Dagblaðið Vísir - DV - 29.05.2009, Blaðsíða 25

Föstudagur 29. maí 2009 25Fréttir
Almennar bíla- og vélaviðgerðir
Neyðarnúmer allan sólarhringinn 899 1764
●
Pú
st
- o
g
br
em
su
vi
ðg
er
ði
r●
●
T
öl
vu
le
st
ur
●
●
S
æ
kj
um
b
ilu
ð
tæ
ki
●
●
S
öl
us
ko
ðu
n
●
AllAr AlmennAr viðgerðir á
húsbílum og ferðAvögnum
Jónsmessunótt á
Fimmvörðuhálsi og
Útivistargleði í Básum
Helgina 19.-21. júní
Skráning í síma
562 1000
BISKUP Í FELUM
Í þingræðunni segir með-
al annars: „Herra forseti. Við-
kvæmt og vandmeðfarið efni
er til umræðu og það svo að
við hikum jafnvel við að hefja
máls á því. [...] Við erum hér
ekki að kveða upp dóma. Ég
legg þunga áherslu á það að
brýn nauðsyn er á skýrum
boðleiðum og viðbrögðum,
öruggum, faglegum og fum-
lausum viðbrögðum. Þannig
ber að tryggja tilfinningalega
áheyrn og einnig að tryggja
öryggi þeirra sem hafa um-
kvartanir fram að færa. Ein-
staklingur þarf að geta kvart-
að, fundið að ósæmilegri
framkomu gagnvart sér, líka
löngu áður en áreitið og ein-
eltið er komið á það stig að
það varðar við lög. Ör-
yggi beggja aðila
þarf að tryggja.
Við þurfum að
kunna að taka á
málum sem eru
erfið og óþægileg.
Komi slík mál upp
innan opinberra
stofnana og hvar
svo sem þau koma
upp annars stað-
ar, er mikilvægt að
bregðast við þeim
af ábyrgð, af virð-
ingu og trúnaði við
alla málsaðila jafnt.
Ég heiti mínum
stuðningi til þess að
svo megi verða.“
Prestar þöglir
Mál Sigrúnar Pálínu
hefur verið mikið rætt innan presta-
stéttarinnar eftir að hún ræddi opin-
skátt við Jón Ársæl í Sjálfstæðu fólki
á Stöð 2 á sunnudag. DV hafði sam-
band við fjölmarga presta og vildu
fæstir þeirra tjá sig þar sem málið er
afar viðkvæmt að þeirra sögn.
Séra Þórhallur Heimisson var í
námi í Svíþjóð þegar mál Ólafs kom
upp og er glaður að hafa ekki komið
nálægt því.
„Það liggur við að ég segi að ég sé
glaður yfir því að þegar þetta allt gekk
yfir á sínum tíma var ég í framhalds-
námi í fjölskylduráðgjöf og trúar-
bragðafræði í Uppsölum í Svíþjóð. Ég
fór út árið 1993 og kom ekki almenni-
lega heim fyrr en 1997 þannig að ég
missti af þessu algjörlega. Ég frétti af
þessu frá félögum mínum og úr fjöl-
miðlum. Ég hef aldrei sett mig inn í
þetta almennilega því þegar ég kom
heim var þetta allt þannig séð kom-
ið í einhvern farveg og ég hafði eng-
an áhuga á því að setja mig inn í það
meir því ég hafði ekki komið nálægt
því á neinn hátt. Eftir á að hyggja er
ég mjög glaður að hafa losnað und-
an því.“
Niðurstaða verður að nást
Þórhallur segir mikilvægt að ljúka
málinu sem fyrst.
„Þetta er allt saman sorglegt mál
eins og svona mál eru. Ég vildi bara
óska að það væri hægt að finna enda-
punkt þannig að þessu máli myndi
ljúka og einhver niðurstaða myndi
nást. Eins og með alla erfiða hluti
verður alltaf að ljúka þeim. Því leng-
ur sem það dregst því verri verða þeir.
Það þarf endi fyrir þessar konur og
alla sem að þessu máli koma. Og líka
náttúrlega fyrir kirkjuna og samfélag-
ið allt,“ segir Þórhallur sem veit ekki af
hverju biskup tjáir sig ekki um málið.
„Hann hlýtur að hafa ástæðu út af
því að málið er í
einhverjum far-
vegi sem ég þekki
ekki til. Það verð-
ur að taka á þessu
máli. Það þýð-
ir ekkert að láta
eins og ekkert
hafi gerst og ekk-
ert sé að gerast.
Ég vona bara að
þessu ljúki sem
fyrst og það fá-
ist einhver endir
þannig að þetta
sé úr sögunni.“
En fær Sig-
rún Pálína per-
sónulega afsök-
unarbeiðni?
