Dagblaðið Vísir - DV - 31.08.2012, Blaðsíða 24

Sandkorn
Í
vikunni steig ung kona fram og sagði
sögu af mansali. Hún sagði að vin-
ur hennar hefði platað sig til útlanda
þar sem hún taldi að það hefði átt
að selja hana mansali. „Pældu í því
hvað þetta er klikkað, maður, hún veit
ekki neitt. Gæinn sem hún er að fara
til á tvær litlar stelpur og er svo bara
með hóruhúsið heima hjá sér,“ sagð-
ist hún hafa heyrt einn segja. Hún taldi
það hafa orðið sér til happs að heyra
hann tala og lýsti því hvernig hún flúði
með ævintýralegum hætti. Málið var
rannsakað af yfirvöldum úti en hinum
grunuðu var fljótlega sleppt úr haldi
vegna skorts á sönnunargögnum. Einn
úr þeirra hópi hefur nú kært konuna
fyrir þessar ásakanir, fyrir meiðyrði og
rangar sakargiftir.
Þegar konan steig fram og sagði frá
upplifun sinni vakti það óhug. Frásögn
hennar skapaði umræðu og minnti á að
mansal teygir anga sína um allan heim
og þrífst á Íslandi sem og annars staðar.
Ríkislögreglustjóri hefur staðfest að
skipulagðri vændisstarfsemi sem tengd-
ist mansali hafi verið haldið uppi hér
á landi. Þá gaf innanríkisráðuneytið út
skýrslu þar sem fram kemur að Ísland sé
viðkomu- og áfangastaður fórnarlamba
mansals. Og í ársskýrslu Stígamóta kem-
ur fram að þótt aðeins hafi fallið einn
dómur í mansalsmáli hér á landi hafi
stjórnvöld fengist við fleiri mál þar sem
grunur lék á mansali.
Enginn veit hve margir eru í vændi
á Íslandi, hvernig sú starfsemi er skipu-
lögð eða hve mörgum er haldið í ánauð.
Það eina sem vitað er fyrir víst er að
hér á landi eru fórnarlömb mansals.
Þau bera það ekki alltaf með sér og þau
starfa ekki öll við kynlífsiðnaðinn.
Þetta eru auðvitað sláandi stað-
reyndir en þær segja ekki alla söguna.
Til þess að hægt sé að átta sig á eðli
mansals þarf að segja sögur fólks sem
lendir í mansali eða kemur að því með
einum eða öðrum hætti, sögur þeirra
sem þekkja þennan heim. Til þess þurfa
blaðamenn að hafa frelsi.
Því miður hefur það ekki verið raun-
in á undanförnum árum. Blaðamenn
sem köfuðu ofan í undirheimana og
fjölluðu um aðstæður nektardansmeyja
á súludansstað voru dæmdir fyrir að
tengja mál þeirra við mansal. Mansal
var bannorð sem mátti ekki nota. Það
var of ljótt, ásökunin of mikil.
Tvö mál voru send til Mannréttinda-
dómstóls Evrópu þar sem dómnum var
snúið við og íslenska ríkið var dæmt til
þess að borga blaðamönnunum bætur.
Vegna þess að hagsmunir almennings
liggja fyrst og fremst í því að fá upplýs-
ingar, líka þegar þær eru óþægilegar.
Umdeild mál verður að ræða til að hægt
sé að bregðast við þeim.
Erfitt hefur reynst að uppræta
mansal. Fagaðilar hafa bent á að ein
ástæðan sé sú hversu „treglega geng-
ur að fá almenning til að horfast í
augu við að þetta er staðreynd“. Það er
erfitt að trúa því að þvílíkur óhugnað-
ur geti átt sér stað á litla Íslandi. Það
er einmitt þess vegna sem það er svo
mikilvægt að blaðamenn hafi svigrúm
til þess að fjalla um mansal út frá öðr-
um forsendum en fræðilegum. Við
verðum að geta sagt sannar sögur af
mansali.
Fóstbræðralag
n Sjálfstæðismenn í
Reykjavík eru nú að stokka
spilin vegna yfirvofandi
prófkjörs. Reiknað er með
að Hanna Birna Kristjáns-
dóttir, oddviti borgar-
stjórnarflokksins, kalli eftir
fyrsta sætinu. Fyrir síðustu
kosningar tókust á þeir Ill-
ugi Gunnarsson og Guðlaugur
Þór Þórðarson sem laut eft-
irminnilega í gras, líklega
vegna ofurstyrkjanna sem
hann þáði. Þeir fóstbræð-
ur sameinuðust síðar að
baki Bjarna Benediktssyni
sem varðist Hönnu Birnu.
