Málfregnir - 01.12.1999, Síða 26

skóla, sem gerð var m.a. í tveimur leikskól-
um, kom í ljós að mikil málörvun fer fram í
leikskólunum og birtist í ýmsum myndum í
fjölbreyttu starfi („Af því læra bömin
málið.“ Málþjálfun á mótum leikskóla og
grunnskóla, Uppeldi og menntun 6, 1997).
En Rannveig bendir jafnframt á að svo
virtist sem ekki væri fylgt markvissri stefnu
um mál og málþjálfun í þessum skólum.
Þótt tveir leikskólar séu ekki stórt úrtak er
vert að gefa gaum að þessu atriði, m.a. í
menntun leikskólakennara. Skólanámskrám-
ar, sem kveðið er á um í aðalnámskránni,
geta líka bætt úr þessu. En það er einnig þörf
á fleiri rannsóknum og þróunarverkefnum
um þetta efni í leikskólum.
Það eru að mörgu leyti forréttindi að vera
leikskólakennari og hafa tækifæri til að
fylgjast með börnunum á því þroskaskeiði
þegar framfarir eru hvað örastar, m.a. í
málþroska. En öðrum þræði er leikskóla-
kennarastarfið hins vegar fólgið í því að sá
í frjóan jarðveg, næra og vökva. Uppskeran
kemur þó ekki alltaf í ljós fyrr en síðar,
þegar bömin eru komin í grunnskóla.
En það reynir auðvitað á mállega fæmi
leikskólakennara í fleiri þáttum starfsins en
eru flokkaðir undir móðurmálsþátt aðal-
námskrárinnar. Lífsleikni er nýtt hugtak í
uppeldisumræðu. Um það segir m.a. í aðal-
námskránni (bls. 16):
„Lífsleikni byggist á alhliða þroska barns,
fæmi þess til samskipta, rökrænnar tjáning-
ar og til að bera virðingu fyrir umhverfi
sínu.“
Samræður og skoðanaskipti gegna hér
lykilhlutverki og reynir verulega á leik-
skólakennara að þeir geti örvað börnin til að
skiptast á skoðunum, leita sjálf svara og
orða þau og rökstyðja og ekki síst að þjálfa
börnin í að hlusta á aðra.
Ymis önnur verkefni, sem unnin eru í
tengslum við leikskólastarfið, krefjast góðr-
ar færni af leikskólakennurum í meðferð
nióðurmálsins.
Meðferð íslensks máls snýr ekki ein-
göngu að samskiptum leikskólakennara við
bömin í leikskólanum. Leikskólakennumm
er einnig ætlað samkvæmt aðalnámskrá að
hafa mikil samskipti við foreldra bamanna.
Þau samskipti eru bæði munnleg og skrif-
leg, s.s. foreldraviðtöl, foreldrafundir og
bréf með upplýsingum og orðsendingum til
foreldra. Mikið reynir á mál leikskólakenn-
ara, framsögn og framsetningu og mikil-
vægt að vel takist til, m.a. til að skapa traust
á faglegum vinnubrögðum. Þá er einnig
lögð mikil áhersla á að leikskólakennarar
meti skólastarfið reglulega og taki þátt í þró-
unarstarfi. Slíku starfi fylgir m.a. mikil
skriffinnska, s.s skýrslur og greinargerðir,
fyrirlestrar á ráðstefnum og greinaskrif í
blöð og tímarit. Menntun leikskólakennara
verður að taka mið af þessum fjölþættu
skyldum sem hér hefur verið lýst.
Leikskólinn er fyrir öll börn, líka böm
sem ekki eiga íslensku að móðurmáli. Sum
íslensk böm eiga önnur táknkerfi að móður-
máli, t.d. heymarlaus böm og enn önnur
táknkerfi eru til fyrir böm með annars konar
málerfiðleika. Þá hefur nokkur umræða
verið í samfélaginu að undanfömu um böm,
búsett á Islandi, sem þurfa að læra íslensku
sem annað mál. Þessi börn er líka að finna í
leikskólum landsins. Málörvun allra þessara
bama þarf að sinna með viðeigandi hætti
svo að leikskóli fyrir alla standi undir nafni.
Þótt fjallað sé um börn með sérþarfir í aðal-
námskránni er ekki sérstaklega kveðið á um
málörvun í því sambandi fyrir framantalda
hópa. En hér er verk að vinna sem taka þarf
tillit til í grunnmenntun leikskólakennara.
Leikskólakennarar eru ekki sérfræðingar í
einstökum fræðigreinum en í námi sínu fá
þeir innsýn í margar fræðigreinar og á það
að miða að því að þeir geti samþætt þær í
starfi sínu. Má því segja að sérfræði þeirra
séu fólgin í þeirri samþættingu. Auk þess
þurfa þeir sífellt að vera vakandi fyrir nýrri
þekkingu sem verður til og verða því að geta
nýtt sér niðurstöður úr rannsóknum þessara
fræðigreina til að starfið sé sífellt í takt við
það sem álitið er best og réttast hverju sinni.
Þegar valdar eru fræðigreinar til umfjöll-
26