„Ég get ekkert sagt um það. Ég hef
ekki hugmynd. Þú verður að spyrja
einhvern annan en mig.“
Karl stígur fyrsta skrefið
Séra Magnús Björn Björnsson vill lít-
ið segja um hvernig málið var unn-
ið af hálfu kirkjunnar á sínum tíma
en fagnar afsökunarbeiðni biskups á
prestastefnu.
„Það er erfitt að tjá sig um málið.
Þetta var ofboðslega erfitt mál fyr-
ir kirkjuna og sorglegt hvernig þessi
mál þróuðust. En ég fagna því að á
prestastefnu fjallaði Karl biskup um
þessi mál í setningarræðu sinni. Í
raun og veru biðst hann þar afsök-
unar og er mjög einlægur að tjá að
honum finnist það alveg skelfilegt
hvernig þessi mál hafi þróast inn-
an kirkjunnar. Á prestastefnu stígur
hann fyrsta skrefið með því að biðja
börn og konur afsökunar sem hafa
orðið fyrir áreitni af hálfu kirkjunn-
ar manna. Kirkjan er búin, í gegnum
árin frá því að mál Ólafs kom upp,
að setja sér mjög strangar siða- og
starfsreglur og það verður til þess að
þegar biskup segir þetta kemur Sig-
rún Pálína fram og treystir sér til þess
að opna málið upp á nýtt.“
„Staða Karls er sterk“
Magnús starfaði um tíma á barna-
og unglingageðdeild og kynntist þar
þjáningum fórnarlamba kynferðisof-
beldis.
„Við erum að tala um svo erfiða
hluti því við erum að tala um fórn-
arlömb ofbeldis. Hvort sem sekt hafi
verið sönnuð eða ekki erum við að
tala um fórnarlömb engu að síður.
Þessi ofbeldismál eru þau hræðileg-
ustu sem til eru vegna þess að þau
hafa svo gífurlega djúp áhrif á þá
einstaklinga sem fyrir þeim verða.
Maður kennir ávallt í brjósti um
þá sem hafa orðið fyrir slíku ofbeldi,“
segir Magnús sem treystir biskupi.
„Staða Karls er sterk. Sem höfuð
kirkjunnar finnst mér hann í raun
og veru vera að gera það sem í hans
valdi stendur. Ég fulltreysti Karli. Mér
finnst hann einlæglega reyna að gera
það sem í hans valdi stendur til að
taka á þessum málum þannig að sár
megi gróa.“
Magnús er bjartsýnn á að Sigrún
Pálína fái þá uppreisn æru sem hún
sækist eftir á fundi kirkjuráðs 19.
júní.
„Vonandi verður þarna þessi
huggun og sátt sem maður vonast til
að náist og ég vænti einskis annars
en það megi verða.“
Málið hlaðið mistökum
Snorri Óskarsson hjá Hvítasunnu-
kirkju Akureyrar segir stöðu biskups
veika.
„Ég tel hiklaust að hann veiki
stöðu sína sem æðsti maður prest-
anna því hann á að hafa á hreinu
hvernig hann á að bregðast við. Svo
getur maður líka sagt að þetta er
maður sem veit hina hliðina á mál-
inu. Sjálfsagt hefur hann talað við
séra Ólaf á sínum tíma og vill ekki ýfa
málin upp og ætlar að standa þessar
árásir af sér. Ég held að það sé til að
gera málin flóknari því biskup sem
hefur skoðun og þorir að tjá sig gef-
ur öllum hinum líka ráð um leið. Það
er eins og leiðsögn fyrir kirkjuna inn
í nýjan tíma. Ég held að leiðsögnin sé
alltaf fólgin í því að kona sem kem-
ur til prests kemur til manns sem er
öruggur og hún getur treyst. Það þarf
ekki að spyrja um það því til þess er
ætlast. Ef einhver prestur sýnir af sér
svona óeðlilega hegðun á hann að yf-
irgefa embætti.“
Snorri telur málið ennfremur
hlaðið mistökum.
„Mér fannst það hlaðið mistök-
um í gamla daga. Fulltrúar kvenn-
anna áttu að hafa vit á því að fara til
séra Ólafs og leysa málin. Þeir áttu
að tala við hann, gera honum grein
fyrir ákærunni og leggja til hvað
hann þyrfti að gera í þessu máli.
Hann hefði átt að leita sér aðstoð-
ar eða hverfa frá því að gefa sig fram
sem biskupsefni. Nú ættu prestar
að grípa tækifærið og prestastefna
ætti að biðja svona konur afsökunar.
