Dagblaðið Vísir - DV - 25.01.2013, Blaðsíða 12

V
ið vorum beðin um að
senda inn umsagnir og
lögðum gífurlega vinnu í
þetta. Sendum 24 blaðsíður
af athugasemdum við nátt-
úruverndarlögin, en við komumst að
því á fundi í umhverfisráðuneytinu að
þær hefðu aldrei verið lesnar. Fulltrú-
um í ráðuneytinu kom spánskt fyrir
sjónir athugasemdir sem við vorum
að gera um greinar sem voru fárán-
legar,“ segir Sveinbjörn Halldórsson,
formaður Samtaka útivistar félaga.
Meðlimir í aðildarfélögum samtak-
ana eru mjög ósáttir við margt í nýju
frumvarpi Svandísar Svavarsdóttur,
umhverfis- og auðlindaráðherra, um
náttúruvernd. Þeim finnst vegið að
frelsi bæði akandi og gangandi veg-
farenda um náttúru Íslands. Að sögn
Sveinbjarnar er tilfinning þeirra sú
að með lögunum sé verið að gera
landið söluvænna fyrir erlenda
ferðamenn, á kostnað útivistarfólks.
„Að við séum ekki að þvælast fyrir,
hinn almenni íslenski ferðamaður.“
Óskað eftir umsögnum 100
aðila
Svandís mælti fyrir frumvarpinu á
Alþingi þann 15. janúar síðastliðinn
en í máli hennar kom fram að ráðu-
neytið hefði óskað eftir skriflegum
umsögnum frá yfir 100 aðilum um
drögin að frumvarpinu. 50 umsagn-
ir bárust ráðuneytinu frá stofnun-
um, samtökum og félagasamtökum.
Svandís sagði jafnframt að vandlega
hefði verið farið yfir umsagnirnar og
að margvíslegar breytingar hefðu
verið gerðar á frumvarpinu með
hliðsjón af þeim ábendingum sem
komu fram.
„Þetta er það sem við köllum
sýndarsamráð,“ segir Sveinbjörn sem
vill meina að lítið hafi verið farið eftir
ábendingum við vinnslu frumvarps-
ins.
Sveinbjörn segir sýndarsamráðið
hafa hafist með svokallaðri Hvít-
bók um löggjöf til verndar náttúru
Íslands. Vinna við hana hófst í nóv-
ember árið 2009 þegar ráðherra skip-
aði nefnd um endurskoðun núgild-
andi laga um náttúruvernd. Nefndin
skilaði af sér Hvítbókinni í ágúst árið
2011.
„Það var ekkert talað við
okkur“
Lagði nefndin áherslu á að gera grein
fyrir nýjum aðferðum og viðhorfum
sem rutt hafa sér til rúms í náttúru-
vernd víða um heim og rekja má til
ýmissa alþjóðasamninga sem Ís-
lendingar hafa gerst aðilar að. Þá
taldi nefndin mikilvægt að ný nátt-
úruverndarlög veittu skýrar heim-
ildir til að beita þvingunarúrræðum
væri ákvæðum laganna ekki fylgt.
Ráðherra sagði í fyrstu umræðu
um frumvarpið að Hvítbókinni hafi
verið ætlað að stuðla að þátttöku al-
mennings og umræðu um náttúru-
verndarlöggjöf.
