Peningamál - 01.11.2009, Blaðsíða 14

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
9
•
4
14
II Ytri skilyrði og útflutningur
Hagvaxtarhorfur í heiminum hafa batnað undanfarna mánuði þó enn
ríki töluverð óvissa um framhaldið. Hrávöruverð hefur tekið við sér og
verð hlutabréfa hækkað. Hins vegar gætir verðhjöðnunar víða og und-
irliggjandi verðbólguþrýstingur virðist hverfandi. Milliríkjaviðskipti hafa
haldið áfram að dragast saman á milli ára, en svo virðist sem botninum
sé u.þ.b. náð. Forsendur fyrir útflutningsdrifnum efnahagsbata hafa
því batnað. Lágt raungengi hefur aukið hagnað innlendra samkeppnis-
og útflutningsfyrirtækja. Verðlag helstu útflutningsvöru lækkaði hins
vegar umtalsvert á fyrri hluta ársins. Því verða viðskiptakjör mun lakari
í ár að meðaltali en undanfarin ár. Þau tóku þó að batna á öðrum árs-
fjórðungi og er útlit fyrir nokkurn viðskiptakjarabata á næsta ári.
Efnahagshorfur batna en mikil óvissa ríkir
Samdráttur í helstu viðskiptalöndum Íslands hefur líklega náð botni
og efnahagshorfur í heiminum hafa batnað nokkuð frá útgáfu
Peningamála í ágúst sl. Nýmarkaðs- og þróunarríki, sem fóru ekki
varhluta af efnahagslægðinni, leiða nú batann. Í öllum helstu við-
skiptalöndum Íslands var framleiðsla á öðrum fjórðungi ársins minni
en fyrir ári. Í sumum þeirra, t.d. Frakklandi, Svíþjóð, Þýskalandi og
Japan, jókst framleiðsla þó á milli ársfjórðunga, sem gefur til kynna að
efnahagsbati sé hafinn þar, en hún dróst saman í t.d. Danmörku og
Bretlandi. Í Bandaríkjunum virðist samdrætti hafa lokið sl. sumar, eftir
lengsta samdráttarskeið þar í landi frá lokum seinni heimsstyrjaldarinn-
ar. Fyrstu tölur benda til að framleiðsla hafi aukist á þriðja ársfjórðungi.
Ekki er þess að vænta að einkaneysla leiði efnahagsbatann, eins og
stundum áður, enda munu áhrif aðgerða í ríkisfjármálum smám saman
fjara út. Óvissa um atvinnuhorfur, aukinn einkasparnaður í kjölfar fjár-
málakreppunnar og væntingar um skattahækkanir á næstu árum, til
þess að fjármagna vaxandi halla á ríkissjóði, munu einnig halda aftur
af vexti einkaneyslu um sinn.
Endurskoðaðar spár fyrir þetta ár benda flestar til þess að sam-
dráttur heimsframleiðslunnar verði minni en gert var ráð fyrir í síð-
ustu Peningamálum, en að efnahagsbatinn verði hægur fyrst í stað.
Samkvæmt nýjustu spá Alþjóðagjaldeyrissjóðsins mun samdráttur
meðal helstu viðskiptalanda Íslands verða 3,8% á þessu ári, en búist
er við 0,8% hagvexti á næsta ári. Sjóðurinn spáir því að samdráttur
verði mestur í Japan, landsframleiðsla þar dragist saman um 5,4% í ár
en aukist um 1,7% á næsta ári. Í Svíþjóð, Bretlandi og evrusvæðinu
er spáð samdrætti á bilinu 4,2%-4,8% á þessu ári og vexti á bilinu
0,2%-1,2% á næsta ári.
Hægur efnahagsbati skýrist m.a. af því að ástand fjármálamark-
aða er enn ekki fyllilega komið í eðlilegt horf. Þá munu áhrif örvandi
efnahagsaðgerða stjórnvalda smám saman fjara út á sama tíma og
heimilin eru líkleg til þess að auka sparnað og draga úr skuldsetningu,
eins og jafnan gerist í kjölfar fjármálakreppu.

Eignaverð hækkar á ný …
Verð hlutabréfa á heimsvísu virðist hafa náð lágmarki á fyrsta fjórð-
ungi þessa árs. Síðan þá hefur það hækkað um rúmlega 30%. Þrátt
Heimild: Reuters EcoWin.
Breyting frá sama ársfjórðungi á fyrra ári (%)
Mynd II-1
Hagvöxtur
Magnbreyting VLF 1. ársfj. 2003 - 2. ársfj. 2009
Bandaríkin
Evrusvæðið
Bretland
Japan
-9
-8
-7
-6
-5
-4
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
2009200820072006200520042003
Heimild: Global Insight.
Mynd II-2
Framlag til hagvaxtar
Breyting frá sama ársfjórðungi á fyrra ári (%)
Fjárfesting
Samneysla
Einkaneysla
Utanríkisviðskipti
-9
-8
-7
-6
-5
-4
-3
-2
-1
0
1
2
3
BretlandJapanÞýskalandBandaríkin
4. ársfj. ‘08
1. ársfj. ‘09
2. ársfj. ‘09
4. ársfj. ‘08
1. ársfj. ‘09
2. ársfj. ‘09
4. ársfj. ‘08
1. ársfj. ‘09
2. ársfj. ‘09
4. ársfj. ‘08
1. ársfj. ‘09
2. ársfj. ‘09
Heimild: Consensus Forecasts.
Mynd II-3
Hagvaxtarspár fyrir 2009 og 2010
Súlurnar sýna hvenær spáin er gerð
Breyting frá sama ársfjórðungi á fyrra ári (%)
Aprílspá fyrir 2009
Júlíspá fyrir 2009
Októberspá fyrir 2009
Aprílspá fyrir 2010
Júlíspá fyrir 2010
Októberspá fyrir 2010
-8
-6
-4
-2
0
2
4
BretlandJapanEvrusvæðiðBandaríkin