Síðan ættu þeir að setja sér ramma
hvernig þeir eiga að starfa og hvaða
reglum er best að fylgja í svona sálu-
sorgun. Karl talar við karl og kona
talar við konu til dæmis. Það er heil-
brigðast og eðlilegast.“
Fimmtudagur 30. apríl 200912
Helgarblað
Karl Sigurbjörnsson
Ólafi SkúlasyniGunnari Björnssyni
FYRIRGEFNING SYNDANNA
„Ég bið þær konur og börn, sem brot-
ið hefur verið á af hálfu starfsmanna
og þjóna kirkjunnar fyrirgefningar á
þeirri þjáningu og sársauka sem þau
hafa liðið,“ sagði Karl Sigurbjörns-
son, biskup Íslands, í setningarræðu
sinni við upphaf Prestastefnu Íslands
í Kópavogskirkju á þriðjudagskvöld.
Sagði biskup ennfremur að Kirkju-
þing hefði sett starfsreglur um með-
ferð kynferðisbrotamála í kirkjunni.
„Settar hafa verið siðareglur og
heilræði fyrir starfsfólk í barna- og
æskulýðsstarfi. Við verðum að taka
mark á þessu og fylgja eftir í starfi
kirkjunnar. Þessa dagana er verið að
ljúka gerð bæklings sem unninn er af
starfshópi á vegum Þjóðkirkjunnar
og annarra kristinna trúfélaga sem
vill leggja sitt af mörkum til að vinna
gegn ofbeldi í hvaða mynd sem er,
sem sagt kynferðisáreitni og mis-
notkun.“
Vonar að sár muni læknast
Karl segir í samtali við DV að fyrir-
gefningin sé almenn en útilokar ekki
að einstaka aðilar verði beðnir fyrir-
gefningar persónulega af hálfu kirkj-
unnar.
„Þá er það þegar og ef. En ég tek
það skýrt fram að þetta er almenn yf-
irlýsing og þetta snertir ekki einstaka
atvik. Ég er ekki í þeirri stöðu þarna
að taka á sérstökum málum sem fyrir
liggja. Ég er að vísa til bæði mála sem
hafa verið í hámæli og til reynslu
sem fólk hefur talað um stundum
mörgum árum síðar þar sem farið
hefur verið yfir mörkin. Ég er að vísa
til þessara sára, þjáningar og sárs-
auka sem er þarna úti sem í raun ýf-
ist upp og hefur aldrei fengið neina
sérstaka úrlausn. Ég er bara að orða
það. Ég bið þess og vona að þessi sár
muni læknast.
Ég tala við presta og djákna og
kirkju fólksins og það er fyrir þeirra
hönd sem ég ber þetta fram en ég er
ekki með nein sérstök dæmi í huga.
Ég er ekki að dæma í sérstökum, til-
teknum málum. Ég er bara að vísa til
þess að það eru ýmsir sem bera sár
og finna til þeirrar þjáningar sem
hefur kannski aldrei verið tekið á.
Eins og er alls staðar í okkar samfé-
lagi eru kirkjunnar starfsmenn upp
til hópa fólk eins og annað fólk.“
Kynbundið ofbeldi
er samfélagsvá
Karl telur að kynferðisbrot verði ekki
aðeins gerð upp með lögum og reglum
heldur líka með hjálp trúarinnar.
„Heimilisofbeldi og kynbundið of-
beldi er samfélagsmein á Íslandi í dag.
Kirkjan hefur markað stefnu um virka
andstöðu gegn kynbundnu ofbeldi í
samfélaginu. Hún hefur markað stefnu
bæði innan sinna vébanda í kirkjunni
og líka í samfélagi við alþjóðakirkju-
stofnanir sem við erum þátttakendur
í. Það er mikilvægt að við fylgjum því
eftir og tökum það alvarlega og látum
þau skilaboð hljóma í samfélaginu. Öll
umræða um slíka hluti verður til þess
að ýfa upp sárar minningar um brot
og margt af því verður ekki gert upp
með þeim verkfærum sem samfélag-
ið leggur til með lögum sínum og regl-
um, siðareglum og dómstólum heldur
með þeim verkfærum sem trúin bend-
ir okkur á. Það er að tala um hlutina,
iðrunin, fyrirgefningin sem til þarf.
Það er vegur trúar, vonar og kærleika.
Að því þurfum við að stuðla.
Það sem ég er fyrst og fremst að vísa
til er að okkar stefnumörkun í þessum
málum er alveg skýr og kirkjan vill ekki
líða slíka framkomu. Hún vill vinna
að því og taka undir með þeim í okkar
samfélagi sem vilja vinna gegn þess-
ari samfélagsvá sem margvíslegt kyn-
bundið ofbeldi er. Við eigum að taka
það alvarlega. Þetta eru ekki bara ein-
hver pappírsgögn þessar stefnumark-
anir kirkjunnar. Þetta á að hafa áhrif á
okkar persónulegu afstöðu og hvernig
við vinnum úr málum þegar þau koma
upp í framtíðinni.“
Sakaður um nauðgunartilraun
Nokkur tilfelli hafa komið upp síð-
ustu ár þar sem starfsmenn kirkj-
unnar hafa verið sakaðir um kyn-
ferðislega áreitni.
