Gripla - 20.12.2011, Síða 246

GRIPLA246
fór til Kaupmannahafnar og síðar, er hann varð atvinnuskrifari hjá Árna
Magnússyni og Þormóði Torfasyni. Hér að framan var sýnt fram á að
kansellíbrotaskrift hafi ekki verið upphafleg skrift Ásgeirs. Á sama tíma og
hann notar þá skrift notar hann einnig kansellískrift. Þá vaknar sú spurn-
ing hvort upprunaleg rithönd Ásgeirs hafi verið einhver önnur. Einkabréf
með hans hendi eru ekki til, svo vitað sé, en uppskriftir af bréfum sem hann
ritaði fyrir Þormóð eru með fljótaskrift. Þetta bendir til þess að kansell-
ískrift og kansellíbrotaskrift hafi báðar verið þróunarstig í rithendi Ásgeirs.
Bréfabækurnar eru þó ekki eldri en frá þeim tíma er Ásgeir Jónsson fór til
Þormóðs og má geta sér þess til að inn í skriftina á þeim hafi blandast nokk-
ur áhrif frá hinum flóknu skriftartegundum sem hann var þá orðinn vanur
að nota. Þannig er erfitt að sanna tilgátuna um upprunalega skrift hans.
Til stuðnings þeirri hugmynd að Ásgeir hafi upphaflega skrifað fljóta-
skrift má benda á að hún er sú rithönd sem skólapiltar lærðu að skrifa á
Íslandi á 17. öld. Þeir sem voru sjálfmenntaðir og lærðu að skrifa af hand-
ritum höfðu sennilega eldri skrift að fyrirmynd og er því hugsanlegt að þeir
hafi lært að skrifa blendingsskrift eða hálfblendingsskrift. Hvorki kansellí-
brotaskrift né kansellískrift virðast hins vegar hafa verið í almennri notkun.
Þær koma til dæmis aldrei fram í einkabréfum og eru einnig sjaldgæfar í
handritum nema í fyrirsögnum og á titilblaði, en Ásgeir Jónsson virðist í
fljótu bragði vera eini íslenski skrifarinn sem notaði þessar skriftartegundir
í heilum handritum á 17. öld. Þess vegna virðist erfitt að hugsa sér að honum
hafi nokkurn tíma verið kennt að skrifa kansellískrift eða kansellíbrota-
skrift. Þótt ekki sé útilokað að Ásgeir hafi kunnað að skrifa þessar skrift-
artegundir á meðan hann var á Íslandi virðist sennilegra að hann hafi numið
þær í Kaupmannahöfn þegar hann starfaði fyrir Árna Magnússon og var
sennilega oft á heimili Bartholins. Handritið AM 588 a 4to, sem er sam-
kvæmt Má Jónssyni (2009, 285–86) frá fyrri dvöl Ásgeirs í Kaupmanna-
höfn, virðist benda til þess að Ásgeir hafi ekki verið vanur kansellískrift
eða kansellíbrotaskrift þegar hann skrifaði handritið og þar af leiðandi að
fljótaskrift hafi verið upprunaleg rithönd hans.
Þetta handrit er, samkvæmt Jónasi Kristjánssyni (1952:XXV), skrifað af
tveimur skrifurum en svo þarf ekki endilega að vera. Í upphafi handritsins
er síðfljótaskrift að finna en kansellískriftarhönd Ásgeirs byrjar tvímæla-
laust á bl. 5r um miðja 10. línu (sýnishorn 9.7 í greinarlok). Hún er nokkuð
öðruvísi en venjuleg kansellískrift í handritum með hans hendi. Skriftin er