Læknablaðið - 01.10.2015, Side 11

LÆKNAblaðið 2015/101 451
Inngangur
Þátttaka barna og unglinga í skipulögðum íþróttum
hefur farið vaxandi undanfarna áratugi.1 Gildi hreyf-
ingar og félagsstarfs fyrir líkamlega, andlega og félags-
lega heilsu er ótvírætt,2,3 en með vaxandi þátttöku og
aukinni tíðni æfinga og keppni eru íþróttameiðsli orðin
að umtalsverðu heilbrigðisvandamáli.4-11 Flest íþrótta-
meiðsli eru þó væg4,12 en hlutfall alvarlegra meiðsla er
um það bil 15%.13 Hluti þeirra getur haft afleiðingar til
lífstíðar og valdið skerðingu á lífsgæðum og líkamlegri
virkni.1,6,8 Ekki er talið að alvarlegum meiðslum hafi
fjölgað hlutfallslega síðustu tvo áratugi,13 þótt fyrir
liggi vísbendingar um aukna tíðni höfuðmeiðsla og
slits á fremra krossbandi í hné.12 Eftir krossbanda- og
liðþófaaðgerðir er algengt að fólk þrói með sér slitgigt14
og samkvæmt nýrri rannsókn15 höfðu þeir sem fóru í
slíkar aðgerðir 7 sinnum hærra nýgengi gerviliðaað-
gerða í hné en samanburðarhópur, 15 árum síðar. Vaxt-
arlínuáverkar verða í 38% tilvika vegna íþróttameiðsla
en vaxtartruflanir og aflaganir fylgja vaxtarlínuáverk-
um í 15% tilfella.1
Lítið er um rannsóknir á algengi íþróttameiðsla
barna og unglinga og mismunandi skilgreiningar á
íþróttameiðslum torvelda samanburð á niðurstöðum
rannsókna á þessu sviði. Erlendar þversniðsrann-
sóknir þar sem spurt var um íþróttameiðsli síðastliðna
12 mánuði sýndu að 50-61% þátttakenda í skipulögðu
íþróttastarfi höfðu að minnsta kosti meitt sig einu sinni
inngangur: Þátttaka í íþróttum og líkamsrækt hefur farið vaxandi undan-
farna áratugi og íþróttameiðsli því orðin algengari. Tilgangur rannsóknar-
innar var að meta algengi íþróttameiðsla og brottfall vegna þeirra. Að auki
var tilgangurinn að skoða hvort íþróttameiðsli hefðu tengsl við kyn, aldur,
þrek, holdafar og iðkun sem var meiri en 6 klukkustundir á viku, miðað við
6 klukkustundir eða minna.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var þversniðsrannsókn á 457 ung-
mennum, 17 og 23 ára. Hæð, þyngd, líkamsfita, fitulaus mjúkvefjamassi,
beinmassi og þrek (W/kg) voru mæld en spurningalisti notaður til þess að
meta þátttöku í íþróttum og líkamsrækt, algengi íþróttameiðsla og brott-
fall.
niðurstöður: Fjögurhundruð og fjörutíu (96%) höfðu einhvern tímann
stundað íþróttir með íþróttafélagi en 277 (63%) voru hætt, fleiri (p=0,058)
í hópi stúlkna (67,6%) en drengja (58,8%). Þrjátíu og sjö (8,4%) hættu
vegna íþróttameiðsla. Af þeim sem æfðu með íþróttafélagi síðastliðna
12 mánuði voru 51% sem þurftu læknisfræðilega aðstoð einu sinni eða
oftar vegna íþróttameiðsla. Þeir sem æfðu meira en 6 klukkustundir á viku
höfðu fimmfalt hærra líkindahlutfall þess að hafa leitað læknisfræðilegrar
aðstoðar (oR = 5,30; 95% CI: 3,00-9,42) en þeir sem æfðu 6 klukku-
stundir eða minna.
Ályktun: Íþróttameiðsli eru talsvert vandamál sem geta valdið brott-
falli úr íþróttum. Áhættuþætti íþróttameiðsla þarf að rannsaka betur svo
hægt verði að efla forvarnir og tryggja þjálfun sem byggir á gagnreyndum
aðferðum.
ÁgrIp
í íþróttum á tímabilinu.4,5,10,11 Framskyggnar rannsóknir
sýna nýgengishlutfall á bilinu 2,08/1000 æfingar og/eða
kappleiki (ÆK) til 6,31/1000 ÆK og hlutfallið er hærra
meðal drengja en stúlkna.16-18 Rannsókn á alvarlegum
íþróttameiðslum sýnir nýgengishlutfall 0,45/1000 ÆK
hjá drengjum, 0,26/1000 ÆK hjá stúlkum og 0,39/1000
ÆK í heildina.13 Tölur um algengi brottfalls vegna
íþróttameiðsla hafa ekki verið birtar í ritrýndum tíma-
ritum svo vitað sé til.