Árið 1996 sakaði Sigrún Pálína
Ingvarsdóttir séra Ólaf Skúlason, þá-
verandi biskup, um nauðgunartil-
raun. Mál Sigrúnar vakti mikla at-
hygli á Íslandi og í kjölfar ásakana
hennar gáfu aðrar konu sig fram og
sökuðu biskup um kynferðislega
áreitni. Öll málin voru frá þeim
tíma þegar Ólafur var prestur.
Biskup kærði málið til saksókn-
ara og sagði sakaráburð nafn-
greindra og ónafngreindra aðila
vega að friðhelgi einkalífs hans
og æru með ólögmætum hætti.
Í yfirlýsingu sem hann sendi frá
sér á þessum tíma sagði að ráða
mætti af ummælum í fjölmiðl-
um að markmiðið með þess-
um röngu sakargiftum væri að
þvinga hann til að segja sig frá
biskupsembættinu.
Ríkissaksóknari vísaði mál-
inu frá þar sem hann taldi ekki
efni fyrir hendi til að ákæru-
valdið aðhefðist neitt í máli kvenn-
anna sem biskup kærði. Skömmu
áður en saksóknari tilkynnti þessa
niðurstöðu ákvað biskup að aftur-
kalla kröfu sína.
Biskupinn er sekur
Í viðtali við
Helg-
lilja Katrín GunnarSdÓttir
blaðamaður skrifar liljakatrin@dv.is
Baðst fyrirgefningar Karl
bað fórnarlömb kynferðislegs
ofbeldis fyrirgefningar við
upphaf prestastefnu íslands
og segir kynbundið ofbeldi
samfélagsmein á íslandi.
Sýknaður Séra gunnar var
sýknaður fyrir skemmstu af
ákærum um kynferðisbrot gegn
tveimur unglingsstúlkum.
„Eins og er alls staðar
í okkar samfélagi eru
kirkjunnar starfsmenn
upp til hópa fólk eins
og annað fólk.“
Fimmtudagur 30. apríl 2009 13
Helgarblað
arpóstinn 30. maí árið 1996 lýsti Sig-
rún Pálína yfir vonbrigðum sínum
við þessari niðurstöðu og sagðist
standa við að biskup væri sekur.
„Ég er ekki sátt við þessi málalok,
þar sem engin niðurstaða fékkst. Það
segir þó sína sögu að ríkissaksóknari
skuli ekki telja ástæðu til málshöfð-
unar gagnvart okkur fyrir að hafa
borið biskup röngum sökum. Bendir
það til þess að biskup sé saklaus? Mér
sýnist að ef ég hefði komið fram með
þetta mál
áður
en
það var fyrnt hefði ég jafnvel getað
unnið það, því ég stend við það að
biskupinn er sekur. Við rannsókn
RLR komu fram vitni sem höfðu
sömu sögu að segja af samskiptum
við biskup og við. En það hlýtur að
vera óviðunandi, bæði fyrir presta
landsins og okkur sem tilheyrum
Þjóðkirkjunni, að biskup sitji áfram
í embætti eftir það sem á undan er
gengið,“ sagði Sigrún Pálína í við-
talinu.
Valdníðsla
Sigrún Pálína tók málið fyrst upp
tveimur árum áður. Þá talaði hún
við séra Pálma Matthíasson og
árið eftir við séra Vigfús Þór
Árnason. Hún bað prestana
tvo að taka málið upp inn-
an kirkjunnar en hvorugur
hafðist að í málinu.
„Í upphafi lagði ég ekki
fram kæru á hendur bisk-
upi heldur erindi til siða-
nefndar Prestafélagsins.
Framganga biskups í mál-
inu varð hins vegar til
þess að ég fór að sækja
málið með ákveðn-
ari hætti. Eg sé ekki eftir
að hafa farið af stað með
þetta mál þótt niðurstaðan
valdi mér vonbrigðum. Ég
var svo barnaleg að halda að
siðanefnd Prestafélagsins tæki
virkilega á málinu og liti það
alvarlegum augum. Tilgang-
ur minn var að losa mig við
þessa vitneskju og
hræðslu um
að aðrar
konur ættu eftir að lenda í því sama
og ég. En þegar málið snýst upp í það
að Ólafur Skúlason fer að hóta mér,
eins hann gerði á sáttafundi í Graf-
arvogskirkju, varð ekki aftur snúið.
Þetta mál er löngu hætt að snúast um
mig og biskup. Það snýst um vald og
valdníðslu og réttarkerfið í landinu,“
sagði Sigrún Pálína í viðtali við Helg-
arpóstinn 30. maí árið 1996.
