarbrot gagnvart
stóru almenningshluta-
félagi og leiddi til stórfellds
fjártjóns.
Brotin samkvæmt III. og
IV. kafla ákæru beindust í
senn að öllum almenningi
og fjármálamarkaðinum
hér á landi í heild og verður
tjónið, sem leiddi af þeim
beint og óbeint, ekki metið
til fjár.
Þessi brot voru stórum
alvarlegri en nokkur dæmi
verða fundin um í íslenskri
dómaframkvæmd varðandi
efnahagsbrot. Kjarninn í
háttsemi ákærðu fólst í
þeim brotum, sem III. kafli
ákærunnar snýr að, en þau
voru þaulskipulögð, drýgð
af einbeittum ásetningi og
eindæma ófyrirleitni og
skeytingarleysi.
Öll voru brotin framin í
samverknaði og beindust
að mikilvægum hags-
munum.
Verður og að líta til þess
að af broti samkvæmt III.
kafla ákæru hafði ákærði
Ólafur óbeina fjárhagslega
hagsmuni gegnum félag,
sem eins og fyrr greinir var
næststærsti hluthafinn í
Kaupþingi banka hf.
Ákærðu, sem ekki hafa
sætt refsingu fyrr, eiga sér
engar málsbætur.
Að þessu öllu virtu og
með tilliti til þess að þáttur
ákærðu að brotum, sem
þeir eru sakfelldir fyrir, er
mismikill verður ákvörðun
refsingar ákærða Hreiðars
samkvæmt hinum áfrýjaða
dómi staðfest, þar á meðal
ákvæði dómsins um frá-
drátt gæsluvarðhaldsvistar
sem hann sætti, en ákærði
Sigurður skal sæta fangelsi
í fjögur ár og ákærðu Ólaf-
ur og Magnús í fjögur ár og
sex mánuði.“
Ekki skal neitt fjölyrt um
það nú, hversu ríkt for-
dæmisgildi þessi dómur
kann að hafa fyrir þau mál
önnur, sem eru af sömu rót
og enn til meðferðar í
dómskerfi landsins.
Brotin beindust
í senn að öllum
almenningi og
fjármálamarkaði
landsins}
Eindæma ófyrirleitni
og skeytingarleysi
M
eirihluti þjóðarinnar er andvíg-
ur því að ganga í Evrópusam-
bandið samkvæmt niður-
stöðum hverrar einustu
skoðanakönnunar sem gerð
hefur verið frá því sumarið 2009, algerlega
óháð því hver hefur gert hana og fyrir hvern.
Andstaðan við inngöngu í sambandið er enn
meiri í röðum kjósenda stjórnarflokkanna
tveggja, Sjálfstæðisflokksins og Framsókn-
arflokksins. Stuðningsmenn þess að Ísland
verði hluti Evrópusambandsins eru aðeins lítið
brot af kjósendum flokkanna.
Þetta rímar fyllilega við þá stefnu Sjálfstæð-
isflokksins og Framsóknarflokksins að hags-
munum Íslands sé betur borgið utan Evrópu-
sambandsins. Langur vegur er þó frá því að sú
sýn á málin sé bundin við kjósendur flokkanna.
Skoðanakannanir hafa lengi sýnt meirihluta í flestum
þjóðfélagshópum gegn því að ganga í sambandið. Helzta
undantekningin í þeim efnum hefur verið meirihluti kjós-
enda Samfylkingarinnar og Bjartrar framtíðar sem varla
þarf að koma á óvart.
En meira að segja í hópum sem lengi hafa verið álitnir
sérlega jákvæðir fyrir inngöngu í Evrópusambandið er
meirihluti að sama skapi gegn henni. Líkt og til að mynda í
röðum félagsmanna í Samtökum iðnaðarins og Félagi at-
vinnurekenda. Stuðningur við upptöku evru í gegnum inn-
göngu í sambandið hefur að sama skapi dregist verulega
saman í síðarnefndu samtökunum.
