Reykjalundur - 01.06.1961, Page 18

Helga frá Hólabaki:
1 ^knloholti 1960
Það er liðið að nóni á Skálaholtsstað.
Við erum nokkur saman í hópferð og
höfum áð að kirkju þeirri, er hefja skal
staðinn til vegs að nýju í framtíðinni, og
tökum nú til nestis okkar. Kirkjusmiður
hefur lýst fyrir okkur byggingunni og rakið
feril hinna fornu menja og minningar sög-
unnar leita á hugann. Ég dreg mig úr hópn-
um, með mal minn, inn í Maríustúkuna og
laet hugann reika til gamla biskupsins, er
átti þar griðreit forðum. Meistari Brynjúlf-
ur hefur ávallt verið vinur minn, þrátt fyrir
þó að mér hafi blætt í skap örlög dóttur
hans. A þessum stað reikaði hann einn með
guði sínum á örlagastundum lífs síns. Vafa-
laust hafa spor hans legið þar nóttina fyrir
ólánseiðinn sæla, er þó skyldi verða dóttur
hans til gæfu. Einn er hver sér of sefa og eng-
inn alskýr. Mun ekki meistara Brynjúlfi hafa
skotizt á sama veg og ýmsum vitrum mönn-
um öðrum, að hann hafi ætlað öðrum hið
sama og sér sjálfum, er hann veitti Daða
Halldórssyni þá uppreisn að fela honum
menntun dóttur sinnar áfram? Slíkt hefur
og aðra skýra menn hent — að ætla aðra
sér jafnsterka. Eða hvort mun meistari
Brynjúlfur hafa sefað harm sinn með lausa-
kaupum, þá kvonmál hans brugðust? Né
hlunnfarið sinn velgerðardrottin? Ef auga
þitt hneykslar þig —. Mun ekki sú hafa verið
lífsregla hins siðastranga mikilmennis, er þó
var mannúðarmaður? Já, Steinunn ,hversu
margar systurnar á hún ekki meðal vor?
Hún gaf það, sem hún átti dýrmætast, án
annarra launa en hinnar skammvinnu sælu,
sem e. t. v. hefur þá orðið henni ævisjóður.
Vitandi það, að hún eigi fær að njóta, biður
konan oft þess eins að mega gefa, svo að
hennar hlutur verði einhver, — sé ást henn-
ar sönn.
En hitt má vera, að Brynjúlfi hafi láðst
16
að hugleiða, í höfuð hverri Ragnheiður var
heitin, — móður hans, hinni stórráðu dótt-
ur Staðarhóls-Páls og Helgu Aradóttur lög-
manns. Sú Ragnheiður gifti sig mót frænda
ráði, hið fyrra sinn, aðeins sextán ára gömul'.
Mun ekki sonardótturinni hafa kippt í nafn?
En sennilega hefur enginn Ragnheiðar jafni
orðið á vegi biskups sjálfs á sínum tíma
og honum því verið spöruð eldraun Daða.
Má og vera, að hann hafi treyst eigin fóstri
betur en afa síns. Og er ógæfan er yfir skoll-
in, býður hann dóttur sinni eigin kost í sömu
kringumstæðum. Harður að vísu, er kostur
sá, en þó ei af ástleysi gerr. Eða hvort munu
ekki hafa fleiri verið feðurnir, er elskuðu
svo börn sín, að þeir hafi viljað þau sér
jöfn? Það vita þeir bezt, sem í annars hvors
spor hafa stigið, föðurins eða niðjans. Þar
getur skýrum skotizt.
Já, í Maríustúkunni hefur meistari Brynj-
úlfur og vafalaust háð sína Jakobsglímu,
nóttina þá, er dóttursonurinn lá á líkbörum
sínum í Biskupsstofu, — síðasta lamb ríka
mannsins snauða.
Nú er haldið út úr kirkjunni um undir-
göngin frægu. Þeir eru gamlir, sumir viðirnir
þar, og geymd er síðan lítil flís frá hinni
gömlu biskupatíð, — en þess átti nú ekki
að geta. Úti hitti ég glöggan mann, sem nefnir
mér fjallahringinn fagra, sem ég hef reynt
að gera mér í hugarlund frá því ég fyrst las
um Skálaholtsstað. Sýnir mér Biskupatrað-
irnar gömlu og Þorláksbúð og áttina, hvar
Bræðratunga liggur. Bendir mér til Forna-
stekkjar og Þorlákssætis, staðanna, sem mér
eru kærastir í Skálaholti.
Ég geng afsíðis til Þorlákssætis og er
horfin aftur í aldir....
Það er mannmargt í Skálaholtströðum í
dag. Meistari Brynjúlfur er að halda í yfir-
Reykjalundur