Gerðir kirkjuþings - 1990, Qupperneq 85

4.0
Hinn forni Skálholtsstaður.
í 1100 ára sögu íslensku þjóóarinnar var Skálholt £ rúmar 7
aldir höfuóstöó kristni og menningar í landinu.
í Skálholti líta menn þvi meó opnum huga til fortíóarinnar, og
þeirra spora sem kunna aö sjást á staðnum eftir gengnar
kynslóóir.
Eitt af markmiöum skipulagsins er að varðveita og draga fram
þær minjar sem fyrir eru og upplýsa samhengi þeirra innbyröis.
Á árunum 1952 - 1958 voru gerðar fornminjarannsóknir á staónum
undir stjórn Kristjáns Eldjárns þjóóminjavarðar,
sem leiddu merkilegar niðurstöóur í ljós. f framhaldi af því
voru göngin milli skóla og kirkju endurgerð og steinkista Páls
biskups fannst og er nú til sýnis vió enda kirkjuganganna undir
núverandi kirkju.
Síóan 1984 hefur Guömundur Ólafsson fornleifafrsðingur kannað
svæóió sunnan og vestan við kirkju og kirkjugarð.
Athuganir hans hafa meöal annars staófest, aö uppdráttur sá er
sýnir Skálho1tsstaó vió enda átjándu aldar er furóu nákvæmur.
Grunnurinn viróist mikió til óskemmdur,
þó svo að nýr bær hafi verið reistur á rústunum á 19 öld og
annar bær á þessari öld.
Athuganir Guómundar hafa ennfremur leitt í ljós nýja vitneskju
um traóir og bæjarst4ttar, sem meóal annars sýna aö hinar
uprunalegu traöir frá Kyndluhóli eru nokkru sunnar en þær
traóir sem nú eru mest áberandi. Er þaó í samræmi vió hinn
fyrrnefnda forna uppdrátt.
Af fornminjum eru hin endurbyggóu kirkjugöng og steinkista Páls
biskups hvað þekktust, ásamt rústunum af Þorláksbúó en aðrar
fornminjar á staðnum hafa ekki verió virtar aö veröleikum
hingaó til. þær eru þó allnokkrar og verulega áhugaveröar séu
þær skoóaóar í samhengi.
Viöhald á hinu forna bæjarstæói verður að bæta.
Eins og nú er hylur gróður mikió til allar minjar.
Hemja veróur gróóurinn þannig aó sjáanlegar rústir veröi skýrar
og gönguleióir um traóir greiöfærar.
Þar sem rústir eru huldar jaróvegi er lagt til aó útlínur hins
forna Ská1ho1tsstaöar verói markaðar á núverandi
jarövegsyfirborói meó grasgöróum, þar til þær siðar veróa
grafnar fram af forn1eifafræóingum.
Stefnt verði aó því að sýna staóinn eins og hann var síðast á
át j ándu öld .
Útlínur bæjarins veröi geróar eins nákvæmar og unnt er og undir
stjórn forn1eifadei1dar þjóóminjasafnsins.
Meó þessum aðgerðum fást ekki einungis áhugaverðar upplýsingar
um húsaskipan til forna, heldur skýrist einnig innra samhengi
þeirra rústa sem fyrir eru á svæóinu, sem hver fyrir sig fær
aukió vægi .
82