Hætta á íþróttameiðslum ungmenna er mismunandi
eftir íþróttagreinum en komið hefur fram að hún sé al-
mennt minni við ástundun einstaklingsíþrótta en liða-
íþrótta.11 Viðamestu rannsóknirnar á nýgengi í mismun-
andi íþróttagreinum eru á bandarísku þýði og mælist
hæst í amerískum fótbolta, glímu, fimleikum, íshokkí,
fótbolta og körfubolta. Þess má geta að handbolti er mjög
lítið stundaður þar um slóðir og því ekki meðal þeirra
íþróttagreina sem rannsóknirnar taka til.12,13,16 Hættan
er líka meiri við keppni en æfingar.12,13,17 Haldgóðar vís-
bendingar eru um að fyrri meiðsli hafi forspárgildi fyrir
endurtekin meiðsli af sama toga19 en rannsóknir sýna að
um 50% unglinga sem lentu í meiðslum höfðu meiðst
áður.4,5 Þá reyndust unglingar sem æfa allt árið vera í
43% meiri hættu á álagsmeiðslum en þeir sem fengu
hvíld frá íþróttinni í þrjá mánuði á ári.10
Vísbendingar eru um að iðkun íþrótta og líkams-
ræktar á bernsku- og unglingsárum geti haft forspár-
Greinin barst
13. febrúar 2015,
samþykkt til birtingar
8. september 2015.
Höfundar hafa
útfyllt eyðublað um
hagsmunatengsl.
Algengi íþróttameiðsla, íþróttaþátttaka
og brottfall vegna meiðsla
hjá 17 og 23 ára ungmennum
Margrét H. Indriðadóttir1 sjúkraþjálfari, Þórarinn Sveinsson2 lífeðlisfræðingur, Kristján Þór Magnússon1 faraldsfræðingur,
Sigurbjörn Árni Arngrímsson1 þjálfunarlífeðlisfræðingur, Erlingur Jóhannsson1 lífeðlisfræðingur
1Rannsóknarstofu í
íþrótta- og heilsufræðum,
menntavísindasviði,
2rannsóknarstofu
í hreyfivísindum,
heilbrigðisvísindasviði
Háskóla Íslands.
Fyrirspurnir:
Erlingur Jóhannsson
erljo@hi.is
http://dx.doi.org/10.17992/lbl.2015.10.45 R A N N S Ó K N
Nýr valkostur
Fyrir jafnan blóðsykur1
Er meðferðin stöðug
málamiðlun milli blóðsykursfalla
og viðunandi HbA1c?2,3
Myndræn framsetning unnin af Sanofi
Tími frá lyfjagjöf undir húð (klst.)
In
nr
e
nn
sl
i g
lú
kó
sa

(m
g
/(k
g
m
ín
)
3
2
1
0
60 12 18 24 30 36
Lantus®
Toujeo®
Stöðugt
Jöfn dreifing
Meira en 24 klst.
Jafn verkunarprófíll
Toujeo® hefur jafnari verkun en
Lantus® í a.m.k. 24 klst.1
Toujeo® veitir sambærilega blóðsykur-
stjórn og Lantus® með minni hættu á
blóðsykurföllum hjá sjúklingum með
sykursýki tegund 21,4,5
Auðveldara er að stilla Toujeo® en
Lantus® til að ná meðferðarmarkmiðum1,3,4,5
Toujeo® hefur sama langtíma öryggis-
prófíl og Lantus® og er á sama verði1,6,7,8
Fyrir sjúklinga með sykursýki tegund 1 og 2
IS
-T
O
U-
15
-0
9-
02
insúlín glargín 300 einingar/ml
NÆSTA KYNSLÓÐ
GRUNNINSÚLÍNS
Frá framleiðendum
LANTUS
insúlín glargín 100 einingar/ml
1. Toujeo sérlyfjatexti 22.06.2015 kafli 5.1
2. Cooper JG, Claudi T, Thordarson HB. Behandling av type 1-diabetes I spesialisthelsetjenesten – data fra Norsk diabetesregister for voksne. Tidsskr Nor
Legeforen 2013; 133: 2257 – 61
3. Home PD, Bergenstal RM, Bolli GB. New Insulin Glargine 300Units/mL Versus Glargine 100 Units/mL in People With Type 1 Diabetes: A Randomized, Phase 3a,
Open-Label Clinical Trial (EDITION 4). Diabetes Care 2015. DOI: 10.2337/dc15-0249 [Epub ahead of print 17 Juni 2015].
4. Riddle MC, Bolli GB, Ziemen M et al. New insulin glargine 300 units/mL versus glargine 100 units/mL in people with type 2 diabetes using basal and mealtime
insulin: glucose control and hypoglycemia in a 6-month randomized controlled trial (EDITION 1). Diabetes Care 2014;37:2755–2762.
5. Yki-Järvinen H, Bergenstal R, Ziemen M, et al. New insulin glargine 300 units/mL versus glargine 100 units/mL in people with type 2 diabetes using oral agents
and basal insulin: glucose control and hypoglycemia in a 6-month randomized controlled trial (EDITION 2). Diabetes Care 2014; 37:3235–3243.
6. Lantus sérlyfjatexti 29.07.2015, kafli 5.1
7. Lantus styttur sérlyfjatexti 21.09.2015
8. Toujeo styttur sérlyfjatexti 20.08.2015
Sanofi á Íslandi, Vistor hf., Hörgatúni 2, 210 Garðabæ.
Sími: 535-7000. Netfang: sanofi@vistor.is