„Neytir aflsmunar“
Sigrún Pálína og tvær aðrar kon-
ur sögðu sögu sína í helgarblaði DV
í byrjun mars þetta ár. Þar lýsti Sig-
rún Pálína fundi sínum við séra Ólaf
í Bústaðakirkju að kvöldi vegna þess
að séra Ólafur sagðist ekki geta hitt
hana á öðrum tíma, að sögn Sigrún-
ar.
„Ég kalla þetta tilraun til nauðg-
unar. Þegar viðkomandi neytir afls-
munar til að koma fram vilja sínum
og fórnarlambið þarf að beita afli til
að komast undan er farið yfir mörk-
in á milli kynferðislegrar áreitni og
nauðgunartilraunar,“ sagði Sigrún í
viðtalinu. „Ég komst út úr kirkjunni,
fór heim og brotnaði alveg niður. Ég
skalf og grét alla nóttina. Ég sagði
mínum nánustu frá þessu en það
var alls staðar sama svarið. „Þú getur
ekkert gert, þetta er orð á móti orði.“
Á þessum tíma voru engin Stígamót
og þessi umræða ekki byrjuð nema
að mjög litlu leyti. Eðli atburðarins
og hversu alvarlegur hann var gerði
það að verkum að ég gat ekki fundið
sökina hjá mér þrátt fyrir að ég færi
strax að leita að henni eins og fórn-
arlömb reyna jafnan að gera.“
Önnur kona sagði frá því að séra
Ólafur hefði leitað á hana í Kaup-
mannahöfn 1979. Þá hefði hún
búið þar ásamt eiginmanni sínum
og séra Ólafur viljað hitta þau en
hann var þá í borginni á presta-
þingi. Þriðja konan sagðist hafa
orðið fyrir áreitni séra Ólafs þeg-
ar hún var tólf ára.
Nokkru áður en konurnar
þrjár komu fram í DV birtist frétt
í blaðinu þar sem greint var frá
að þrjár konur hittust reglulega
hjá Stígamótum vegna fyrri
samskipta sinna við biskup
og að starfskona samtakanna
vissi af fleiri konum en vildi
ekki greina nánar frá málum
þeirra.
Tveir biskupar í
málinu
Einn þeirra sem
tengdust inn í
mál kvenn-
anna gegn
séra Ól-
afi
biskupi á sínum tíma var séra Karl
Sigurbjörnsson, þá prestur og nú
biskup. Samkvæmt frétt DV 6. mars
1996 beittu tveir prestar, þeir Hjálmar
Jónsson, sem þá var þingmaður en er
nú sóknarprestur dómkirkjunnar, og
Karl, núverandi biskup, áhrifum sín-
um til að fá konurnar sem ásökuðu
Ólaf biskup um kynferðislega áreitni
til að falla frá málum sínum. Í frétt-
inni segir meðal annars að prestarn-
ir tveir hafi átt tíða fundi með kon-
unum og að í kjölfar þeirra hafi ein
kvennanna dregið mál sitt til baka.
„Munu prestarnir meðal annars hafa
lagt mikla áherslu á kostnaðinn sem
því fylgi að standa í málarekstri gegn
biskupi,“ segir í fréttinni.
Séra Karl vildi ekkert tjá sig um
þetta á þeim tíma en ónafngreind-
ur prestur sem DV ræddi við á þeim
tíma sagði að miklu „handafli“ hefði
verið beitt af hálfu biskupsmanna til
að þagga það niður.
Gefðu mér nú kraft
Á síðasta ári kærðu tvær unglings-
stúlkur séra Gunnar Björnsson,
sóknarprest á Selfossi, fyrir kynferð-
islega áreitni og brot á blygðunar-
semi. Stúlkurnar voru sóknarbörn
hans þegar meint brott áttu að eiga
sér stað. Önnur stúlkan fór fram á
tvær milljónir króna í skaðabætur og
hin sex hundruð þúsund krónur.
Héraðsdómur Suðurlands sýkn-
aði Gunnar.
Séra Gunnar sagði við DV í lok
apríl að ásakanir stúlknanna
væru einn stór misskilningur,
að hann hefði aðeins sýnt
stúlkunum hlýju en ekki
áreitt þær á nokkurn hátt.
Þetta staðfesti dómari en
hafi látið orðin: „Gefðu
mér nú kraft A mín“ falla
er hann faðmaði stúlkuna,
hann hafi einungis ekki
verið alveg hress. Í skýrslu
sagði stúlkan að Gunnar
hafi látið þau orð falla að
straumarnir streymdu úr lík-
ama hans við það að
faðma hana.
Sigurður Þ.
Jónsson, þá-
verandi
lög-
maður séra Gunnars, sagði í samtali
við DV í maí að umbjóðandi hans
væri algjörlega saklaus. „Þetta er nú
bara það sem sums staðar hefðu ver-
ið talin afar eðlileg samskipti. Þannig
sé ég þetta eftir að hafa skoðað málið
vandlega,“ sagði Sigurður í maí á síð-
asta ári.