Hugsanlegt er talið að
bandalagið verði framlengt
og þannig byggðar upp
varnir gegn aðskotakon-
unni úr borgarstjórn.
Sótt að Þorgerði
n Í Kraganum hefur Jón
Gunnarsson alþingismaður
lýst því yfir að hann stefni
á annað
sætið á eft-
ir formanni
flokksins.
Þar með er
orðið op-
inbert að
valdakjarni
flokksins mun sækja að
Þorgerði Katrínu Gunnars-
dóttur, fyrrverandi varafor-
manni. Víst er að hún mun
eiga erfitt uppdráttar, ef
hún gefur kost á sér áfram.
Lilja uppgefin
n Lilja Mósesdóttir, þing-
maður undir merki Sam-
stöðu, virðist vera uppgef-
in. Í vikunni
gaf hún frá
sér for-
mennsk-
una í eigin
flokki. Síð-
an upplýsti
hún á Smug-
unni að hún íhugaði að
hætta í pólitík. Lilja byrj-
aði í gríðarlegum meðbyr
samkvæmt könnunum en
nú stendur lítið eftir. Víst
er að margir munu sakna
Lilju sem hefur verið ötull
talsmaður þeirra sem urðu
undir í hruninu.
Stórfrétt um tengil
n Hægri hönd Hermanns
Guðmundssonar, fyrrver-
andi forstjóra N1, var al-
mannateng-
illinn Jón
Gunnar Geir-
dal. Sameig-
inlega fóru
þeir félagar
mikinn með
olíupening-
ana í dægurheiminum og
víðar. Nú hefur Jón Gunn-
ar fylgt á eftir Hermanni út
úr fyrirtækinu. Ekki vant-
ar sjálfstraustið því hann
sendi fréttatilkynningu á
alla fjölmiðla um þessa
„stórfrétt“ úr viðskiptalíf-
inu.
Mjög ánægð
með það
Reykia Fick sem var nefnd eftir höfuðborginni Reykjavík. – DV
Sögur af mansali
J
afnt vægi atkvæða er eitt brýn-
asta hagsmunamál Íslendinga,
og hefur svo verið í meira en 160
ár. Brynjólfur Pétursson, einn
Fjölnismanna, mælti fyrstur fyrir
jöfnu vægi atkvæða 1849. Það ár tók
fyrsta stjórnarskrá landsins gildi,
uppistaðan í bráðabirgðastjórnar-
skránni, sem var samþykkt við lýð-
veldisstofnunina 1944 og gildir enn.
Hannes Hafstein, fyrsti ráðherrann
1904–1909, varaði á Alþingi við af-
leiðingum ójafns atkvæðisréttar.
Alla tuttugustu öldina voru uppi
háværar raddir um nauðsyn þess
að jafna atkvæðisréttinn, bæði af
hagkvæmnisástæðum og réttlætis-
ástæðum. Alþingi brást við kröfu-
gerðinni með því að lagfæra kosn-
ingalöggjöfina smám saman, en þó
aldrei til fulls. Enn í dag er tvöfaldur
munur á vægi atkvæða sunnan og
norðan Hvalfjarðarganga.
Með öðrum orðum: Enn í dag
duga innan við helmingi færri at-
kvæði til að koma manni á þing í
norðvesturkjördæmi en í suðvestur-
kjördæmi. Þetta misvægi hefur kall-
að óheilbrigða slagsíðu yfir lögin og
landsstjórnina.
Hagkvæmni og réttlæti
haldast í hendur
Jafnt vægi atkvæða er hagkvæmt
vegna þess, að lýðræði er hagkvæm-
asta stjórnskipulag sem völ er á.
Misvægi atkvæðisréttar felur í sér
frávik frá lýðræði og dregur úr hag-
kvæmni og skerðir lífskjör almenn-
ings á heildina litið. Misvægi at-
kvæða mylur undir þá, sem sitja að
völdum með fá atkvæði að baki sér,
iðulega í óþökk fjöldans. Í þessu
ljósi þarf að skoða þá staðreynd, að
innan við tíundi hver kjósandi segist
bera mikið traust til Alþingis, mun
lægra hlutfall en í nálægum löndum.
