Dagblaðið Vísir - DV - 25.01.2013, Blaðsíða 27

Viðtal 27Helgarblað 25.–27. janúar 2013
já þetta var ekki alveg sanngjarnt.
Þetta var ekki gert rétt.
En við verðum að vera heiðarleg.
Bæði kommúnisminn og kapítal­
isminn er úr sér gengin hugmynda­
fræði. Ég held að við þurfum að
finna jafnvægi og ég trúi því að
framtíðin beri það í skauti sér, bæði
hér og annars staðar, að við mun­
um uppgötva aftur að smátt er fal­
legt. Þar er þessi lífræni vöxtur sem
er eðlilegur.
Við sjáum það hér á landi að
vöxturinn er ekki í stórfyrirtækjun­
um. Innan við 10 prósent af fólki á
Íslandi, vinnur hjá stórfyrirtækj­
um. 90 prósent vinna hjá litlum
og meðal stórum fyrirtækjum. Af
hverju einblínum við ekki á þau, af
hverju erum við alltaf að gera ein­
hverja spes díla við þá sem eru að
gera billjónasamninga?"
Dreginn í dilka
Vegna baráttu sinnar verður hann
fyrir því að vera dreginn í dilka og
leiðist það mjög. „Hann er þreyt­
andi, þessi dilkadráttur sem tíðkast
á Íslandi. Þú ert hægri eða vinstri.
Ef þú ert með virkjun, þá hlýtur þú
að vera sjálfstæðismaður. Ef þú ert
á móti virkjun, þá hlýtur þú að vera í
VG. Þetta er leiðigjarnt og er gömul
skotgröf sem er heppilegt að kom­
ast upp úr. Ég er orðinn mjög leið­
ur á því að kaupa pólitískar skoðan­
ir í heildsölu. Ég vil bara geta tínt af
trjánum, berin sem mér líst best á.
Það er eftirsóknarvert.
Ég held að það sem muni helst
koma okkur til bjargar sé beint lýð­
ræði. Þessi hugmynd um lýðræði
sem í hugum margra er endastöð er
varasamur skilningur, þetta er þró­
un. Við erum búin að búa við lýð­
ræði í rúma öld í heiminum og það
þarf að stíga næsta skref. Og ekki að
nema staðar. Á Íslandi er yndislegt
tækifæri að gera það.“
Elítan þjónar sjálfri sér
En hvaðan kemur ástríðan? Hann
yppir öxlum og hugsar sig um. „Ég
veit það ekki. Ég hef ekki svar á reið­
um höndum. Fyrst dettur mér í
hug að mér ofbýður þessi liðsmun­
ur, áróðurinn og villandi upplýs­
ingar sem haldið er að fólki. Ég vil
rétta muninn af. Hún fer líka fyrir
brjóstið á mér, þessi leyndarhyggja.
Það hefur ýmislegt áunnist. En
þessi verð sem orkan er seld á og
það megi ekki sýna spilin, ég get
ekki sætt mig við það. Þetta eru fyr­
irtæki sem eru í okkar eigu, við eig­
um að geta vegið og metið. Ég hugsa
oft um hversu lítið hefur breyst,
það fer allt í hringi og elítan heldur
áfram að þjóna sjálfri sér.
Þá er ég þeirrar skoðunar að okk­
ur beri að skila af okkur landinu
í sama ástandi og helst betra til
þeirra sem koma á eftir. Sárt þykir
mér líka og ósanngjarnt að landið er
einskis metið. Landinu sem er fórn­
að þegar byggja á virkjun er ekki
metið til neins. Það er bara núll.
Ég er sannfærður um að það eru
gríðarleg verðmæti fólgin í viðerni.“
Hann telur verðmæti ósnortinn­
ar náttúru eiga eftir að vaxa mjög.