Leitaði á drengi í KFUM og K
Ágúst Magnússon var dæmdur í
fimm ára fangelsi fyrir kynferðisbrot
gegn sex drengjum og losnaði út af
Litla-Hrauni snemma á síðasta ári.
Þegar Ágúst var nýlega laus úr fang-
elsi fékk hann leyfi fangelsismála-
yfirvalda til að flytja til Uppsala í Sví-
þjóð þar sem hann ætlaði að stunda
nám í biblíuskóla. Ágústi var neitað
um skólavist eftir kvartanir foreldra
barna í skólanum um að dæmdur
barnaníðingur myndi sækja skól-
ann.
Ágúst ólst upp í Grýtubakka og var
í Breiðholtsskóla á sínum yngri árum.
Samkvæmt heimildum DV tók hann
að sér vinnu í æskulýðsstarfi kirkj-
unnar, KFUM og K, í Bakkahverfinu
sem unglingur og las sögur fyrir ungt
fólk. Þar lentu einhverjir drengir í því
að Ágúst leitaði á þá. Málið vakti usla
í hverfinu en var aldrei kært til lög-
reglu.
Alræmdur barnaníðingur Ágúst
tók að sér að lesa sögur fyrir ungt
fólk í KFum og K á sínum yngri
árum og leitaði þar á unga drengi.
Fyrsta fréttin lítil frétt á innsíðu í
dV 15. febrúar 1996 markaði upp-
hafið að umfjöllun um mál nokkurra
kvenna gegn þáverandi biskupi.
Sver af sér sakir Séra
Ólafur Skúlason biskup sagði
ekkert til í ásökununum.
Stigu fram Þrjár konur
sem sakað höfðu biskup
um áreiti og tilraun til
nauðgunar komu fram í
viðtali í helgarblaði dV 2.
mars 1996.
Föstudagur 22. maí 20098
Fréttir
Sigrún Pálína Ingvarsdóttir
Ólaf Skúlason
KIRKJAN Í SKOTLÍNU
„Ég hef ekki ætlað mér að fyrirgefa
neitt prívat og persónulega. Það
er ekki í boði af minni hálfu,“ segir
Stefanía Þorgrímsdóttir, ein kvenn-
anna sem sökuðu þáverandi biskup
séra Ólaf Skúlason um kynferðislega
áreitni árið 1996, um fyrirgefningar-
beiðni Karls Sigurbjörnssonar bisk-
ups í setningarræðu sinni á presta-
stefnu í lok apríl.
Í ræðunni bað Karl „þær konur
og börn, sem brotið hefur verið á af
hálfu starfsmanna og þjóna kirkj-
unnar fyrirgefningar á þeirri þján-
ingu og sársauka sem þau hafa lið-
ið“ og bætti við að Kirkjuþing hefði
sett starfsreglur um meðferð kyn-
ferðisafbrotamála innan kirkjunnar.
Samkvæmt heimildum DV
hyggst Sigrún Pálína Ingvarsdóttir
taka mál sitt gegn kirkjunni upp aft-
ur. Sigrún Pálína var fyrsta konan til
að stíga fram og saka séra Ólaf um
nauðgunartilraun. DV hafði sam-
band við Biskupsstofu sem gat ekki
veitt neinar upplýsingar um mál-
ið áður en blaðið fór í prentun. DV
mun birta svör Biskupsstofu þegar
þau berast.
Mjög gróf áreitni
Stefanía sagði sögu sína nafnlaust í
DV í mars árið 1996 ásamt Sigrúnu
Pálínu og annarri konu sem einnig
sakaði þáverandi biskup um kyn-
ferðislega áreitni. Öll málin voru frá
þeim tíma þegar séra Ólafur gegndi
prestsstörfum.
Stefanía sagði í samtali við DV á
þessum tíma að hún hefði bara einu
sinni hitt séra Ólaf Skúlason. Þá var
hún tólf ára gömul.
„Það var þegar ég var á barnsaldri
á sundnámskeiði og hann stýrði
fermingarbarnamóti sem æsku-
lýðsfulltrúi kirkjunnar á sama stað.
Hann hafði þá mikil og óeðlileg af-
skipti af mér og annarri telpu og við-
hafði athæfi sem ég get ekki kallað
annað en mjög grófa kynferðislega
áreitni þó ekki hlytist meira af.“
Þjóðkirkjan brást mér
Í dag er Stefanía á sextugsaldri og
hefur sagt sig úr þjóðkirkjunni. Hún
segir þessa fyrirgefningu biskups á
prestastefnunni ekki koma sér við.
