Peningamál - 01.11.2009, Blaðsíða 30

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
9
•
4
30
áhrif viðbótarlífeyrissparnaðar skýra því að miklu leyti minni samdrátt
einkaneyslu á þessu ári og meiri einkaneyslu á spátímabilinu en spáð
var í ágúst.
Hlutur einkaneyslu í landsframleiðslu mun engu að síður haldast
undir sögulegu meðaltali út spátímabilið
Samkvæmt grunnspánni dregst einkaneysla saman um 4% á næsta
ári, eykst um tæplega 2% árið 2011 og 4½% árið 2012. Eins og áður
segir eru þetta nokkru bjartari horfur en í fyrri spám. Eigi að síður helst
hlutdeild einkaneyslu í landsframleiðslu langt undir sögulegu meðaltali
allt spátímabilið.
Líklegt er að sparnaður aukist þegar heimilin leitast við að styrkja
efnahag sinn á nýjan leik. Óvíst er þó hversu sterk þessi tilhneiging
verður. Hugsanlega mun það taka heimilin lengri tíma að rétta við
fjárhag sinn en spáð er. Ljóst er að atvinnuþróun mun hafa mikil áhrif
á einkaneyslu og batinn gæti reynst hægari minnki atvinnuleysi hægar
eftir að það nær hámarki. Erlend fjárfesting getur haft veruleg áhrif
á einkaneyslu eins og á fyrri samdráttarskeiðum, m.a. vegna áhrifa á
atvinnuþróun og væntingar neytenda.
Minni samdráttur samneyslu og opinberrar fjárfestingar en í
síðustu spá
Eins og nánar er fjallað um í kafla V hafa stjórnvöld gripið til víðtækra
ráðstafana til að draga úr hallarekstri og tryggja sjálfbærni opinberra
fjármála. Hvorki ríki né sveitarfélög eru í aðstöðu til að grípa til eftir-
spurnarhvetjandi aðgerða með aukinni samneyslu og opinberri fjár-
festingu. Í grunnspánni er gert ráð fyrir nokkrum samdrætti samneyslu
og fjárfestingar hins opinbera út spátímabilið, en minni en spáð var
í ágúst. Samkvæmt spánni mun samdráttur samneyslu nema liðlega
1% á þessu ári og tæpum 4% á næsta ári, sem er 2 prósentum minni
samdráttur en gert var ráð fyrir á næsta ári í síðustu spá. Samdráttur
ársins 2011 er hins vegar minni.
Íbúðafjárfesting og íbúðaverð eru í langvarandi lægð ...
Heimilin vörðu verulegum hluta tekna sinna og lánsfjár til íbúðafjár-
festingar í góðærinu. Svipuð þróun átti sér stað víða erlendis. Hér á
landi jókst íbúðafjárfesting um tæp 75% og íbúðaverð tvöfaldaðist
að nafnvirði á milli áranna 2002 og 2007. Niðurstaðan varð sú sama
og víða annars staðar: offramboð húsnæðis og óhjákvæmileg lækkun
íbúðaverðs. Í júní sl. voru liðlega 3.600 íbúðir í byggingu á höfuð-
borgarsvæðinu á ýmsu byggingarstigi, allt frá því að jarðvinna var
hafin og til nær fullbúinna íbúða. Auk þess höfðu rúmlega 4.300 lóðir
verið útbúnar til viðbótar með meðfylgjandi fjárfestingu sveitarfélaga
í grunnkerfum þeirra svæða.5 Því er ljóst að offramboð óseldra íbúða
og ónýttra lóða mun halda aftur af íbúðafjárfestingu um þó nokk-
urt skeið. Framboð lánsfjár til íbúðafjárfestingar verður sömuleiðis af
skornum skammti og eftirspurnin veikburða. Heimili eru líkleg til að
5. VSÓ Ráðgjöf (2009). „Byggingavaktin – Framboð í byggingu á höfuðborgarsvæðinu“, júní
2009.
Heimildir: Seðlabanki Chíle, Seðlabanki Íslands.
% af VLF
Mynd IV-10
Umfang útgreiðslu séreignalífeyrissparnaðar
fyrir skatt og sérstakra aðgerða ýmissa ríkja
vegna kreppunnar
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
4,5
Br
as
ilí
a
In
dl
an
d
Fr
ak
kl
an
d
In
dó
ne
sí
a
Ís
la
nd
Br
et
la
nd
A
rg
en
tín
a
M
ex
ík
ó
Þý
sk
al
an
d
Su
ðu
r-
A
fr
ík
a
K
an
ad
a
Ba
nd
ar
ík
in
Á
st
ra
lía
Ja
pa
n
C
hí
le
K
ín
a
Sá
dí
-A
ra
bí
a
Su
ðu
r-
K
ór
ea
R
ús
sl
an
d
Mynd IV-11
Þróun einkaneyslu og ráðstöfunartekna
1991-20121
1. Grunnspá Seðlabankans 2009-2012.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
%
Einkaneysla
Ráðstöfunartekjur
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
´11´09´07´05´03´01´99´97´95´93´91

Mynd III-12
Innlendir gjaldeyrisreikningar1
September 2003 - september 2009
M.kr.
M.v. gengi í lok mánaðar
Á föstu gengi
1. Notuð er gengisvísitala til að festa gengið en ekki er tekið tillit
til vægi mismunandi gjaldmiðla á reikningunum.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
0
50
100
150
200
250
200920082007200620052004‘03