Peningamál - 01.02.2000, Síða 18

PENINGAMÁL 2000/1 17
I. Inngangur
Skyndilegar fjármálakreppur sem riðið hafa yfir víða
um heim á undanförnum árum með víðtækum afleið-
ingum fyrir viðkomandi lönd og alþjóðlegt fjármála-
kerfi hafa leitt til þess að leitast hefur verið við að
finna leiðir til þess að koma í veg fyrir óvænt áföll í
fjármálum þjóða og heimsins. Alþjóðlegar fjármála-
stofnanir, ekki síst Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, hafa
beint sjónum að þessu viðfangsefni og beitt sér fyrir
umbótum á innviðum hins alþjóðlega fjármálakerfis.
Mikilvægt er talið að tryggja virkt eftirlit með starf-
semi fjármálastofnana og að fylgjast með stöðugleika
fjármálakerfisins í heild. Þá hefur áhersla verið lögð
á aukna samræmda upplýsingagjöf á milli landa.
Seðlabankar hafa í vaxandi mæli tekið að fylgjast
sérstaklega með þáttum sem varða stöðugleika fjár-
málakerfisins í heild. Með opnun fjármagnsmarkaða
og frjálsum flutningi fjármagns hefur orðið æ mikil-
vægara að treysta undirstöður fjármálakerfisins í
hverju landi fyrir sig og að fylgjast með þáttum sem
grafið gætu undan trúverðugleika þess. Með því
verði best komið í veg fyrir óvænt áföll. Algengt er
að seðlabankar hafi tvö meginmarkmið, að stuðla að
stöðugleika verðlags annars vegar og að heilbrigði
fjármálakerfisins hins vegar. Heilbrigði fjármálakerf-
is er nauðsynleg forsenda hagstæðrar framvindu í
efnahagsmálum og virkrar stefnu í peningamálum.
Athygli seðlabankanna beinist að styrk og skilvirkni
fjármálakerfisins, þjóðhagslegu umhverfi og hættum
sem í því kynnu að leynast fyrir stöðugleika fjár-
málakerfisins og öryggi greiðslukerfa og ýmissa
atriða sem þeim tengjast. Þessi starfsemi er frábrugð-
in eftirliti fjármálaeftirlits að því leyti að hún beinist
öðru fremur að þáttum sem kynnu að fela í sér hættu
fyrir fjármálakerfið í heild sinni og efnahagslegan
stöðugleika. Starf fjármálaeftirlits beinist á hinn bóg-
inn fremur að einstökum stofnunum. Mjög mikilvægt
er að seðlabankar og fjármálaeftirlit eigi með sér náið
samstarf um að stuðla að traustum undirstöðum og
heilbrigði fjármálakerfisins.
Seðlabanki Íslands hefur gefið stöðugleika fjármála-
kerfisins vaxandi gaum
Í samræmi við það sem gerst hefur annars staðar hef-
ur Seðlabanki Íslands beint sjónum sínum í vaxandi
mæli að því að fylgjast með stöðugleika fjármála-
kerfisins. Frá þessum viðfangsefnum var m.a. greint
í ársskýrslu bankans fyrir árið 1998. Með stofnun
Fjármálaeftirlitsins í byrjun árs 1999 var bankaeftir-
lit Seðlabanka Íslands sameinað Vátryggingaeftirlit-
inu. Fjármálaeftirlitið og Seðlabankinn hafa með sér
náið samstarf og skiptast á upplýsingum á grundvelli
samstarfssamnings.
Líkt og aðrir seðlabankar hefur Seðlabanki Ís-
lands ákveðið að gefa út greinargerðir um fjármála-
stöðugleika. Fyrirhugað er að þær birtist reglulega í
febrúar- og ágústheftum ársfjórðungsrits bankans,
Peningamála. Þessi grein er hin fyrsta sinnar tegund-
ar hér. Framsetning greinanna og efnistök munu mót-
ast smám saman og ráðast nokkuð af aðstæðum
hverju sinni. Í þessari fyrstu grein er annars vegar
fjallað almennt um fjármálakreppur og vísbendingar
sem talið er nauðsynlegt að gefa gaum. Hins vegar er
sjónum beint að ýmsum þáttum sem varða stöðug-
leika íslensks fjármálakerfis, þjóðhagsleg skilyrði,
ytri stöðu þjóðarbúsins, þróun útlána og stöðu lána-
stofnana og að endingu að innlendri greiðslumiðlun.
Meginniðurstöður eru dregnar saman í lokin. Á kom-
andi mánuðum mun Seðlabankinn beina athygli sinni
Fjármálakerfið: styrkur og veikleikar
Grein þessi fjallar um vaxandi áherslu seðlabanka víða um heim á að fylgjast með heilbrigði fjármála-
stofnana. Í henni er lýst athugunum alþjóðlegra stofnana og annarra á rótum fjármálakreppu og raktir
ýmsir þættir sem varða stöðugleika íslensks fjármálakerfis um þessar mundir. Niðurstöður birtast í lok
greinarinnar.