„Þjóðkirkjan sveik mig hressi-
lega á sínum tíma. Ég ber ekki kala
til þjóðkirkjunnar en hennar inn-
anhússmál eru mér algjörlega óvið-
komandi. Þetta snertir mig hvorki
á einn né annan hátt. Þessi stofn-
un hefur brugðist mér og ég tilheyri
henni ekki lengur.“
DV hefur vitneskju um að ekki
var gert persónulegt samkomu-
lag við Stefaníu né Sigrúnu Pálínu
um þessa fyrirgefningu biskups á
prestastefnunni.
Í samtali við DV í lok apríl sagði
Karl Sigurbjörnsson biskup fyrir-
gefninguna vera almenna. Hann
útilokaði ekki að einstakir aðilar
yrðu beðnir fyrirgefningar persónu-
lega af hálfu kirkjunnar.
„Þá er það þegar og ef. En ég tek
það skýrt fram að þetta er almenn
yfirlýsing og þetta snertir ekki ein-
staka atvik. Ég er ekki í þeirri stöðu
þarna að taka á sérstökum málum
sem fyrir liggja [...] Ég er að vísa til
þessara sára, þjáningar og sárs-
auka sem er þarna úti sem í raun ýf-
ist upp og hefur aldrei fengið neina
sérstaka úrlausn. Ég er bara að orða
það. Ég bið þess og vona að þessi sár
muni læknast.“
Lagðar í einelti
Stefanía vill ekki tjá sig persónulega
um þennan tíma þegar málið gegn
séra Ólafi stóð sem hæst né vill hún
heldur tjá sig um líðan sína síðan þá.
Í Alþýðublaðinu í mars árið 1996
kom Stefanía fyrst fram undir nafni
og sagði presta hafa lagt sig, og hinar
konurnar sem áttu hlutdeild að mál-
inu, í einelti.
„Ég tel að ýmsir prestar innan
þjóðkirkjunnar hafi, ekki síður en lög-
fræðingar, lagt okkur, þessar konur, í
einelti. Það hafa þeir gert undir yfir-
skini trúar og tryggðar við þjóðkirkj-
una og skyldu okkar við annað trú-
rækið fólk í þessu landi, á þann hátt
að hrella og brjóta okkur niður, þessar
konur. Eg þekki ekki siðareglur kirkj-
unnar, en mitt persónulega álit er
að þessir ágætu menn,
sem ég gæti nafn-
greint, hafi
far- ið langt út
fyrir sitt verksvið
og út fyrir al-
mennt
siðgæði.“
Forðaðist Ólaf
Stefanía segir í sama viðtali að ástæða
þess að hún hafi áður komið fram
nafnlaust hafi helgast af því að hún
vildi hlífa fjölskyldu sinni þar sem erf-
ið og sár átök hafi verið í gangi. Bróð-
ir og systir Stefaníu drógu frásögn
hennar mjög í efa á þessum tíma og
taldi hún að þar hafi blandast fjöl-
skylduerjur inn í málið og það hafi
engu breytt um afstöðu hennar.
Í viðtalinu við DV árið 1996 var
hún á fimmtugsaldri en hafði aldrei
getað gleymt þessum kynnum sín-
um af séra Ólafi þegar hún var tólf
ára.
„Ég forðaðist Ólaf. Þetta fór ekki
fram hjá vinkonum mínum og mér
fannst þetta vandræðalegt. Þeg-
ar ég kom heim af sumarnám-
skeiðinu sagði ég móður minni frá
þessu og hún brást við með því að
afla sér upplýsinga um hver hann
væri, þessi æskulýðsprestur, sem ég
kallaði svo [...] ég hafði beyg af og
skömm á þessum manni. Þegar ég
fermdist ákvað ég síðan að fara ekki
á fermingarbarnamót þó mig lang-
aði til þess af ótta við að hann yrði
þar. Þetta hefur hins vegar ekki haft
alvarleg áhrif á líf mitt en að sjálf-
sögðu hef ég aldrei getað gleymt
þessu né getað lítið þennan mann
þeim augum sem ég vil líta prest,
hvað þá biskup.“
Tekur málið upp aftur
Stefanía gaf sig fram í kjölfar þess að
Sigrún Pálína Ingvarsdóttir sakaði
séra Ólaf um nauðgunartilraun. Mál
Sigrúnar Pálínu vakti mikla athygli
á Íslandi. Í viðtali við DV á þessum
tíma lýsti Sigrún Pálína fundi sín-
um við séra Ólaf í Bústaðakirkju
að kvöldi vegna þess að séra Ólafur
sagðist ekki geta hitt hana á öðrum
tíma, að sögn Sigrúnar.
