Náttúrufræðingurinn - 2010, Blaðsíða 36

Náttúrufræðingurinn
36
Apríl Maí Júní Júlí Ágúst Sept Okt Nóv Des Jan Feb Mars
50
60
70
80
90
100
0
2 000
4 000
6 000
8 000
10 000
12 000
14 000
16 000
Smittíðni – Prevalence
Meðalsmitmagn – Mean intensity
Apríl Maí Júní Júlí Ágúst Sept Okt Nóv Des Jan Feb Mars
0
5
10
15
20
25
30
0
5 000
10 000
15 000
20 000
25 000
30 000
35 000
40 000
Smittíðni – Prevalence Meðalsmitmagn – Mean intensity
3. mynd. Árstíðabreytingar í smittíðni og smitmagni (þolhjúpar í g saurs) Eimeria muta. Byggt á rjúpnasaur sem safnað var á Suð-
vesturlandi frá apríl 2007 til og með mars 2008 og norður í Hrísey í mars 2008. – Seasonal changes in prevalence of infection and
mean intensity (oocysts per g faeces) of Eimeria muta. Based on Rock Ptarmigan faecal samples collected in South-west Iceland from
April 2007 through March 2008 and in Hrísey, N-Iceland in March 2008.
4. mynd. Árstíðabreytingar í smittíðni og smitmagni (þolhjúpar í g saurs) Eimeria rjupa. Byggt á rjúpnasaur sem safnað var á Suð-
vesturlandi frá apríl 2007 til og með mars 2008 og norður í Hrísey í mars 2008. – Seasonal changes in prevalence of infection and
mean intensity (oocysts per g faeces) of Eimeria rjupa. Based on Rock Ptarmigan faecal samples collected in South-west Iceland from
April 2007 through March 2008 and in Hrísey, N-Iceland in March 2008.
S
m
itt
íð
ni
(%
) –
P
re
va
le
nc
e
(%
)
M
eð
al
s
m
itm
ag
n
–
M
ea
n
in
te
ns
ity
strika fyrirvara á eftirfarandi hug-
leiðingum varðandi ónæmissvar-
anir. Líklegt er að rjúpur myndi
ónæmi gegn hníslunum en mis-
hratt. E. muta virðist ná að smita
flestar rjúpur í stofninum og smit er
viðvarandi mánuðum saman áður
en hlutfall ónæmra ósýktra fugla
eykst. Þessi framvinda smits bendir
eindregið til virkrar mótefnasvör-
unar gegn sníkjudýrinu. Annars
konar mynstur virðist koma fram
hjá E. rjupa, því bratt fall smittíðni
er um mánuði fyrr en hjá E. rjupa.
Aukið smitmagn að hausti tengist
hugsanlega hærra hlutfalli sýna úr
rjúpuungum. Ferlarnir sem lýsa
smittíðni voru ólíkir á milli tegund-
anna. Smittíðni E. muta náði hámarki
mánuði seinna en smitmagnið og
smittíðni hélst há fram eftir öllum
vetri. Meðalsmitmagn og smittíðni
E. rjupa náðu hámarki í október en
hríðlækkuðu svo í framhaldinu.
Óljóst er hvernig beri að túlka
þessi gögn og því rétt að undir-
og tvær mjög sjaldgæfar, P. serpen-
tulus (0,3%) og T. tenuis (0,3%).
Verulegur stærðar- og útlitsmunur
er á E. muta og E. rjupa og er sú fyrr-
nefnda minni.28 Smittíðni E. muta
sveiflaðist frá 56% upp í 100%, en
hjá E. rjupa á bilinu 3−27%. Í grófum
dráttum voru breytingar á meðal-
smitmagni þær sömu hjá E. muta og
E. rjupa, þ.e. ákveðinn toppur að
hausti en miklu minna smit á öðrum
tímum árs. Munurinn felst fyrst og
fremst í því að hámarkssmit E. muta
S
m
itt
íð
ni
(%
) –
P
re
va
le
nc
e
(%
)
M
eð
al
s
m
itm
ag
n
–
M
ea
n
in
te
ns
ity
80 1-2#loka.indd 36 7/19/10 9:51:55 AM