Bændablaðið - 25.09.2014, Blaðsíða 4

Bændablaðið - 25.09.2014, Blaðsíða 4
4 Bændablaðið | Fimmtudagur 25. september 2014 Fréttir Formaður stjórnar Auðhumlu reifar sektarmálið gagnvart MS í bréfi til félagsmanna: Segir eftirlitið reyna að knýja fram breytingar á búvörulögum Mjólkursamsalan ætlar að áfrýja úrskurði Samkeppniseftirlitsins sem ákvað að sekta Mjólkur- samsöluna um 370 milljónir króna vegna meintrar misnotkunar á markaðsráðandi stöðu. Hörð krafa hefur komið fram í kjölfar ákvörðunar Samkeppnis- eftirlitsins um að MS verði gert að fara að samkeppnislögum og að lög númer 99 frá 1993 um framleiðslu, verðlagningu og sölu á búvörum verði endurskoðuð. Þar er sér í lagi rætt um 71. grein laganna sem talin er veita MS undanþágu frá hluta samkeppnislaga og er svohljóðandi: „Þrátt fyrir ákvæði samkeppnislaga er afurðastöðvum í mjólkuriðnaði heimilt að sameinast, gera með sér samkomulag um verkaskiptingu milli mjólkursamlaga að því er varðar framleiðslu einstakra mjólkurvara og hafa með sér annars konar samstarf til þess að halda niðri kostnaði við framleiðslu, geymslu og dreifingu mjólkurafurða.“ Samkeppniseftirlitið telur að með því að selja samkeppnisaðilum hrámjólk á 17% hærra verði en til fyrirtækja tengdum MS hafi fyrirtækið valdið samkeppnisaðilunum talsverðum skaða. Brotið er talið alvarlegt þar sem það tengist mikilvægum neysluvörum og hefur varað í langan tíma, eða að minnsta kosti frá árinu 2008 og til ársloka 2013. MS áfrýjar Í yfirlýsingu frá Mjólkursamsöl- unni vegna úrskurðar Samkeppnis- eftirlitsins segir að mjólkin hafi verið verðlögð í samræmi við opinbera verðskrá og öll framkvæmd á viðskiptum með mjólk í lausu máli var í samræmi við búvörulög og samkeppnislög. Fyrirtækið telur sig í einu og öllu hafa farið að búvörulögum og samkeppnislögum í starfsemi sinni og telur að ekkert í gögnum málsins bendi til annars. Hér er um að ræða ólíka túlkun fyrirtækisins og Samkeppniseftirlitsins á skilmálum búvörulaga og samkeppnislaga. Niðurstöðu Samkeppniseftirlitsins verður þegar í stað áfrýjað til áfrýjunarnefndar samkeppnismála. Í áliti Samkeppniseftirlitsins segir að ekki sé hins vegar unnt að fallast á það með MS að það leiði af þessari breytingu á ákvæðum búvörulaga að bann samkeppnislaga við samráði sé gert með öllu óvirkt þegar um sé að ræða „viðskipti innan iðnaðarins“. Eins og fram komi í lögunum beri að skýra undantekningar frá almennum lögum þröngt. „Hæpinn skilningur á ákvæðum búvörulaga“ Síðdegis á þriðjudag sendi Egill Sigurðsson, formaður stjórnar Auðhumlu, félagsmönnum þess bréf þar sem hann reifar málið frá sjónarhóli MS og Auðhumlu. Auðhumla er regnhlífarfyrirtæki með um 90% eignarhlut í MS og er í eigu um 700 mjólkurframleiðenda um land allt. Í bréfinu hnykkir Egill á 71. grein búvörulaga og segir niðurstöðu Samkeppniseftirlitsins byggja á afar hæpnum skilningi á ákvæðum búvörulaga að mati MS. „Samsæriskenning“ Egill kemur víða við í bréfi sínu og segir m.a.: „Hvergi í úrskurði Samkeppnis- eftirlitsins er reynt að færa sönnur á að verðhækkun á mjólk í lausu máli haustið 2009 hafi komið til með þeim hætti sem staðhæft er í niðurstöðuskjalinu. Sett er fram nokkurs konar samsæriskenning, sem MS virðist síðan eiga að afsanna. Samkeppniseftirlitið reynir með þessum aðferðum að gera starfshætti verðlagsnefndar búvöru tortryggilega og samsæriskenningin virðist ganga út á að nefndin hafi gengið erinda Mjólkursamsölunnar til að koma fyrirtækinu Mjólku á kné.“ Segir eftirlitið reyna að gera MS og samstarfsfyrirtæki tortryggileg Í niðurlagi bréfsins segir Egill: „MS telur að Samkeppniseftirlitið hafi ákveðið að láta reyna á gildi búvörulaga þar sem þau gefa fyrirtækjum í mjólkuriðnaði (öllum fyrirtækjum sem eru með innvigtunarleyfi og alls ekki bundið við MS) færi á að vinna saman og eða sameinast. Eftirlitið hafi valið og slitið úr samhengi upplýsingar í málatilbúnaði sem miðaði að því að gera MS og samstarfsfyrirtæki hennar tortryggileg. Tilgangurinn er að mati MS að reyna að knýja fram breytingar á búvörulögum. MS hyggst sýna fram á þetta í áfrýjunarferlinu.