Peningamál - 01.11.2009, Page 22

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
9
•
4
22
hver til annars.6 Slíkur vaxtamunur á milli sambærilegra innlánsforma
í Seðlabankanum og á millibankamarkaði ætti ekki að myndast ef
markaðurinn er sæmilega virkur. Á mynd III-5 sést hvernig innláns-
vextir á peningamarkaðsreikningum bankanna lækkað niður fyrir inn-
lánsvexti Seðlabankans.7
Gripið hefur verið til aðgerða til að draga úr ofgnótt lausafjár
Mikið laust fé í umferð hefur dregið úr aðhaldstigi peningastefnunnar
sem m.a. getur veikt gengi krónunnar. Á fundi sínum í september taldi
peningastefnunefndin því nauðsynlegt að draga laust fé af markaði.
Hinn 30. september hóf Seðlabankinn vikulega útgáfu 28 daga inn-
stæðubréfa í þeim tilgangi. Til stuðnings útgáfunni voru daglánavextir
á sama tíma lækkaðir úr 16% í 14,50%. Þá tilkynnti ríkissjóður um allt
að 60 ma.kr. viðbótarútgáfu á ríkisbréfum fram að áramótum og að
andvirði hennar yrði lagt inn á reikning ríkissjóðs hjá Seðlabankanum.
Þegar hafa verið sex útgáfur af innstæðubréfum og eru nú útistand-
andi um 45,4 ma.kr. og eitt útboð ríkisvíxla þar sem tekið var tilboðum
í tæplega 33 ma.kr.
Eftir að gripið var til þessara aðgerða hafa viðskipti hafist á milli-
bankamarkaði á ný, þótt veltan sé enn lítil. Vextir á millibankamark-
aði hafa jafnframt hækkað og eru nú í samræmi við innlánsvexti
Seðlabankans en innlánsvextir bankanna hafa lítið breyst enda hafa
ýmsir aðrir þættir áhrif þar á.
Ríkisvíxlavextir hafa einnig hækkað í átt að innlánsvöxtum
Seðlabankans. Er þá miðað við vexti á frummarkaði eins og þeir voru
í síðasta ríkisvíxlaútboði um miðjan október. Hafa verður í huga að
framboð ríkisvíxla hefur ávallt verið lítið hér á landi og því takmörkuð
eftirmarkaðsviðskipti. Víxlarnir eru oftast keyptir í útboðum og haldið
út líftíma þeirra. Ekki eru áform um að minnka útgáfu ríkisvíxla vegna
útgáfu innstæðubréfanna enda eru margir á þeim markaði sem ekki
hafa aðgang að útboðum innstæðubréfa. Vegna þess að mikið laust
fé var á markaði þegar útgáfa innstæðubréfa hófst hafa áhrifin á ríkis-
víxlamarkaðinn enn sem komið er orðið minni en ella.
Aðgerðir til að draga úr lausafé á markaði gætu leitt til hækkunar
ávöxtunarkröfu ríkisbréfa
Ávöxtunarkrafa ríkisbréfa hefur lækkað undanfarna mánuði enda hafa
vextir Seðlabankans verið lækkaðir töluvert frá því í mars sl. Aðgerðir
til þess að draga lausafé af markaði gætu hins vegar leitt til hækkunar
ávöxtunarkröfu þessara bréfa, vegna aukins framboðs fjárfestingar-
6. Bankarnir eru einungis skuldbundnir til að eiga viðskipti á skráðum millibankavöxtum leiti
aðrir markaðsaðilar eftir slíkum viðskiptum. Rúm lausafjárstaða þeirra allra, almennt van-
traust á markaðnum og skortur á samkeppni milli þeirra gerði það hins vegar að verkum
að aldrei reyndi á þessi verðtilboð.
7. Hefðbundin bankastarfsemi gengur að stórum hluta út á eignaumbreytingu, þ.e. að breyta
illseljanlegum skammtímainnlánum í útlán til lengri tíma. Við eðlilegar kringumstæður ættu
útlánsvextir bankastofnana því að endurspegla fjármögnunarkostnað þeirra sem að hluta
til er fenginn með innlánum að viðbættu álagi vegna útlánaáhættu og þóknun vegna
umsýslu. Við núverandi aðstæður þar sem útlán eru í sögulegu lágmarki hafa hnökrar
myndast í þessu hefðbundna miðlunarhlutverki þar sem innlendir bankar taka við innlán-
um frá almenningi og umbreyta þeim í innlán hjá Seðlabankanum. Hagnaðarmöguleikar
þeirra hafa því minnkað. Sú staðreynd að verulegur hluti útlána er gengisbundinn á meðan
stærstur hluti innlána er í krónum er ennfremur til þess fallin að skapa ójafnvægi á milli
tekjustreymis og fjármögnunarkostnaðar.