Peningamál - 01.11.2009, Blaðsíða 12

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
9
•
4
12
verður aðgengilegra, sem gæti hraðað uppbyggingu stórra fjárfest-
ingarverkefna hérlendis. Hagvaxtarhorfur næstu tveggja ára verða því
betri, þótt á móti vegi sterkara gengi krónunnar. Gert er ráð fyrir að
samdrátturinn á næsta ári verði um 1% í stað 2% í grunnspánni og
að tæplega 4% hagvöxtur verði árið 2011 í stað 2%. Hagvöxtur árið
2012 er hins vegar svipaður. Verðbólga verður heldur meiri á spátím-
anum, enda framleiðsluslakinn minni, en sterkara gengi krónunnar og
hærri vextir vega á þar móti.
Framkvæmd peningastefnunnar þarfnast sífelldrar endurskoðunar
Peningastefnunefnd Seðlabankans stendur frammi fyrir vandamálum
sem eiga sér fá fordæmi. Hún þarf að standa vörð um stöðugleika
krónunnar með tiltölulega háum vöxtum og gjaldeyrishöftum á
meðan heimili og fyrirtæki endurreisa efnahag sinn. Á hinn bóginn er
þörf á að styðja við bata í efnahagslífinu í kjölfar fjármálakreppunnar
með því að slaka verulega á peningalegu aðhaldi.
Við mótun peningastefnu við þessar aðstæður þarf hins vegar að
hafa í huga að fjármálakreppan hefur líklega leitt til þess að jafnvægis-
gengi krónunnar hefur breyst.7 Eins og fjallað er um í kafla II kann
tímabundið jafnvægi að hafa myndast í kjölfar fjármálakreppunnar
við lægra gengi en efnahagslegar langtímaforsendur gefa tilefni til.
Peningastefnan hvorki á né getur unnið gegn þessari aðlögun gengis-
ins að jafnvægi. Hins vegar bendir líka margt til þess að gengi krón-
unnar um þessar mundir sé lægra en hið tímabundna jafnvægisgildi.
Því kann að vera rétt að beita peningastefnunni til að hraða aðlögun
þess í átt að nýju jafnvægi. Um það jafnvægi ríkir reyndar mikil óvissa.
Ný gögn um skuldir fyrirtækja í erlendri mynt gætu gefið vísbendingu
um að færri fyrirtæki séu skuldsett í erlendri mynt án náttúrulegra
gengisvarna en áður var talið (sjá kafla IV). Berskjöldun efnahags-
reikninga fyrirtækja fyrir lækkun gengis krónunnar gæti því hafa verið
ofmetin. Þá má ætla að hlutdeild gengisbundinna lána muni minnka
á næstunni í tengslum við skuldbreytingar og nýjar lánveitingar í inn-
lendum gjaldmiðli. Varðandi nýfjárfestingar, einkum í smærri fyrir-
tækjum, gæti því aðhaldsstig peningastefnunnar skipt meira máli en
núverandi skuldasamsetning fyrirtækja gefur til kynna.
Það flækir framkvæmd peningastefnunnar að miðlun vaxta-
ákvarðana um fjármálakerfið allt til vaxta á lánum til heimila og fyrir-
tækja hefur bjagast í kjölfar fjármálahrunsins þar sem lánsfjármyndun
og verðlagning lánsfjár hefur að stórum hluta farið úr skorðum. Í
þessu umhverfi hefur peningastefnunefndin talið nauðsynlegt að stíga
varlega til jarðar við lækkun vaxta, til þess að geta metið áhrif eigin
aðgerða á gengi krónunnar og efnahagslífið í heild. Í spám bankans er
gert ráð fyrir að miðlunarferlið færist smám saman í eðlilegt horf frá og
með miðju næsta ári. Sú forsenda ræðst hins vegar mjög af því hvort
aðgengi að erlendum fjármálamörkuðum komist fljótlega í tiltölulega
eðlilegt horf. Tefjist það ferli er hætta á að viðhalda þurfi höftum
lengur og uppbygging eðlilegs fjármálakerfis sem miðlar áhrifum pen-
ingastefnunnar með skilvirkum hætti út í efnahagslífið tefjist.
7. Reynsla annarra landa sem lent hafa í fjármálakreppu bendir til þess að raungengi sé mjög
langan tíma að komast á það stig sem það var fyrir kreppuna. Sjá t.d. nýútgefna skýrslu
Seðlabankans, Fjármálastöðugleiki 2009, bls. 65.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-20
Verðbólga - fráviksdæmi
%
Grunnspá
Fráviksdæmi með seinkun stóriðjufjárfestingar
Fráviksdæmi með hraðari alþjóðlegum bata
Verðbólgumarkmið
0
2
4
6
8
10
12
14
2012201120102009
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Mynd I-19
Framleiðsluspenna - fráviksdæmi
%
Grunnspá
Fráviksdæmi með seinkun stóriðjufjárfestingar
Fráviksdæmi með hraðari alþjóðlegum bata
-7
-6
-5
-4
-3
-2
-1
0
1
2
3
2012201120102009