Jafnt vægi atkvæða er réttlátt
vegna þess, að við eigum öll að sitja
við sama borð, einnig í alþingis-
kosningum. Jafnt vægi atkvæða
er mannréttindakrafa. Erlendir
kosningaeftirlitsmenn hafa mörg
undangengin ár mælt með löngu
tímabærum leiðréttingum á kjör-
dæmaskipaninni með skírskotun til
algildra mannréttinda.
Þjóðríki og sambandsríki
Umtalsverð frávik frá jöfnum at-
kvæðisrétti tíðkast hvergi í lýðræðis-
þjóðríkjum. Stundum eru Bandarík-
in tilfærð sem dæmi um land með
misjafnt vægi atkvæða með stuðn-
ingi stjórnarskrár. Hér er þó ólíku
saman að jafna, þar eð Bandarík-
in eru sambandsríki, sem er ger-
ólíkt litlu samstæðu þjóðríki eins og
Íslandi. Þar vestra kveður þó ekki
nærri eins rammt að misvæginu
og hér heima, þar eð misvægi at-
kvæðisréttarins þar er bundið við
öldungadeild Bandaríkjaþings. Við
kosningar til fulltrúadeildar þings-
ins gildir reglan „Einn maður, eitt at-
kvæði“. Öll löggjöf þarf að komast í
gegnum báðar deildir þingsins. Full-
trúadeildin getur stöðvað þingmál
ekki síður en öldungadeildin. Eng-
um slíkum öryggisbúnaði er til að
dreifa hér heima. Í fylkiskosningum í
Bandaríkjunum, sem kalla má samb-
ærilegar við alþingiskosningar, gildir
reglan „Einn maður, eitt atkvæði“.
Þjóðin er yfirboðari Alþingis
Þjóðfundurinn 2010 lýsti eftir jöfnu
vægi atkvæða. Þjóðfundurinn spegl-
aði þjóðarviljann í tölfræðilega
marktækum skilningi, enda voru
fulltrúarnir, um eitt þúsund talsins,
valdir af handahófi úr þjóðskrá. Til
þess var leikurinn gerður. Slembi-
úrtakið var miklu stærra en þurft
hefði til að fullnægja kröfum töl-
fræðinnar um marktækar niður-
stöður.
Nú er lag
Í ljósi alls þessa þótti Stjórnlagaráði
rétt, að í frumvarpi til nýrrar stjórn-
arskrár væri svofellt ákvæði: „At-
kvæði kjósenda alls staðar á landinu
vega jafnt.“ Að þessu gefnu lætur
frumvarpið Alþingi eftir að ákveða,
hvort landið allt verður eitt kjör-
dæmi, eins og þjóðfundurinn lýsti
eftir, eða fleiri, allt að átta.
Nú er hafin utankjörfundar-
atkvæðagreiðsla fyrir þjóðar-
atkvæðagreiðsluna um frumvarp
Stjórnlagaráðs 20. október. Ein
spurningin, sem lögð er fyrir kjós-
endur á kjörseðlinum, hljóðar svo:
„Vilt þú að í nýrri stjórnarskrá verði
ákvæði um að atkvæði kjósenda alls
staðar að af landinu vegi jafnt?“
Aldrei fyrr hefur kjósendum gef-
ist færi á að svara þessari spurningu
og öðrum skyldum spurningum í
þjóðaratkvæðagreiðslu, þar sem
við sitjum öll við sama borð undir
einkunnarorðunum: „Einn maður,
eitt atkvæði.“ Nú er lag. Látum færið
okkur ekki úr greipum ganga.
Einn maður, eitt atkvæði
Leiðari
Ingibjörg Dögg
Kjartansdóttir
ingibjorg@dv.is
Kjallari
Þorvaldur
Gylfason
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Ólafur M. Magnússon Ritstjórar: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is) og Reynir Traustason (rt@dv.is) Fréttastjóri: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is)
Umsjón helgarblaðs: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Umsjón innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is)
Hönnunarstjóri: Jón Ingi Stefánsson (joningi@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: www.dv.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
24 31. ágúst–2. september 2012 Helgarblað
Ekkert annað
að gera
Svavar Steingrímsson hefur farið 120 sinnum upp á Heimaklett á þessu ári. – DV
„Engum
slíkum
öryggisbúnaði
er til að dreifa
hér heima