Gerðir kirkjuþings - 1990, Síða 245

og orði, hógværð er talin merki um deyfð og trúleysi. Trúræknistíll úr framandi
menningarumhverfi sem verkar iðulega yfirborðskenndur, þrunginn tilfinningavæmni og
orðagjálfri á ekki greiða leið og þeim sem vanir eru innhverfari og orðfærri stíl í trúarlegu
atferli. Með skoðanakönnun Gallups ("Islendingar eru trúaðasta þjóð í heimi"), kenningar
Páls Skúlasonar um íslenska kristni ("Islendingar eru kristnir án þess að vita það") og hinar
merku rannsóknir Guðfræðistofnunar Háskóla Islands um trúarlíf íslendinga í huga, er
varasamt, að ekki sé meira sagt, að ryðjast inn í heim trúarinnar í vitund Islendinga að
vanhugsuðu. Það er mér stórlega til efs að kalifornískur guðræknistíll - sem þar um slóðir
vekur einnig miklar deilur innan safnaða - eigi erindi í kirkjulíf hér á landi. Hin
ofstækisfulla trúarafstaða, skortur á sköpunarguðfræði þar sem menningarlífið er tekið gilt,
áhersla á trúarlegt afturhvarf en vanmat á skírnarsakramentinu og margt fleira, sýnir að
þessi framandi hugmyndafræði á ekkert erindi við íslensku þjóðkirkjuna.
Oft hefur verið á því hamrað en samt skal það endurtekið einu sinni enn að hér er
sá skilningur sem Lúther og siðbótarmenn börðust gegn, þeir vildu stemma stigu við
áhrifum sem svermerarnir svonefndu, karismatíska hreyfingin á þeim tíma, var farin að
hafa/0
Prestur í okkar kirkju hefur vissulega leyfi til að hafa eigin skoðanir á ýmsum málum
og svo mikið er víst að skoðanir eru skiptar um býsna mörg mál meðal presta. Það má
spyrja hvað slík afstaða Lúthers hafi með skilning hans aö öðru leyti á embætti prestsins
hafi að gera en hann talaði líka um Freiheit des Amtes, frelsi embættisins, presturinn hefur
frelsi, jafnvel til að standa uppi í hárinu á biskupi.
En frelsi er ekki til án ábyrgðar, einhvers staðar eru mörkin, einhvers staðar eru
markalínur sem ekki verður farið yfir án þess að kollegar sperri eyrum fyrir alvöru og
spyrji hvort leiöir hafi skilið. Má prestur boða að fötlun sé refsing frá Guöi? Má hann
boða að skírnin sé ekki sakramenti heldur eigi hún meö réttu að fara fram eftir að
einstaklingur hefur snúist til trúar? Vissulega ekki. Frelsi prestsins eru takmörk sett, einn
prestur hefur ekki leyfi til að skaða kirkjuna í heild, hann hefur ekki leyfi til að boða
annað en það sem kirkjan í heild boðar.
Til þess eru játningarritin. Markalínurnar eru því ekki "einhvers staðar". I
vígsluformúlunni segir biskup við þann prest sem hann er að vígja m.a. þetta: "Nú brýni
ég alvarlega fyrir þér: að prédika Guðs orð hreint og ómengað eins og það er að finna í
hinum spámannlegu og postullegu ritum og samkvæmt vitnisburði vorrar evangelísk-
lúthersku kirkju í játningum hennar; að veita hin heilögu sakramenti eins og Kristur hefur
fyrir mælt...." Vilji prestur boða annað hefur hann til þess fullt frelsi - á öðrum vettvangi,
t.d. með því að ganga í annað trúrfélag eða stofna annað trúfélag sjálfur. Við höfum
biskup meðal annars til þess að vernda söfnuðina fyrir þeim sem fara út af sporinu ef svo
má að orði komast. Hið andstofnanalega eðli karismatísku hreyfingarinnar gerir fulltrúum
hennar erfitt um vik að sætta sig við játningar og skipulag.
Einhvers staðar er sá punktur þar sem við verðum að segja: Nei, nú eigum við ekki
samleið lengur. Nú boðar þú annað fagnaðarerindi en kirkjan boðar.
Sem betur fer er okkar kirkja breið og umburðarlynd kirkja. Þar er frelsi prestsins
varðveitt. Þannig á það að vera. En sem fyrr segir þá eru takmörk einhvers staðar á
leiðinni. Fyrirbærið lúthersk þjóökirkja er skilgreinanlegt og ég reikna meö að flestir þeir
sem þjóna henni og þiggja þjónustu þjóna hennar og eru virkir í henni á einn eöa annan
hátt vilji geta gengið út frá því að hún sé sú sem hún er. Það merkir ekki að þeir vilji ekki
að hún endurnýjist og eflist og styrkist á hverri tíð, út á það gengur innra starf hennar
242