Þó er auðvitað rétt að hafa alltaf í huga að
sérstök spurning um upptöku evrunnar í gegn-
um Evrópusambandið getur ekki staðið sjálf-
stæð gagnvart spurningunni um inngöngu í
það. Ekki frekar en spurningin um svonefndar
aðildarviðræður. Allt hangir þetta á spurning-
unni um inngöngu sem er ástæðan fyrir því að
í Noregi spyr enginn í skoðanakönnunum um
annað en afstöðuna til hennar. Ekki einu sinni
hörðustu stuðningsmenn þess að ganga í sam-
bandið.
Þetta kemur vitanlega ekki á óvart enda vita
Norðmenn að enginn leyndarhjúpur er yfir því
hvað felist í inngöngu í Evrópusambandið í öll-
um meginatriðum. Rétt eins og á við í tilfelli
okkar Íslendinga. Forsenda þess að Norð-
menn gangi í Evrópusambandið er líkt og hér
á landi að bæði pólitískur og almennur vilji sé
fyrir því. Eins og sambandið sjálft hefur ítrekað bent á.
Bæði á þessu og síðasta kjörtímabili. Langur vegur er hins
vegar frá því að málum sé þannig háttað.
Við þessar aðstæður er vitanlega furðulegt svo ekki sé
meira sagt að Ísland sé umsóknarríki að Evrópusamband-
inu þegar svo mikil andstaða er við inngöngu í það. Ekki
síður í ljósi þess að allir vita hvers vegna sótt var um inn-
göngu í sambandið á sínum tíma. Vegna pólitískra hrossa-
kaupa. Við eðlilegar aðstæður hefði slík umsókn aldrei
verið send til Brussel. Fyrir vikið er löngu tímabært að
þau mistök verði leiðrétt. Það verður aðeins gert með því
að draga umsóknina formlega til baka. hjortur@mbl.is
Hjörtur J.
Guðmundsson
Pistill
Furðuleg staða
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Gjörólíkar áherslur á samn-ingstíma birtast í þeimkröfugerðum sem Starfs-greinasambandið (SGS) og
Flóafélögin hafa lagt fram í komandi
kjaraviðræðum. SGS sem fer með
samningsumboð fyrir 16 verkalýðs-
félög, vill semja til allt að þriggja ára.
Flóafélögin þrjú, Efling, Hlíf í Hafn-
arfirði og Verkalýðs- og sjómanna-
félag Keflavíkur, sem eru innan SGS
en semja sér, vilja gera samning til 12
mánaða. Segjast forsvarsmenn þeirra
ekki treysta stjórnvöldum og því séu
ekki efni til lengri kjarasamninga.
Samkvæmt heimildum Morgun-
blaðsins er pirringur víða í röðum
SGS-félaganna vegna kröfu Flóa-
félaganna um eins árs samning. Lík-
ur á samstöðu ef gripið verði til að-
gerða í kjaradeilunum á komandi
vikum hafi minnkað.
Að mati viðmælenda í gær eru
sjálfar launakröfur SGS-félaganna og
Flóafélaganna þó nokkuð áþekkar.
SGS-félögin vilja krónutöluhækkanir
á laun og að lægsti taxti hækki um
rúmar 30 þúsund kr. á ári á samn-
ingstímanum þannig að lágmarks-
launin verði komin í 300 þúsund kr. á
mánuði innan þriggja ára. Auk þess
verði launatöflur endurskoðaðar þar
sem starfsreynsla og menntun séu
metin til hærri launa. Þessar kröfur
hafa Samtök atvinnulífsins metið til
allt að 50% hækkunar á samningstím-
anum.
Launatöflur verði lagfærðar
Flóafélögin fara fram á að lág-
markshækkun í launatöflu verði 35
þúsund kr. á 12 mánaða samnings-
tíma og að lægsti taxti hækki í 240
þúsund kr. Flóafélögin vilja líkt og
önnur félög innan SGS að launatöflur
verði lagfærðar þar sem aukið verði
aftur bil á milli flokka og þrepa.
