Dagblaðið Vísir - DV - 03.05.2013, Side 44

32 3.–5. maí 2013 Helgarblað
m e n n i n g @ d v . i s | d v . i s / m e n n i n g
„Vasaklútar af dýrara
taginu“
„Heimspekingar togaðir
úr háloftunum“
Kosningasjónvarp
RÚV
Hver er ég – og ef svo er, hve margir?
Richard David Precht
V
ið reynum að bregða
ljósi á mismunandi hlið-
ar þessa máls. Við erum
ekki að reyna að svara
þeim stóru spurningum
sem þarna er að finna heldur gef-
um við áhorfendum tækifæri til
að spyrja sjálfa sig spurninga.
Markmiðið er ekki að leysa Guð-
mundar- og Geirfinnsmálin held-
ur bregða á þau birtu,“ segir leik-
stjórinn og einn höfunda verksins,
Rúnar Guðbrandsson.
Leikritið á sér nokkuð langan
aðdraganda. Rúnar vann undir-
búningsvinnuna með Stefáni
Halli Stefánssyni leikara sem jafn-
framt er aðstoðarleikstjóri Rúnars.
Þeir fóru í gegnum mikið magn
af gögnum, heilu kassana fulla
af skýrslum, og breyttu litlu her-
bergi í gamla Hæstaréttarhúsinu
á Lindargötu í eins konar rann-
sóknarmiðstöð. Svo var rithöfund-
urinn Sjón kallaður til og samdi
hann texta sem notaðir eru í leik-
ritinu.
Þungir dómar
Síðustu vikur hefur hópurinn
sem stendur að sýningunni æft af
kappi, bæði í Kúlunni (einu lítilla
sviða Þjóðleikhússins) og einnig í
Hæstaréttarhúsinu þar sem dóm-
arnir voru kveðnir upp í Guð-
mundar- og Geirfinnsmálunum.
Sævar Marinó Ciesielski og Krist-
ján Viðar Viðarsson voru dæmdir
í ævilangt fangelsi en það eru
þyngstu dómar sem fallið hafa í ís-
lensku réttarkerfi. Tryggvi Rúnar
Leifsson var dæmdur í sextán ára
fangelsi, Guðjón Skarphéðinsson í
tólf ára fangelsi og Erla Bolladóttir
í þriggja ára fangelsi.
Þrátt fyrir þessa þungu dóma
var málatilbúnaður ákæruvaldsins
ekki sterkari en svo að lík þeirra
Guðmundar og Geirfinns hafa
aldrei fundist; í raun hefur aldrei
verið sannað að glæpur hafi átt sér
stað; byggt var á játningum sex-
menninganna en í skýrslu sérstaks
rannsóknarhóps á vegum innan-
ríkisráðuneytisins sem birt var á
dögunum er talið að þær játningar
hafi verið falskar og fengnar fram
með óeðlilegum hætti.
Hélt á vit ævintýranna
„Mín vegferð inn í leikhúsið hefst á
síðari hluta áttunda áratugarins. Í
raun um svipað leyti og Guðmund-
ar- og Geirfinnsmálin dundu yfir.
Þá var ég stúdent um tvítugt og
ég man hve mikil áhrif þessi mál
höfðu á mig,“ segir Rúnar Guð-
brandsson. „Ég hélt utan, endaði
í Danmörku eftir ársþvæling um
Austurlönd og tengdist þar Odin-
leikhúsi Eugenio Barba.“
Eugenio Barba var einn af
lærlingum pólska leiklistarrisans
Jerzy Grotowsky. Barba átti erfitt
um vik sem leikstjóri í Noregi, þar
sem hann var útlendingur, og safn-
aði því saman hópi af leikurum,
eins konar útlögum, og stofnaði
eigið leikhús. Leikrit hópsins voru
æfð á óhefðbundnum stöðum og
andi samvinnu og samstöðu sveif
yfir vötnum.
Kynni Rúnars af Odin-leikhús-
inu leiddu hann svo til Póllands –
á fund lærimeistarans Grotowsky.
