Náttúrufræðingurinn - 2010, Blaðsíða 50

Náttúrufræðingurinn
50
7. mynd. Dreifing stöðuvatnanna 49 m.t.t. umhverfisþáttanna sjö sem best lýstu breytileik-
anum í kísilþörungaflóru vatnanna í fjölþátta hnitunargreiningu. Jökul- og strandvötn
voru óvirkar breytur í greiningunni. Númer vísa til auðkennistölu vatna (sjá viðauka 1).
– Distribution of 49 Icelandic lakes with respect to 7 environmental variables that best
describe the variation in the diatom assemblages in a canonical correspondence analysis
(CCA). Numbers refer to names of lakes provided in Appendix 1.
2. Agn- og nafeskjavötn
Líkt og gjarðeskin komu agn- og
nafeski aðallega fyrir í fremur grunn-
um og næringarefnaríkum vötnum,
en voru þó algengari í vötnum með
ívið lægri rafleiðni, basavirkni og
kísilstyrk. Efnaeiginleikar af síðast-
nefnda tagi voru nokkuð dæmigerð-
ir fyrir grunn heiðavötn á Vestur- og
Norðvesturlandi. Helstu tegund-
irnar í þessum þörungahópi voru
agneskin Achnanthes acares (1), A.
curtissima (6), A. kuelbsii (12), A.
lacus-vulcani (13), A. nodosa (21),
A. oestrupii (22), A. peragalli (23),
A. saccula (26) og A. subatomoides
(27) og nafeskin Navicula jaernefeltii
(102), N. laevissima (103), N. pseudo-
scutiformis (106) og N. vitiosa (114).
Framangreindar tegundir eru allar
smágerðar og botnlægar en að auki
tilheyrðu þessum hópi nokkrar teg-
undir og afbrigði af ásætuþörung-
um. Dæmi um vötn í þessum flokki
eru Arnarvatn á Arnarvatnsheiði
og Mjóavatn á Auðkúluheiði.
3. Dós- og sáldeskjavötn
Stórir, sviflægir kísilþörungar voru
meira og minna bundnir við djúp og
næringarefnasnauð vötn. Algeng-
ustu tegundirnar voru stjarneskið
Asterionella formosa (35), sáldeskin
Aulacoseira islandica (39), A. italica (40),
A. subarctica (43), svifeski Rhizosolenia
longiseta (131) og dóseskin Cyclotella
comensis (47), C. distinguenda (48), C.
distinguenda var. unipunctata (49), C.
tripartita (52) og, sér í lagi, C. pseu-
dostelligera (51). Sviflægu diskeskin
Stephanodiscus minutulus (134) og
S. parvus (135) skáru sig úr öðrum
sviflægum kísilþörungum að því
leyti að þau þrifust betur í grynnri
og næringarefnaríkari vötnunum.
Dæmi um vötn í þessum flokki eru
Baulárvallavatn og Skorradalsvatn.
4. Tafleskjavötn
Í þessum þörungahópi bar mest á
tiltölulega stórgerðum, kísilríkum
ásætuþörungum, svo sem hvolfeski
Amphora lybica (31), sporeski Diploneis
ovalis (62), lúseski Epithemia adnata
(63), esseski Nitzschia sigmoidea (127),
stokkeski Pinnularia borealis (128),
stakkeski Rhoicosphenia abbreviata
(132) ásamt stafeskjunum Synedra
biceps (137) og S. ulna (138) og tafl-
eskinu Tabellaria flocculosa (139), en
einna mest var af því síðastnefnda í
vötnunum. Þessi þörungahópur var
einkennandi fyrir fremur kísilrík en
næringarefnasnauð meðaldjúp vötn.
Dæmi um vötn í þessum flokki eru
Ánavatn og Sænautavatn á Jökul-
dalsheiði.
Tengsl flóru við vatnaflokka
Arnþórs
Tölfræðigreining á tengslum kísil-
þörungaflórunnar við vatnaflokka
Arnþórs leiddi í ljós að flóra lind-
arvatna var marktækt frábrugðin
flóru draga- og dalavatna, og flóra
dala- og heiðavatna var einnig
marktækt ólík (2. tafla). Meira en
60% af mismuninum milli vatna-
Ættkvíslir – Genus
Botnlægir Sviflægir
Vatnaflokkar
– Lake categories
Agneski
– Achnanthes
Gjarðeski
– Fragilaria
Dóseski
– Cyclotella
Sáldeski
– Aulacoseira
Lindavötn
Dragavötn
Meðaltalsmagn
– Average abundace
4,4
29,9
80,8
33,6
0,2
8,9
2,3
5,3
% mismunur – % dissimilarity 35,74 18,14 5,75 10,39
Lindavötn
Dalavötn
Meðaltalsmagn
– Average abundace
4,4
12,5
80,8
17,4
0,3
19,1
1,5
13,1
% mismunur – % dissimilarity 20,75 22,63 11,97 5,13
Heiðavötn
Dalavötn
Meðaltalsmagn
– Average abundace
12,5
7,6
17,4
58,5
19,1
5,3
13,1
3,6
% mismunur – % dissimilarity 21,59 21,3 11,56 5,25
3. tafla. Hlutur ættkvísla að baki mismun í kísilþörungaflóru vatnaflokka (sbr. 2. töflu). –
Contribution of Achnanthes, Fragilaria, Cyclotella and Aulacoseira spp. to the %
dissimilarity of diatom assemblages between pairs of lake categories (refer to Table 2).
2.
á
s
(λ
=
0
,1
46
)
1. ás (λ = 0,268)
80 1-2#loka.indd 50 7/19/10 9:52:18 AM