Læknablaðið - 01.10.2015, Blaðsíða 9

LÆKNAblaðið 2015/101 449

Ein tafla á dag
Varnar heilablóðfalli og segareki að lágmarki til jafns við warfarín
Sambærileg blæðingarhætta og í meðferð með warfaríni en
marktækt færri innankúpublæðingar og dauðsföll vegna blæðinga
Að taka lyf einu sinni á dag við hjarta- og æðasjúkdómum
eykur líkur á því að lyfið sé leyst út af sjúklingi
eykur líkur á því að sjúklingur taki lyfið
eykur líkur á því að lyfið sé tekið á réttum tíma
samanborið við lyf sem taka þarf oftar
♦♦
♦♦
♦♦
Heimildir: 1. Samantekt á eiginleikum lyfs fyrir Xarelto. 2. Patel MR et al. N Engl J Med 2011; 365:883-891.
3. Bae JP et al. Am J Manag Care 2012; 18:139-146. 4. Coleman CI et al. Curr Med Res Opin 2012; 28:669-680.
Fyrsti beini hemillinn á storkuþátt Xa til inntöku
3
2
2
*1
4
4
L.IS.11.2014.0086
Öryggisupplýsingar: Eins og almennt gildir um segavarnarlyf og blóðflöguhemla
verður að nota rivaroxaban með varúð hjá sjúklingum með aukna blæðingarhættu.1
Algengar aukaverkanir ( ≥1/100 til <1/10): Blæðingar: Í tannholdi, margúll, flekkblæðing,
blóðnasir, blóðhósti, blæðing í auga, blæðingar í húð og undirhúð, blæðing eftir aðgerðir, blæðing í meltingarvegi,
blæðing í þvag- og kynfærum. Aðrar: Blóðleysi, verkir í meltingarfærum og kvið, meltingartruflanir, ógleði, harðlífi,
niðurgangur, uppköst, lágur blóðþrýstingur, kláði, útbrot, verkir í útlim, sundl, höfuðverkur, skert nýrnastarfsemi,
hækkun á transamínasa, sótthiti, bjúgur í útlimum, skertur almennur styrkur og orka, marmyndun, rennsli úr sárum.1
Ekki er mælt með notkun Xarelto hjá sjúklingum með gervihjartalokur.1
*sem fyrirbyggjandi meðferð gegn heilablóðfalli og segareki hjá
fullorðnum sjúklingum með gáttatif án lokusjúkdóms og einn eða
fleiri áhættuþætti, svo sem hjartabilun, háþrýsting, aldur ≥ 75 ára,
sykursýki, sögu um heilablóðfall eða skammvinnt blóðþurrðarkast1
R I T S T J Ó R N A R G R E I N
Fyrri hluta þessa árs fór ég á vegum Al-
þjóðaráðs Rauða krossins til Íraks, til Do-
huk-borgar í Kúrdistan, til að setja upp og
leiða heilsugæsluþjónustu fyrir flóttamenn
sem flúðu vopnuð átök kringum Sinjarfjall
og Mósulborg hálfu ári fyrr. Styðja átti við
heilbrigðisþjónustu sem fyrir var í hér-
aðinu.
Flóttafólkið bjó þröngt í hálfbyggðum
húsum og minni tjöldum í smáþorpum
utan við stórborgina. Þjónustan var veitt
utanhúss í námunda við híbýlin og starfs-
fólkið, læknar, lyfjafræðingar og aðstoðar-
fólk, voru sjálf flóttamenn í eigin landi frá
ofannefndum svæðum sem eru í 50-100 km
fjarlægð frá Dohuk.
Reynsla mín af þessu verkefni var marg-
þætt. Ein var að starfa með fólki sem var
samtímis að vinna úr því áfalli að flýja
heimili sín, stundum eftir að hafa séð vini
og ættingja aflífaða, pyntaða og rænda. Sjá
ungum stúlkum nauðgað og rænt og vita
af þeim í ánauð. Fólkið þeirra týnt eða í
fangelsum. Veraldlegar eigur horfnar hjá
flestum. Margir áttu fyrir stórri fjölskyldu
að sjá, bæði eldri og yngri kynslóðum.
Sumir eru betur settir menntunar- og fjár-
hagslega en sjá enga framtíð í eigin landi
vegna hættu á fordæmingu vegna trúar.
Það ástand sem ríkir grefur undan trausti,
skipar íbúum í fylkingar og skapar hættu
á þjóðarmorði eins og reyndin er. Eftir því
sem tíminn líður, minnkar vonin um að
geta komist heim á ný. Þetta duglega starfs-
fólk sem var að vinna úr eigin áföllum, var
svo tilbúið og þakklátt að fá tækifæri til að
styðja flóttamenn sem var enn verr statt.