„Ég var rétt tvítugur og vissi að það
var til öðruvísi leikhús. Eitthvað
nýtt og spennandi. Íslenskt leikhús
á þessum tíma heillaði mig ekki og
svo dróst maður inn í þetta nýja
leikhús – hið líkamlega leikhús og
fátæka leikhúsið.“
Kynntist þú Grotowsky sjálfum?
„Já, hann var þarna á staðnum en
ég þjálfaði aðallega með leikurun-
um. Hann sveif meira yfir eins og
dularfullur guð. En jú, ég hitti hann
og sá hann en hann var á voða-
legum stalli, kominn út úr leik-
húsinu og í raun með meiri áhuga
á leikhúsinu sem einhvers konar
meðferð – þerapíu. Það hentaði
mér ofsalega vel. Ég var opinn og
tilbúinn fyrir nýjum hugmyndum
og fannst þetta æðislegt.“
Stofnaði eigin leikhóp
Rúnar safnaði í kringum sig fólki sem
leit leikhúsið sömu augum og hann.
Leiðir hans og Árna Péturs Guð-
jónssonar leikara lágu saman í Dan-
mörku, en Árni Pétur leikur einmitt
í Hvörfum. Rúnar varð svo hrifinn af
Póllandi að hann hugðist setjast þar
að og hefja nám í háskólanum í Kraká
en þá gripu örlögin í taumana.
„Það var ólga í pólitíkinni. Wojci-
ech Jaruzelski var tekinn við sem for-
sætisráðherra Póllands. Reynt var að
gera hallarbyltingu og sett voru her-
lög. Ég komst ekki inn í háskólann og
var í biðstöðu hér heima.“
Rúnar fékk áhuga á kennslu og á
næstu árum vann hann jöfnum hönd-
um sem kennari og leikstjóri. Setti
upp fjölda sýninga í stúdentaleikhúsi
og framhaldskólum. Leikarinn hvarf
en leikhöfundurinn og leikstjórinn
tók yfir.
„Árið 1992 stofnuðum ég og
Árni Pétur svo Lab Loka. Við
ákváðum að leita að rótum okkar
og skoða aftur samvinnuleikhúsið.
Í raun var þetta stofnað sem
endurmenntunargryfja fyrir leik-
ara. Hugmyndin var svolítið í
anda Grotowsky – við höfðum ekki
ákveðna sýningu eða sýningar í
huga. Það var ferlið sjálft sem var
mikilvægara.“
Síðan hefur Lab Loki sett upp
fjölda sýninga þar sem unnið hef-
ur verið með leiklistarformið á
framsækinn og ögrandi hátt. Af
nýlegum verkum má nefna Stein-
ar í djúpinu sem byggt var á verk-
um Steinars Sigurjónssonar, Ufsa-
grýlur eftir Sjón og Svikarann eftir
Rúnar og Árna Pétur þar sem byggt
var á verkum Jean Genet.
Fjöldi listamanna hefur unnið
undir merkjum Lab Loka. Má
þar nefna Hörpu Arnar, Björn
Inga Hilmarsson, Önnu Borg,
Steinunni Knútsdóttur og fleiri.
„Við erum alltaf að reyna að
þróa vinnuaðferðir okkar. Skapa
eitthvað nýtt. Við nálgumst hvert
nýtt verkefni með spurningum.
Stillum þessu upp sem rann-
sóknarverkefnum. Leikhúsið er
í eðli sínu samvinnulistform þar
Leitar sannleikans
í umdeildu sakamáli
Símon Birgisson
blaðamaður skrifar simonb@dv.is
Hvörf er nafn nýs sviðslistaverks frá leikhópnum Lab
Loka. Verkið er byggt á Guðmundar- og Geirfinns-
málunum og hafa höfundar verksins rannsakað mál-
ið upp á eigin spýtur. Verkið er völundarhús sálar og
samfélags og lofar leikstjóri verksins að niðurstaðan
komi fólki á óvart.