Krefjast Flóafélögin þess að mán-
aðarlaun fyrir dagvinnu utan launa-
töflu hækki að lágmarki um 33.000 kr.
og að dagvinnutímakaup hækki sam-
svarandi. Þá krefjast félögin ótil-
greindrar eingreiðslu til félagsmanna
sinna til að mæta þeim launahækk-
unum sem urðu umfram almennar
kjarasamningshækkanir á síðasta
samningstímabili.
Samtök atvinnulífsins halda því
fram að í kröfugerð Flóafélaganna
felist um 20% launahækkun á einu
ári.
Áhersla stéttarfélaganna á að
lyfta lægstu laununum með krónu-
töluhækkunum í kjarasamningum á
seinustu árum hafa valdið því að
launataxtar hafa þjappast saman og
launabilið skv. launatöflum minnkað
mikið. Þannig eru launataxtar í SGS-
félögunum í dag frá 201 þúsund og ná
aðeins upp í 253 þúsund á mánuði.
Viðmælandi bendir á að veruleikinn
sé sá að t.a.m. í fiskvinnslu hafi fisk-
vinnslustarfsmaður með 20-30 ára
starfsreynslu aðeins tvö til þrjú þús-
und kr. meira í dagvinnulaun eftir
mánuðinn en byrjandi í fiskvinnslu.
Hér sé því verk að vinna við endur-
skoðun launatafla í kjaraviðræð-
unum.
Fyrsti sáttafundur SGS-félag-
anna og SA fer fram fyrir hádegi í
dag og VR mun leggja launakröfur
sínar fyrir SA á fundi í dag.
Svipaðar launakröfur,
ólíkir samningstímar
Morgunblaðið/Golli
Kjör Kröfur 19 félaga í Starfsgreinasambandinu, fyrir hönd um 50.000 fé-
lagsmanna, eru komnar fram. Í dag leggur VR fram launakröfur sínar.
Þorsteinn Víglundsson, framkvæmdastjóri SA, segir að launakröfur
Flóabandalagsfélaganna feli í reynd í sér 20% launahækkun á tólf mán-
aða tímabili. Kröfugerð Flóafélaganna og kröfur SGS sem lagðar voru
fram á dögunum feli í sér að krafist sé krónutöluhækkunar en líka sé
farið fram á breytingar á taxtakerfum. Taxtarnir hafi þjappast mjög mik-
ið saman vegna krónutölubreytinga. Flóafélögin og SGS vilji auka bilið á
nýjan leik í taxtakerfinu, en þá sé í raun og veru verið að breyta krónu-
töluhækkuninni í hreina prósentuhækkun.
Launakröfurnar eru ekki leiðin að auknum kaupmætti að sögn hans
heldur myndu hleypa verðbólgunni strax af stað. SA séu hins vegar sam-
mála verkalýðshreyfingunni um mikilvægi þess að byggja upp kaupmátt
og reiðubúin til viðræðna um slíkt.
Þorsteinn segir einnig að fara þurfi í umbætur á vinnumarkaðslíkan-
inu og slíkt verði að eiga sér stað í samstarfi við stjórnvöld. Mikilvægt sé
líka að ráðast í umbætur í húsnæðiskerfinu o.fl. og skoða þær breyt-
ingar sem gerðar hafa verið á greiðslumatinu vegna húsnæðislána, sem
virðist vera að valda fólki verulegum erfiðleikum.
Þorsteinn segir líka varðandi það vantraust sem Flóafélögin lýsa yfir
gagnvart stjórnvöldum að þar verði að bæta úr. ,,Við verðum að bæta
þessi samskipti og ráðast sameiginlega í þessi mikilvægu verkefni. Sú
vinna þarf að hefjast nú þegar.“
Bæta samskipti við stjórnvöld
KRÖFURNAR LEIÐA EKKI TIL AUKINS KAUPMÁTTAR AÐ MATI SA