„Þú hefur farið í flugvél yfir Evrópu,
það er eins og einhver verkfræðing­
ur sé búinn að reita þetta niður í
akra. Það er út af fyrir sig fegurð
í því. En það er eitthvað við það
þegar maður fer út í ósnortna nátt­
úruna sem er svo mikils virði. Það
er orka í fjöllunum, sem hefur bein­
línis áhrif á mann. Það verður vit­
undarbreyting þegar þú kemur út í
náttúruna.
Sat ekki aðgerðalaus
Þessi nýi einræðisherra, hagvöxtur,
sem læddist aftan okkur og fólk
hræðist, er notaður í áróðri og þá
eru líka allir að tala um að það fari
allt til andskotans ef við fáum ekki
erlenda fjárfestingu. Ég held að það
sé bara rangt. Það er enginn sem
krefur þá sem þessu halda fram um
rökstuðning.
Ég held að við þurfum ekki
endilega mikla erlenda fjárfestingu
frá stóriðju. Það er komið nóg af
eggjum í þessa körfu.“
Hann finnur sig helst knúinn af
skyldu. „Svo bara þessi skylda sem
okkur er lögð á herðar á meðan við
erum hér. Við erum með þetta land.
Við ráðum því í hvaða átt þetta
fer. Og eitt af því sem drífur mann
áfram, er að maður vill geta sagt við
sjálfan sig þegar starfsævinni er lok­
ið: Ég sat ekki aðgerðalaus. Ég gerði
eitthvað, ég lagði eitthvað af mörk­
um.“
Venjulegt fólk sem
skilur náttúruna
Myndin var frumsýnd á miðviku­
daginn og áður höfðu þeir bændur
sem komu við sögu fengið að horfa
á hana. Þau segja tímann sem fór í
gerð hennar hafa reynst þeim dýr­
mæt lífsreynsla. „Við fórum og
dvöldum í sveitunum fyrir norðan
þrjú sumur og ræddum við bænd­
ur. Eftir því sem kynnin urðu meiri,
stækkaði sagan,“ segir Hanna.
„Þeir eru í svo miklum tengslum
við landið, þeir þekkja landið án
þess að vera einhverjir fræðingar.
Í dag þarftu helst að vera einhver
fræðingur til að geta tjáð þig um
umhverfið og náttúruna. En þarna
er bara venjulegt fólk sem skil­
ur náttúruna, skilur hvað er í húfi,
þetta heildarvistkerfi og hvernig allt
hefur áhrif."
Það er víst hægt að gera eitthvað
Hvað vonast þau, sem standa að
myndinni, til að gerist innra með
fólki þegar það sér myndina um
bændurna sem gáfust aldrei upp?
Sigurður Gísli er með svarið á reið­
um höndum. „Ég vona að saga
þeirra verði til þess að gefa fólki inn­
blástur, fái það til að staldra við og
hugsa: Kannski er þetta ekki alveg
svona einfalt, Kannski liggur okkur
ekki svona mikið á. Kannski má
þetta taka aðeins meiri tíma.“
Hanna segir myndina sýna mátt
samstöðunnar. „Í dag þá fallast svo
mörgum hendur, vélin er orðin svo
stór og klók. Núna fer allt í ferli sem
var ekki áður. Það er komið um­
hverfismat og þegar það er jákvætt
þá er ekkert hægt að gera. Núna er
búið að ákveða allt og fá leyfi áður
en almenningur gerir sér grein fyrir
hvað á að gera. Og þá er sagt að það
sé of seint að mótmæla. Þeir sem
vilja mótmæla verða tvístígandi,
þeir fá skilaboð um að þeir hafi nú
átt að gera það nokkrum árum áður
þegar framkvæmdin var til umsagn­
ar. Hvað getum við þá gert? Þessi
litla saga sýnir okkur svolítið merki­
legt.
Það er víst hægt að gera eitthvað.
Það er hægt að sýna samstöðu,“
segir hún. n
Framhald á næstu opnu
„Hann er þreytandi,
þessi dilkadráttur
sem tíðkast á Íslandi.