„Ég kalla þetta tilraun til nauðg-
unar. Þegar viðkomandi neytir afls-
munar til að koma fram vilja sínum
og fórnarlambið þarf að beita afli til
að komast undan er farið yfir mörk-
in á milli kynferðislegrar áreitni og
nauðgunartilraunar,“ sagði Sigrún í
viðtalinu. „Ég komst út úr kirkjunni,
fór heim og brotnaði alveg niður. Ég
skalf og grét alla nóttina.“
Biskup kærði málið til sak-
sóknara og sagði sakaráburð nafn-
greindra og ónafngreindra aðila
vega að friðhelgi einkalífs hans og
æru með ólögmætum hætti.
Ríkissaksóknari vísaði málinu
frá þar sem hann taldi ekki efni fyr-
ir hendi til að ákæruvaldið aðhefðist
neitt í máli kvennanna sem biskup
kærði. Skömmu áður en saksókn-
ari tilkynnti þessa niðurstöðu ákvað
biskup að afturkalla kröfu sína.
„Þessi stofnun hefur
brugðist mér og ég til-
heyri henni ekki leng-
ur.“
AFLeIðIngAr kynFerðISoFbeLdIS:
Þolandi finnur fyrir skömm, sektarkennd o
g depurð.
Léleg sjálfsmynd.
Nokkur hluti fórnarlamba íhugar og/eða
reynir sjálfsvíg.
Erfiðleikar í kynlífi. skyndimyndir og óljósa
r minningar um kynferðisofbeldið
verða til þess að kynmök verða þolendum
erfið og oft nánast óbærileg.
Niðurlæging, einmanaleiki og algert valda
- og varnarleysi.
Þolandi verður oft reiður sjálfum sér og fin
nst hann ekki eiga neitt gott skilið.
sjálfsfyrirlitning, þunglyndi, vonleysi, tilfin
ningalegur doði og ótti við að missa
vitið.
OfbeLdI Og vALdNÍðSLA
Brot úr pistli Jórunnar Frímannsdóttur
hjúkrunarfræðings á doktor.is:
„Kynferðisofbeldi er alls staðar í
kringum okkur. Hafðu í huga að
það er aðeins ofbeldi og valdníðsla.
Ofbeldið birtist á margvíslegan hátt
t.d. í kynferðislegri misnotkun á
börnum/unglingum, nauðgun, klámi,
vændi, kynferðislegri áreitni í skóla,
á vinnustöðum eða annars staðar.
Oftast verða konur og börn fyrir
kynferðisofbeldi og ofbeldismennirnir
eru oftast karlmenn. [...] Kynferðisleg
áreitni getur verið allt frá óvelkomnum
athugasemdum til snertingar sem
viðkomandi kærir sig ekki um. Einnig
er talað um kynferðislega áreitni þegar
kynlífi er skipt út eða það notað sem
gjaldmiðill, til dæmis fyrir hærri eink-
unnir, til að halda vinnu eða komast
hjá falli í skóla.“
gleymdi þessu aldrei
stefanía kom fram nafnlaust
í dV 2. mars árið 1996 ásamt
tveimur öðrum konum sem
sökuðu séra Ólaf skúlason
um kynferðislega áreitni.
Fyrirgefning skiptir
engu stefanía ber ekki
kala til þjóðkirkjunnar
en segir fyrirgefningu
biskups ekki koma sér við.
Fyrsta sinn undir
nafni stefanía tjáði
sig í fyrsta sinn undir
nafni í alþýðublaðinu
8. mars árið 1996 og
sagði presta hafa lagt
sig og aðrar konur í
einelti.
HverT geT ég LeITAð?
mikilvægt er að þolendur kynferðisofbeldi
s leiti aðstoðar sem fyrst. Þolandi getur
leitað til sinna nánustu og rætt um reynslu
sína. Ef þolandi treystir sér ekki til að
tala við einhvern nákominn er hægt að lei
ta til margra fagaðila. Hér fyrir neðan er
listi yfir nokkra slíka:
Barnaverndarnefndir
Barnahús – barnahus.is / s. 530 2500
Blátt áfram – blattafram.is
Fjölskylduráðgjöf sveitarfélaga. mörg sveit
arfélög bjóða íbúum sínum upp á
félagslega ráðgjöf. Á samband.is er hægt a
ð nálgast upplýsingar um sveitarfélög-
in á landinu.
Heilsugæslustöðvar. Á www.heilbrigdisrad
uneyti.is er hægt að sjá lista yfir allar
heilsugæslustöðvar á landinu.
Hjálparsími rauða krossins 1717 – www.re
dcross.is
Löreglan – logregla.is
Neyðarmóttaka vegna nauðgana. s. 543 2
019 í reykjavík og 463 0800 á
akureyri.
Kvennaathvarfið – kvennaathvarf.is
stígamót – stigamot.is / s. 562 6868 og 80
0 6868.
tótalráðgjöfin – totalradgjof.is / s. 520 460
0.
LILjA kATrín gunnArSdÓTTIr
blaðamaður skrifar liljakatrin@dv.is
21. maí 2009
30. apríl 2009