Gerðir kirkjuþings - 1990, Blaðsíða 223

í grcinargcrö mcö frv. lil liöfl. cr rcynt aö skýra livað lcljist opinbcr birling á vcrki:
"Vcrk tclsl jafnan birt opinbcrlcga. |x:gar |>aö hcfur vcriö gcfiö út, flutt cöa sýnt á
slööuin, scm almcnningúr á frjálsan aögang að, hvort hcldur gcgn aögangscyri cöa
gjaklfrjálst.", Mcð hliösjón af þcssum oröuni grcinargcröarinnar veröur aö tclja, að
uin opinlxjra birtingu s6 aö ræöa cf lislavcrki hcfur vcriö komiö fyrir í kirkju, og ])ví
crfitt aö banna ]>cim, scin kirkjuna hcimsækja aö taka myndir til cinkanota. Einkaréttur
höfundar til útgáfu og annarrar fénýtingar vcrksins kcinur cftir scin áöur í vcg fyrir aö
aliur almcnningur gcti tckiö myndir aö vild og fénýll s6r jxcr, t.d. incÖ útgáfu ]>cirra.
3. Róltur cigcnda listavcrka, scin ckki cru lengur liáö höfundarrétti.
Eins og frain kcmur í lið I c) h6r aö framan, njóta listavcrk vcrndar höfundar-
róltar í 50 ár frá láti höfundar cöa fyrstu biitingu vcrksins. Aö þciin tíina loknum má
scgja, að lislavcrk s6 hluti af samciginlcgum mcnningararfi og öllum ætti því aö vcra
frjálst aö nota þaö aö vild. Til þcss aö koma í vcg fyrir aö vcrk s6u mcö öllu óvernduÖ
gagnvarl hugsanlcgri misþyrmingu cöa spjöllum, er í 53. gr. liöfl. kveÖið á um, aÖ
sæmdarróttur höfundar haldist og mcnntamálaráöhcrra gcti höföaö mál á licndur þcim,
scm þykir hafa brolið gcgn sæmdarrótti höfundar.
En livcr fær ])á hinn fjárhagslcga rótt höfundarins, t.d. útgáfurótt? Hvcr cr róttur
ciganda vcrksins? II6r kcmur til sögunnar almcnnur cignarróttur ciganda vcrksins. Án
sórstakrar lagahcimildar cr ckki hægl aÖ skylda ciganda listavcrks til ])css aö aflicnda
þaö til útgáfu cöa að birta vcrkiö ahncnningi til sýnis. Og jafnvcl þótt cigandinn ákvcði
sjálfur aö vcrkiö skuli l.d. hanga uppi á staö, scin cr opinn almcnningi, gctur hann
tvímælalaust btumaÖ aö tcknar sóu af því myndir. Í þcssu samhcngi skiptir ckki máli
hvcr cigæidinn cr, hvoit það cr cjnstaklingur cöa stofnun cins og t.d. kirkja.
4. Niðurstaöa.
í tillöguflutningi á Kirkju])ingi 1989 kcmur fram, aÖ mcgintilgangur flutnings-
mauna só aö tryggja kirkjuin úlgáfurótt aö lislavcrkum sínum og jafnframt aÖ tryggja
þciin nokkurn hagnaö af honum. McÖ hliösjón af framanriluöu má ná því markmiöi
mcö ivcnnum hætti:
a) Aö því cr varöar vcrk, scm cnn njóta vcrndar höfundarréttar, gctur kirkjan
falast cftir útgáfurólli hjá höfundi cöa öörum rétlhöfum listavcrka. EÖlilcgast cr aÖ gcra
um slíkt skriflcgan sanming, cr gcfi skýra mynd af róttarstööu aöila. Útgáfurétturinn
gctur vcriÖ í formi cinkaréttar, scm |)ýÖir aö höfundi cr óhcimilt aÖ nota róttinn sjálfur
cöa framsclja hann öörum. cöa í formi Icyfisréltar, cn þá má höfundur cinnig nota
róttinn og framsclja hann til þriðja aöila. í fyrra tilvikinu fær rétthafmn málshöföunar-
rótt, s6 brotiÖ gcgn sainningi aðila, cn í síÖara lilvikinu hclst málshöföunarréttur hjá
höfundi sjálfum.
220