„Þetta byrjaði allt með Hvítbók-
inni,“ segir Sveinbjörn. „Við sendum
inn fullt af athugasemdum vegna
Hvítbókar sem ekki var tekið tillit
til. Við reiknuðum með að við hefð-
um eitthvað í höndunum þegar nátt-
úruverndarlögin kæmu, að það yrði
tekið eitthvert tillit til okkar en það
var ekki talað við okkur. Það hefur í
raun og veru engin vinna farið fram
í þessu gífurlega samráði sem er sagt
að hafi verið um Hvítbókina og ann-
að.“
Tvö tjöld með í gönguna
Sveinbjörn bendir á nokkur dæmi
sem hann segir sýna „fáránleika
laganna“. „Það sem maður hlær oft
að, það er tjöldunarákvæðið. Þar er
talað um að í náttúrunni megi tjalda
með tveimur tegundum af tjöldum,
göngu- og viðlegutjöldum. Sem þýð-
ir í raun og veru að þeir sem eiga
jöklatjöld eða önnur létt tjöld, þeir
mega ekki nota þau.“
Þetta er þó ekki alveg svona ein-
falt því ekki má tjalda þessum tveim-
ur tegundum af tjöldum á sömu
stöðunum. Utan alfaraleiðar má til
að mynda eingöngu tjalda svoköll-
uðum göngutjöldum. Viðlegu-
tjöldunum má hins vegar tjalda við
alfaraleið, bæði í byggð og óbyggð-
um. „Þú verður að taka bæði tjöldin
með þér ef þú ferð gangandi,“ bendir
Sveinbjörn á.
Vegið að veiðimönnum
Annað ákvæði sem honum þykir
fárán legt, er ákvæði um umferð gang-
andi vegfarenda.
Hann segir að verði lögin samþykkt
óbreytt geti landeigandi í raun lokað
óræktuðu landi sínu fyrir almenningi
á þeim forsendum að hann hyggist
rækta það upp, án þess að þurfa að
færa fyrir því rök.
„Eins er verið heimila landeigend-
um ýmislegt sem var ekki í gömlu lög-
unum. Þetta er það sem við erum svo
hrædd við. Erlendir aðilar hafa verið
að kaupa jarðir hér á Íslandi, jafnvel
heilu dalina, og loka þeim.“
Sveinbjörn segir einnig mikið veg-
ið að veiðimönnum í þeirri grein sem
fjallar um akstur utan vega. Hann
bendir á að frumvarpið verði að lögum
megi jafnvel ekki keyra veiðislóðana
sem menn hafi verið að keyra árum
saman eða jafnvel áratugum saman.
Í frumvarpinu segir að ráðherra
skuli í reglugerð kveða á um gerð
kortagrunns þar sem merktir skulu
þeir vegir og vegslóðar sem heimilt er
að aka vélknúnum ökutækjum um.
Kortagrunnur erfiður í notkun
Sveinbjörn vill meina að korta-
grunnurinn og hvernig koma eigi
honum í notkun sé eitt gott dæmi
um „fáránleikann“. „Segjum sem svo
að þú sért að keyra úti á vegum og
sjáir vegslóða, þá þarftu að stoppa
uppi á vegi og fara í kortagrunninn
og kanna hvort þessi vegslóði eða
stubbur sé inni á kortinu. Upp á það
hvort þú megir beygja út af vegin-
um til að til dæmis stoppa bílinn eða
slappa af.
Eins með akstur í snjó og á snævi
þakinni jörðu, það er búið að þrengja
það verulega. Í greinargerðinni kem-
ur fram að það sé háð því skilyrði að
jörð sé frosin undir, sama hve snjó-
lagið er þykkt ofan á. Þetta er ekki
alveg eins og við viljum að það sé.
Það getur verið þykkt snjólag yfir
ófrosinni jörð og það er algjör óþarfi
að banna akstur við svoleiðis að-
stæður þegar bílarnir eru gerðir til
að fljóta ofan á snjónum,“ útskýrir
Sveinbjörn. Hann bendir jafnframt
á að erfitt sé að ganga úr skugga um
það hvort jörðin sé frosin undir snjó-
num. Slíkt krefjist stöðugra mælinga
sem erfitt er að framkvæma.
Mörg ákvæði óljós
Þá finnst honum ráðherra einnig
með lögunum fá of mikið vald til
breytinga. Ráðherra getur til að
mynda tekið ákvörðun um að tak-
marka akstur á jöklum eða frosinni
og snævi þakinni jörð ef hætta er á
að það valdi „óþægindum fyrir aðra
sem þar eru á ferð“.
„Þetta er rosalegt vald sem ráð-
herra fær. Ef hennar persónulegi vin-
ur ætlar að ganga yfir Langjökul, þá
getur hún bara lokað Langjökli af því
hann ætlar að fá að vera þar einn.“
Sveinbjörn segist hafa heyrt menn
tuða útundan sér að auðvitað muni
áfram mega gera hitt og þetta sem
kveðið er á um ekki megi í lögunum.
