Dagblaðið Vísir - DV - 18.06.2010, Blaðsíða 40

40 föstudagur 18. júní 2010 skrýtið
Boirault-vélin frá Frakklandi var eitt furðulegasta af-brigðið af tilrauna-kenndu stríðsvél-
unum sem urðu til í upphafi fyrri
heimsstyrjaldarinnar og voru eins
konar forfeður skriðdrekans sem
leit dagsins ljós nokkrum misser-
um síðar. Borault-vélin, sem hönn-
uð var árin 1914 til 1915 samanstóð
af járnhlunki innan í gríðarstóru
belti, sem myndaði heilan hring.
Eftir stífar tilraunir komust frönsk
hernaðaryfirvöld að þeirri niður-
stöðu að stríðsvélin væri ekki nægi-
lega hagnýt til fjöldaframleiðslu og
notkunar í stríði, verkfræðingnum
Louis Boirault til mikillar óham-
ingju. Gárungar uppnefndu stríðs-
vélina Diplodocus militaris í höf-
uðið á risaeðlunni diplodocus sem
á íslensku er nefnd freyseðla eða
þórseðlubróðir. Þótti það Boirault til
mestu háðungar, enda var hönnun
hans líkt við klunnalega og útdauða
risaeðlu.
Hrjúfur orrustuvöllur
Boirault-vélin varð til í kjölfar ræðu
franska herforingjans Jean-Baptiste
Estienne hinn 24. ágúst 1914, þar
sem hann sagði meðal annars: „Sig-
ur í þessu stríði fellur í skaut þess
ríkis sem verður fyrst til að koma
fallbyssu fyrir á farartæki sem getur
farið yfir allar gerðir yfirborðs.“ Þrá-
tefli skotgrafahernaðarins, sem ein-
kenndi fyrra stríð, leiddi til þróunar
gríðarstórra og kraftmikilla stríðs-
véla sem áttu á sama tíma að vera
brynvarðar fyrir skothríð óvinanna
og geta ferðast um gríðarlega hrjúft
yfirborð stríðsvallarins.
Þrjátíu tonna „risaeðla“
Verkfræðingurinn Louis Boirault
smíðaði vélina árið 1914 í samvinnu
við franska hermálaráðuneytið. Boir-
ault-vélin átti að geta flatt út gadda-
vírsgirðingar óvinarins og komist yfir
holur og skurði þá er annars höml-
uðu árásarherjum leið á stríðsvell-
inum. Vélin vó heil þrjátíu tonn og
var knúin bensínvél, en náði aðeins
þriggja kílómetra hraða í tilrauna-
akstri. Vélin var samansett úr gríð-
arstóru belti, sem myndað var úr
sex málmpöllum sem þöktu mótor-
knúna vélina í miðjunni. Stríðsvél-
in furðulega reyndist alltof hægvirk
og viðkvæm til að franski herinn
treysti sér í fjöldaframleiðslu hennar.
Mönnum bar þó saman um að hug-
myndin væri góð og er þessi upp-
finning Boiraults talin mikilvægur
vísir að því er seinna varð skriðdreki.
Tilraunum var hætt í júní 1915.
Louis Boirault bað um annað
tækifæri og gerði breytingar á vél
sinni. Tilraunir gengu vel í fyrstu,
vélin komst yfir gaddavír og skurði,
en náði aðeins 1,6 kílómetra hraða. Í
ljós kom þegar leið á tilraunirnar að
gríðarlega erfitt var að breyta stefnu
Boiraults-vélarinnar og þurfti því að
lyfta járnhlunknum með handafli
eða krönum til að snúa honum. Vél-
inni var aftur hafnað af þessum sök-
um. Niðurlæging Boiraults var alger
og áðurnefnt risaeðluviðurnefni,
Diplodocus, festist við uppfinning-
una.
Málmhlunkur
Louis Boirault lagðist undir feld um
stund og smíðaði svo nýja vél, sem
einatt er kölluð Boirault-vél 2. Hún
byggði á sömu tækni, sex málm-
plötur snerust með málmhlunk inn-
byrðis. Í þetta sinn var þó auðveld-
ara að stýra kerrunni og snúa stefnu
hennar. En furðuvélin þótti einfald-
lega ekki sniðugt tæki. Boirault var
vísað á dyr en teikningar vélarinnar
og gögnin um tilraunir hennar voru
notuð af hermálayfirvöldum sem
náðu loks árið 1916 að smíða fyrsta
nothæfa skriðdrekann.
helgihrafn@dv.is
FRÖNSK
FURÐUVÉL
FYRRA STRÍÐS sVONa Virkaði BOirauLt-VÉLiNÓSIGRANDI Helsta markmið Boirault-vélarinnar var að komast yfir hindranir á stríðsvellinum, á borð við girðingar og skurði. Tilraunir sýndu að vélin var þess
megnug, en þótti hins vegar hiksta of mikið á öðrum sviðum.
1
2
3
4
Hægfara Stríðsvélin náði aðeins eins til þriggja kílómetra hraða, en tilraunin þótti
engu að síður mjög lærdómsrík og skipti máli í þróunarsögu skriðdrekans.
Boirault-vélin Járnhlunkurinn
þótti minna á risaeðlu.