“ Þá segir Egill að félagið muni ekki ræða þessi mál frekar efnislega fyrr en niðurstaða áfrýjunarnefndar liggi fyrir, en hún hafi sex vikur til að komast að niðurstöðu eftir að hún fær málið til umfjöllunar. „Markaðsmisnotkun er glæpur gagnvart neytendum“ Ásmundur Friðriksson, þingmaður Sjálfstæðisflokksins, lýsti yfir miklum áhyggjum vegna málsins úr ræðustóli Alþingis á þriðjudag og að athafnir MS vektu sér ugg í brjósti. „Markaðsmisnotkun er glæpur gagnvart neytendum og í því getum við ekki tekið þátt.“ Sagði hann að ef úrskurður Samkeppniseftirlitsins sé réttur þá verði að stokka upp spilin. Þá hefur Andrés Magnússon, framkvæmdastjóri Samtaka verslunar og þjónustu, sagt að þetta kalli á tafarlausa endurskoðun búvörulaga. Verið að láta reyna á búvörulögin Sigurður Ingi Jóhannsson land- búnaðar ráðherra sagði, þegar Bændablaðið náði tali af honum, að hann væri enn að skoða greinargerð Samkeppnisstofnunar um málið og því of snemmt fyrir hann að segja nokkuð um það. Mjólkursamsalan er vegna stöðu sinnar á markaði undanþegið samkeppnislögum og þegar Sigurður Ingi var spurður hvort komið hafi fram hugmyndir um að afnema þá undanþágu sagði hann svo ekki vera. „Við erum með ákveðinn lagagrunn í landinu og hann gildir en mér sýnist við fyrstu sýn að Samkeppniseftirlitið sé að láta reyna á búvörulögin. Ég vil því ekki tjá mig um málið fyrr en ég er búinn að fá greiningu á úrskurði Samkeppniseftirlitsins.“ Farið verði að lögum Sigurður Loftsson, formaður Landssambands kúabænda (LK), sem jafnfram situr í verðlagsnefnd búvara fyrir hönd bænda, segir að sjálfsögðu eigi MS að fara að lögum. „Það hlýtur að vera okkar krafa að þessir aðilar sem starfa á markaðnum innan ramma búvörulaganna fari eftir þeim lögum og reglum sem þeim eru ætlaðar. Mér virðist þó að í áliti Samkeppnisstofnunar sé komið fram lögfræðilegt álitamál um túlkun á heimildum búvörulaga. Allavega hefur það verið viðtekin skilningur, að heimildir til viðskipta á milli þessara tengdu aðila séu býsna rúmar. Enda eru þeir bundnir af ýmsum skyldum sem lögin setja þeim og kröfum sem fylgja ákvörðunum verðlagsnefndar. Mér sýnist Samkeppniseftirlitið sé farið að túlka heimildir búvörulaga þrengra en menn hafa gert til þessa. Það þýðir þá væntanlega að úr því þarf að fá skorið og því fyrr því betra,“ segir Sigurður. Hagfræðistofnun skoðar málið Hann viðurkennir að málið sé þegar orðið mjög skaðlegt fyrir bændur. Því sé brýn ástæða að fara yfir forsendurnar og að það verði metið af hverju þessi undanþága sé fyrir hendi í lögunum og hverju hún hafi skilað. Sigurður segir að hugsun laganna felist fyrst og fremst í því að jafna aðgengi allra landsmanna að vörunum, tryggi jafnvægi í verði til neytenda og tryggi bændum um leið lágmarksverð. „Það er í gangi vinna við að skoða reynsluna af þessu fyrirkomulagi hjá Hagfræðistofnun.“ Segir Sigurður að ef menn vilji ráðast í breytingar á þessu fyrirkomulagi, þá sé mikilvægt að það verði einungis gert á forsendum vandaðrar úttektar. Ríkar kröfur gerðar um hagræðingu Sigurður segir að í samningi um starfsskilyrði mjólkur framleiðslunnar frá 1998 hafi verið samið um að verðlagningu á heildsölustigi yrði hætt. „Því var síðan breytt með núverandi samningi frá 2004, á þeirri forsendu m.a. að það komu fram miklar áhyggjur frá smærri verslunum um stöðu sína gagnvart stóru verslanakeðjunum um aðgengi að mjólkurafurðum. Í búvörulögin voru á sama tíma settar mjög ríkar heimildir fyrir mjólkuriðnaðinn til að sameiningar í því skyni að draga úr vinnslu- og dreifingarkostnaði. Í skýrslu sem gefin var út í aðdraga núverandi samnings var beinlínis lagt til að dregið yrði úr kostnaði með sérhæfingu og samvinnu eða samruna. Á þeirri forsendu fór af stað vinna við sameiningu í mjólkuriðnaði. Á þessu tímabili voru teknar ákvarðanir bæði innan stjórnkerfisins og í verðlagsnefnd sem leiddu mjög stíft áfram hagræðingu í greininni. Ef menn eru samála að þetta hafi skilað árangri þá verða menn að hugsa það til enda hvort ganga eigi til baka með tilheyrandi uppskiptingu fyrirtækisins.