Skjólstæðingar okkar voru búin að vera
meira en 6 mánuði frá heimilum sínum
og sáu enga lausn í sjónmáli, helst að það
myndi smám saman flytjast í stærri tjald-
búðir með þeim kostum og ókostum sem
því fylgja. Verkefni dags þeirra voru að
sækja matargjafir, teppi og olíuhitara. Þvo
þvotta. Lítil sem engin vinna, enginn skóli.
Léleg föt, skór og fáir sokkar. Stundum
komu fatasendingar, til dæmis ein sem
var augljóslega frá Norðmönnum þar sem
sumir krakkanna fengu útprjónaðar norsk-
ar peysur.
Þegar við komum í heimsókn vorum
við frétt dagsins og fylgst vel með því sem
fram fór.
Veikindi flóttafólksins endurspegluðu
ástandið; svefnleysi, húðþurrkur, kláði og
exem. Sviði í nefi og hálsi, hósti, kvef og
staðbundnar sýkingar. Stoðkerfisverkir.
Ekki var talað um kvíða né þunglyndi
nema í mjög alvarlegum tilvikum. Hrein-
lætisaðstaða var afar bágborin.
Flóttafólkið í Kúrdistan sveltur ekki,
matargjafir eru reglulegar. Aðgengi og
vegir eru með eðlilegum hætti og kúr-
dísk heilbrigðisstjórnvöld reyna að hafa
gott skipulag á þjónustu með hjálp fjölda
hjálparstofnana víðsvegar að úr heiminum.
Að vinna fyrir Alþjóðaráðið krefst þess
að viðkomandi sýni algert hlutleysi, taki
ekki þátt í umræðum vegna stjórnmála,
uppruna, trúarbragða eða hugmyndafræði.
Óhlutdrægni ráðsins fjallar svo um að við
reynum að lina þjáningar og í forgangi
eru þeir sem eru verst staddir, án tillits til
þjóðernis þeirra, uppruna, trúarbragða,
kyns, stéttar eða stjórnmálaskoðana. Það
er mikið öryggi og einfaldara að hafa þetta
að leiðarljósi í hversdeginum en auðvitað
reynir fólk að skilja hver þróunin er í stríðs-
átökunum og hreyfingin fylgist oft mjög
náið með samningaviðræðum, minnir á
og upplýsir hvað Genfarsáttmálinn1 þýðir
fyrir óbreytta borgara og fanga í stríði.
Við ásamt öðrum 190 þjóðum erum
aðilar að þessum sáttmála. Því erum við
fyrir löngu búin að samþykkja að hjálpa og
vernda flóttafólk og hælisleitendur.
Samþykkt hefur nú verið að taka á móti
100 flóttamönnum frá Sýrlandi á komandi
ári. Sambærilegt við önnur Evrópulönd
væri talan 500 og ef miðað er við Danmörk
og Svíþjóð væri hún 1200 á ári.
Töluverð mótstaða og ótti kemur upp í
umræðunni um að taka við flóttafólki á Ís-
landi. Við þurfum að ræða það vel og heið-
arlega. Hvað erum við hrædd við? Óttinn
er kannski margþættur en óæskileg áhrif
á íslenskt samfélag ber hæst – að fólk frá
framandi löndum aðlagi sig ekki lýðræðis-
velferðarsamfélagi, með þeim réttindum
og skyldum sem því fylgir. Við höfum mörg
góð dæmi þar sem flóttamenn hafa aðlagast
vel og auðgað samfélagið okkar. Mikið er
af frábæru fagfólki sem hefur reynslu og
þekkingu til að vel takist til. Vöndum okkur
og vinnum eftir þeim góðu gildum sem við
höfum valið okkur.2 Kannski njótum við öll
góðs af því að skerpa á þessum gildum, að
vera heiðarleg og ábyrg gerða okkar, sýna
öðrum mannúð, réttlæti og virðingu.
Að mörgu leyti held ég að erfiðast sé
að reyna að skilja og gangast við hvernig
mannskepnan getur sýnt af sér þvílíka
grimmd sem við erum vitni að nú og áður
í stríðsátökum og þjóðarmorðum. Við
þurfum að ástunda manngæsku til að vega
upp á móti þessari illsku sem getur vaxið
og gróið innra með okkur. Að verða öðrum
að liði, gera öðrum gott og sýna samlíðan
er forsenda vellíðunar og hamingju okkar.
Mér finnst ágætt að rifja það upp á gráum
mánudagsmorgni að við læknar erum í
lykilaðstöðu til að gera það.
Hreimildir
1. raudikrossinn.is/page/rki_umokkur_genfarsamningar
2. thjodfundur2010.is/
María
Ólafsdóttir
heimilislæknir,
Heilsugæslunni Árbæ
sendifulltrúi Rauða Kross
Íslands
maria2@simnet.is
Meeting refugees
María Ólafsdóttir MD. PhD
General Practitioner
International Delagate for
The Icelandic Red Cross and ICRC
Flóttafólk
http://dx.doi.org/10.17992/lbl.2015.10.44