Sjálfur spyr hann á móti af hverju sé
þá verið að setja lög sem ekki eigi að
fara eftir. Hann segir mörg ákvæði í
frumvarpinu mjög óljós og loðin sem
einmitt verði til þess að erfitt verði að
átta sig á hvað í raun megi og hvað
ekki.
Skynsamleg náttúruvernd
Hann segir þó frumvarpið ekki al-
slæmt, þvert á móti. Þar sé tek-
ið á ýmsu varðandi náttúruvernd
sem nauðsynlegt er að gera. „Við
öll, sem útivistarfólk, við viljum
náttúruvernd. Hún þarf bara að
vera innan skynsamlegra marka
og skýrari. Það verður að taka
þannig á málunum að það sé ekki
tvískinnungur í þeim. Við erum
ekki að biðja um að fá að spóla
úti um allt, við erum bara að biðja
um að fá að ferðast og fá að njóta
landsins,“ segir Sveinbjörn að lok-
um. n
12 Fréttir 25.–27. janúar 2013 Helgarblað
Túlkun laganna
Áhugafólk um ferðafrelsi telur að túlka
megi ákvæði í lögunum á eftirfarandi
hátt:
n Með lokun leiða á hálendi og láglendi
er lokað á ferðamöguleika þeirra sem
ekki geta gengið um landið með allan
sinn farangur á bakinu. Getur þú gengið
með þungar byrðar, 20 kílómetra leið í
óbyggðum?
n Þú gætir fengið sekt fyrir utanvega-
akstur þótt þú akir á vegslóða. Það er
að segja ef viðkomandi leið hefur ekki
ratað inn í vegagagnagrunn ríkisins.
Stangveiðimaður sem ekur upp að
veiðistað meðfram á væri þá að brjóta
lög um utanvegaakstur.
n Bannað verður að aka á snjó nema
jörð sé örugglega frosin undir snjónum.
n Ráðherra umhverfismála verður
veitt vald til að banna vetrarumferð á
ákveðnum stöðum ef einhverjum finnst
hann vera ónáðaður af vélarhljóði.
Býður þetta ekki upp á misnotkun?
n Útivistarfólk og aðrir hagsmuna-
aðilar fengu örfáa daga til að gera
athugasemdir við nýju náttúru-
verndarlögin sem nú liggja fyrir Alþingi
og bíða annarrar umræðu.
n Landeigendum verður gert mögulegt
að hindra för gangandi manna um
láglendi með víðri túlkun á „nýtingu“
og „verndun“. Landeigandi þarf aðeins
að setja niður birkihríslu til að landið
sé orðið nytjaland og þar með fellur
almannaréttur úr gildi.
n Þú getur lent í því að vera sektaður
fyrir utanvegaakstur fyrir að aka sama
slóða og þú hefur ekið árum saman að
tjaldstæðinu þínu, vegna þess að hann
hefur ekki ratað inn í kortagrunn ríkisins.
(tekið saman af áhugafólki um ferða-
frelsi)
Undirskrifta-
söfnun hafin
Áhugafólk um ferðafrelsi hefur komið af
stað undirskriftarsöfnun á ferdafrelsi.
is þar sem því er mótmælt að Alþingi
samþykki nýju náttúruverndarlögin í
óbreyttri mynd.
„Við erum erum
ekki að biðja um
að fá að spóla úti um allt,
við erum bara að biðja
um að fá að ferðast og fá
að njóta landsins.
Sólrún Lilja Ragnarsdóttir
blaðamaður skrifar solrun@dv.is
n Vilja breytingar á frumvarpi um náttúruvernd n Segja lögin fáránleg og óskýr
Verður að taka tvö
tjöld með í gönguna„Þetta er það
sem við köll-
um sýndarsamráð
Ekki hlustað Sveinbjörn segir að ekki hafi
verið farið yfir umsögn Samtaka útvistarfé-
laga varðandi drögin að frumvarpinu.
myndir SigTryggur ari