Læknablaðið - 01.12.2015, Blaðsíða 12

568 LÆKNAblaðið 2015/101
an er, auk hækkaðs dánaraldurs, að algengi sykursýki í heiminum
hefur aukist gríðarlega og er oft talað um faraldur í því sambandi.9
Þrálát sár eru algengur fylgikvilli sykursýki, fjölmennustu aldurs-
hóparnir eru ekki ennþá orðnir gamlir svo búist er við að slíkum
fylgikvillum fjölgi. Þannig fá um 15% allra sykursýkisjúklinga ein-
hvern tíma fótasár, en þau eru algengasta orsök aflimunar fóta.10
Eftirspurn eftir meðhöndlunaraðferðum á þrálátum sárum hefur
því aukist mikið11 og stoðefni úr roði er ætlað að mæta þeirri eftir-
spurn. Hingað til hafa öll stoðefni af þessu tagi verið gerð úr spen-
dýravef.12 Þau eru meðal annars notuð til að meðhöndla sár, til við-
gerða á kviðarholsvegg, uppbyggingar á brjóstum eftir brjóstnám
og til viðgerða á heilabasti.13 Prófanir á affrumuðu roði til með-
höndlunar á heilabasti í kindum hafa gefið góða raun.14
Framleiðsla affrumaða roðsins felst í því að fjarlægja varlega
með söltum allar frumur roðsins þannig að sem minnst sé hreyft
við náttúrulegri byggingu roðsins og efnasamsetningu. Roðið fer í
gegnum staðlað framleiðsluferli sem felst í affrumun, frostþurrkun
og dauðhreinsun, annaðhvort með etýlenoxíði eða gammageislun.
Einkum er lögð áhersla á að halda fitusýrum roðsins eftir en talið
er að virkni þeirra skapi sérstöðu vörunnar og bættan sáragró-
anda. Affrumaða roðið er um það bil einn millimetri að þykkt og
bygging þess ekki eins og ólík mannshúð og ætla mætti.15 Roðið
samanstendur af þremur lögum eins og húð manna; yst er yfirhúð,
þar fyrir neðan leðurhúð og síðan húðbeður. Leður- og húðbeðs-
lag roðs er bandvefur sem er sterkur og jafnframt teygjanlegur.16
Meginmunurinn á byggingu roðs og mannshúðar er að hornlag
(keratínlag) er varla til staðar í yfirhúðarlagi roðsins og í roðinu er
hreistur í stað hára17 sem er fjarlægt við framleiðslu roðsins.
Eðlilegt ferli sáragróanda skiptist í fjögur stig sem skarast:
storkufasa, bólgufasa, vaxtarfasa með myndun holdfyllingar og
að lokum umbyggingu og myndun örvefs. Í þrálátum sárum er
bólgufasinn viðvarandi. Borið saman við eðlileg sár einkennast
þrálát sár af eyðingu millifrumuefnis, færri frumuskiptingum,
færri vaxtarþáttum og mikilli próteinasavirkni.18 Aukið ískrið
bólgufrumna í þrálátum sárum leiðir til meiri styrks próteinasa
sem brjóta niður millifrumuefni, vaxtarþætti, prótein og við-
taka, og koma þar með í veg fyrir eðlilegan sáragróanda.19 Þegar
stoðefnum úr bandvef er komið fyrir í þrálátum sárum er almennt
talið að stoðefnin stuðli að endurmyndun vefja með því að tempra
próteinasavirkni og styðja við vefjauppbyggingu.20
Markmið rannsóknanna var að kanna vefjasamrýmanleika af-
frumaðs þorskroðs og eiginleika sem skipta máli fyrir nýtingu
þess til viðgerðar á líkamsvef.
Efniviður og aðferðir
Duftun
Affrumuðu roði (Kerecis™ Omega3 Wound, Kerecis ehf, Ísa-
firði) var dýft í fljótandi köfnunarefni og duftað með Mikro-Dis-
membrator S (Sartorius, Göttingen, Þýskalandi) í Nýsköpunarmið-
stöð Íslands.
Smásjármyndir
Sýni af affrumuðu roði voru undirbúin fyrir skoðun og mynda-
töku með rafeindasmásjá af gerðinni Supra 25 (Leo Electron Mic-
roscopy Ltd, Cambridge) hjá Nýsköpunarmiðstöð Íslands (mynd
R A N N S Ó K N
Mynd 1 (a-b). Raf­
eindasmásjármyndir af þver­
skurði affrumaðs roðs. (a) Í
roðinu sjást rásir og göt en það
er þéttara á jaðrinum. Kvarða­
stika er 100 µm. (b) Þræðir
í roðinu eru bersýnilegir við
meiri stækkun. Kvarðastika er
einn µm. (c) Ljóssmásjármynd
af þverskurði affrumaðs roðs
eftir vefjalitun. Roðið er holótt
að innan. Kvarðastika er 100
µm. (d) Mynd af yfirborðsfleti
roðsins tekin með confocal­
smásjá. Sjálfvirk flúrljómun
var nýtt til að fá mynd af
byggingu roðsins. Kjarnalitun
var neikvæð. Bygging hins
affrumaða roðs samanstendur
af lögum af þráðum sem snúa
þvert hverjir á aðra. Kvarða­
stika er 50 µm.