Gerðir kirkjuþings - 1990, Qupperneq 155

kirkjulcgrar þjónuslu í þjónustu biskups og presta. 6. kapituli
Postu lasögunnar var stundum noLaður scm rök fyrir uppruna
djáknaþjónustunnar og djáknar ncfndir cftirmcnn hinna sjö, scm voru
skipaðir til að annast þjónustu til borðs, scm var aögrcind frá þjónustu
orðsins. Þcss bcr þó að gcta, að hinir 7, scm ncfndir eru í 6. kapitula
Postulasögunnar, cru ckki ncfndir djáknar og þcir stunduðu heldur ckki
almcnn þjónustustörf, hcldur voru þcir prcdikarar og Lrúboðar cins og
fram kcmur af 7. og 8. kapitulanum. Pcgar Filippusar, eins hinna 7, cr
gctið í 21. kapitulanum, cr hann ncfndur tniboði (cvangclista).
1 fornkirkjunni gcgndu djáknar ýmsum störfum, cr í Nýja LcstamcnLinu
flokkast undir hinar ýmsu náöargjafir. Tcngdist djákni biskupi scrstaklcga
scm nánasti aöstoðarmaður hans. I Auslurkirkjunni þróaðist staða djákna í
að vcra staða þjóns, cr gcgnir vcigamiklu hlutvcrki við guðsþjónustu
safnaðarins.
Djáknar í Vcslurkirkjunni
Þcgar kristinn orðaforði var þýddur á latínu, voru hciti þjónustustiganna
ckki þýdd, hcldur mynduð latncsk orð út frá grísku orðunum cpiscopus,
prcsbylcrus, diaconus. Hcildarhcitið yfir þjónustu cða cmbætti kirkjunnar
varð á latínu ministcrium (þjónusta, cmbætti), cn diaconia var hciti á
vígslustigi djáknans.
Strax á dögum fornkirkjunnar tók þcss að gæta, að á djákna væri litið
fyrst og frcmst scm aöstoðarmcnn biskups cða prcsls við ýmis stjórnunar-
cða lítúrgísk störf. Klaustrin tóku við kærlciks- cða líknarþjónuslunni
mcir og mcir og á miðöldum hcll þcssi þróun áfram. Kærlciks- cöa
líknarþjónusLan, scm upphaflcga var í höndum djáknanna, komst á
miðöldum alfarið í hcndur klaustranna ásamt mcnntun og uppcldi.
ílugtakið „djákni" tók á miðöldum að mcrkja tvcnnt. Annars vcgar var
djákni þrcp í vígslustiganum og grcindist vígslustig djákna í vígslustig
subdjákna (þ.c. undirdjákna) og djákna.1 Sá scm var vígður subdjákni,
Laldist í hópi lærðra manna, klcrkanna og skuldbalt sig til cinlífis. I öðru
lagi varð hugtakið „djákni“ hciti á aðstoðarmanni prcsts og biskups cins
þótt vígður prcstur gcgndi þcim stöðum. Hlutvcrk djákna við mcssuna
fólst í að lcsa pistil, aðstoða við útdcilingu o.fl. Nánasti samstarfsmaður
biskups var gjarnan ncfndur crkidjákni, cnda þótt hann í flestum tilfcllum
væri prcstur að vígslu. „Djákni“ var m.ö.o. annars vcgar þrcp í
vígslustiganum og hins vcgar nafn á stöðu aðstoðarmanns við stjórnun og
guðsþjónustu.
Vígslusliginn í Vcsturkirkjunni fól í sór cftirlalin þrcp: Ostiarius (=dyravöröur), Icctor (=Icsari),
cxorcista (=sá scm út rckur illa ancla), acolytlius (=Ijósbcri), subdiaconus (=undirdjákni), diaconus
(=djákni) og prcsbytcrus (prcstur). Biskupsvígsla var talin úlvíkkun á prcstsvígslunni.
152