Peningamál - 01.02.2000, Síða 10

ar aðgerðir í tengslum við kjarasamninga verði ekki
til að draga úr afgangi ríkissjóðs.
Vöxtur útlána og peningamagns er enn óhóflega
mikill þótt farið sé að draga úr honum
Nokkuð dró úr vexti útlána og peningamagns á síðari
helmingi ársins 1999. Samt sem áður var hann enn
mun meiri en samrýmist lítilli verðbólgu. Tólf mán-
aða vöxtur útlána innlánsstofnana til ársloka 1999
nam 23,2% og peningamagn (M3) óx um 17,1%.
Árstíðaleiðréttur vöxtur útlána síðustu þrjá mánuði
ársins 1999 var 13%, þ.e. nokkru minni en 12 mán-
aða vöxtur.
Mikill vöxtur grunnfjár til ársloka 1999 kann að
vekja athygli, en þar er greinilega um tímabundna
aukningu að ræða, eins og nánar er vikið að í grein
hér á eftir.
Í nóvemberhefti Peningamála var fjallað ítarlega
um útlánavöxt innlánsstofnana og sýnt fram á að auk
venjubundinnar fjármögnunar í gegnum innlán hafi
hann að miklu leyti verið fjármagnaður með erlendu
lánsfé. Samkvæmt nýjustu tölum var hluti útlána-
vaxtarins sem þannig var fjármagnaður á síðasta ári
jafnvel enn stærri en ráða mátti af septemberloka-
tölum, eða 52½%. Tæpur helmingur var fjármagnað-
ur með erlendri lántöku árið 1998. Nettóframlag inn-
lána og verðbréfaútgáfu til fjármögnunar útlána virð-
ist nú minna en ef miðað er við lokatölur í september.
Framlag Seðlabankans til vaxtar útlána er enn nei-
kvætt um sem nemur fimm ma.kr.
Þróun útlána innlánsstofnana og fjármögnunar
þeirra frá því í september breytir ekki fyrri greiningu
bankans á ástæðum mikils útlánavaxtar innlánsstofn-
ana sem þríþætts samspils eftirspurnar, aukinnar
markaðshlutdeildar innlánsstofnana og aukins fram-
boðs lánsfjár sem m.a. má rekja til hlutafjáraukningar
í ríkisviðskiptabönkunum sem jók útlánagetu þeirra.
Aðhaldsstefna Seðlabankans í peningamálum birtist í
neikvæðu framlagi bankans til fjármögnunar útlána
innlánsstofnana, en segja má að innlánsstofnanir hafi
átt greiða undankomuleið fram hjá því aðhaldi með
því að auka erlenda lántöku.
Seðlabankinn hækkaði vexti til þess að viðhalda
aðhaldi peningastefnunnar
Frá áramótum hefur Seðlabankinn tvívegis hækkað
vexti og 14. febrúar voru vikmörk gengisstefnunnar
einnig víkkuð í því skyni að gefa aðhaldssamri pen-
ingastefnu aukið svigrúm. Eftir samtals 1,1 prósentu-
stigs hækkun vaxta í janúar og febrúar styrktist að-
hald peningastefnunnar á flesta mælikvarða, en áður
hafði meiri verðbólga en spáð var dregið nokkuð úr
aðhaldi. Séu raunvextir reiknaðir út frá verðbólgu-
álagi ríkisskuldabréfa, sem felur í sér að markaðs-
aðilar geri ráð fyrir hjöðnun verðbólgu á komandi
ári, hafa væntir raunvextir Seðlabankans ekki verið
hærri frá því fyrir tæpu ári. Skammtímavextir eru
einnig nokkru hærri en vextir á óverðtryggðum
skuldbindingum til langs tíma og hafa verið það oft-
ast frá því um mitt ár 1998. Neikvæður halli ávöxtun-
arkúrfunnar er að jafnaði vísbending um aðhalds-
sama peningastefnu, tiltrú markaðarins á að peninga-
legt aðhald muni bera árangur og að skammtímavext-
ir muni lækka á ný þegar fram líða stundir. Vaxta-
hækkanir Seðlabankans í janúar og febrúar hafa dug-
að til að halda halla ávöxtunarferilsins neikvæðum. Í
stuttu máli má segja að allir mælikvarðar á aðhald
peningastefnunnar sýni að það sé töluvert, þótt öðru
hverju hafi slaknað nokkuð á því. Aðhald peninga-
stefnunnar verður hins vegar að skoða í ljósi veru-
legrar ofþenslu í þjóðarbúskapnum.
PENINGAMÁL 2000/1 9
Tafla VI Aukning útlána innlánsstofnana og
fjármögnun þeirra 1998 og 1999
Aukning yfir Hlutfallsleg skipt-
ár í ma.kr. ing aukningar
1998 1999 1998 1999
Útlán ................................. 75,9 75,4 100,0 100,0
Innstæður .......................... 29,7 38,5 39,1 51,1
Verðbréf, nettó .................. -6,1 -1,1 -8,0 -1,5
Erlent lánsfé, nettó ........... 37,1 39,6 48,9 52,5
Seðlabanki, nettó .............. 12,8 -4,9 16,9 -6,5
Annað, nettó ..................... 2,4 3,3 3,1 4,4
Tafla V Helstu peninga- og lánastærðir
1998 og 1999
Hlutf.leg aukning (%) yfir tímabil 1997 1998 1999
Grunnfé Seðlabankans.............................. 3,1 4,6 75,8
Erl. skuldir bankakerfisins til endurlána .. 33,2 59,9 49,4
Útlán og markaðssk.bréf bankakerfisins .. 16,4 15,0 34,4
M3............................................................. 8,7 15,8 16,5
M4............................................................. 11,4 17,8 17,0
Útlán innlánsstofnana ............................... 12,8 30,3 23,1