“ /VH/HKr. Það skiptir meira en fjóra af hverjum fimm Íslendingum máli að upplýsingar um upprunaland séu á umbúðum matvæla við ákvörðun um kaup. Þar af telur tæpur helmingur (48%) að það skipti miklu máli og rúmur þriðjungur (35%) að það skipti nokkru máli. Aðeins 17% telja að það skipti litlu eða engu máli. Þetta kemur fram í nýrri könnun Capacent Gallup fyrir Bændasamtök Íslands, Neytendasamtökin, Samtök atvinnulífsins, Samtök ferðaþjónustunnar, Samtök iðnaðarins og Samtök verslunar og þjónustu sem eru í samstarfi um bættar upprunamerkingar matvæla. Yfirgnæfandi meirihluti Íslendinga telur að bæta þurfi upprunamerkingar matvæla. 70% sætta sig ekki við lélegar upprunamerkingar Rúmlega sjö af hverjum tíu landsmönnum telja að það sé óásættanlegt að upprunalands hráefnis sé ekki getið á umbúðum unninna matvæla. Dæmi um slíkar afurðir eru t.d. innfluttar svínasíður sem eru reyktar og sniðnar í beikon, en samkvæmt gildandi reglum telst land vera upprunaland ef umtalsverð umbreyting vörunnar hefur átt sér stað. Tæpur helmingur (46%) telur slíkar merkingar algerlega óásættanlegar og fjórðungur (25%) telur þær að litlu leyti ásættanlegar. Aðeins tíundi hver (11%) telur skort á upplýsingum vera að mestu eða öllu leyti vera í lagi. Nær 90% vilja upprunamerkja aðalinnihald í kjötvörum Loks telja tæplega níu af hverjum tíu (86%) það skipta miklu eða nokkru máli að fá upplýsingar um upprunaland aðalinnihaldsefnis í kjötvörum sem eru unnar úr fleiri en einu hráefni, s.s. áleggi, pylsum og bökum. Tíundi hver telur það skipta litlu máli en aðeins 4% telja að það skipti engu máli. Vaxandi áhersla neytenda á upprunamerkingar Samanburður við könnun árið 2006 sýnir vaxandi áherslu á upprunamerkingar Árið 2006 var gerð norræn könnun á viðhorfum almennings til upprunamerkinga matvæla. Úrtakið þá var 1.000 einstaklingar. Niðurstöður hennar voru að áhersla Íslendinga á upprunamerkingar var heldur minni en hinna þjóðanna. Nýja könnunin sýnir að áhersla Íslendinga á upprunamerkingar hefur aukist umtalsvert og er orðin svipuð og þá var meðal annarra Norðurlanda. Árið 2006 töldu 73% Íslendinga upprunamerkingar matvæla vera mikilvægar samanborið við 83% nú. Þar af töldu 34% árið 2006 merkingarnar vera mjög mikilvægar en 48% nú. Þá töldu 59% Íslendinga skort á upplýsingum um upprunaland hráefnis unninna vara vera óásættanlegan en 71% nú. Loks töldu fjórir af hverjum fimm (82%) árið 2006 það vera mikilvægt að upprunaland aðalhráefnis unninna kjötvara væri getið á umbúðum sem er svipuð niðurstaða og nú (86%). Könnunin var netkönnun gerð á tímabilinu 26. júní til 4. júlí 2014. Í úrtaki voru handahófsvaldir 1.400 einstaklingar á öllu landinu, 18 ára og eldri. Fjöldi svarenda var 842, þannig að þátttökuhlutfall var 60%. Ný könnun Capacent um merkingar matvæla: Íslendingar vilja betri upprunamerkingar Samtök afurðastöðva í mjólkur- iðnaði (SAM) hafa lagt til við framkvæmdanefnd bú vöru- samninga og landbúnaðar- ráðherra að greiðslumark kúa- bænda á næsta ári verði 140 milljónir lítra í stað 123 milljóna lítra eins og nú er samkvæmt reglugerð. Þarna er um rúmlega 12% aukningu á greiðslumarki að ræða frá yfirstandandi ári og kemur þessi tillaga í kjölfar mikillar söluaukningar mjólkurafurða og þörf fyrir auknar birgðir til að mæta sveiflum, að því er fram kemur í tilkynningu frá SAM. Samkvæmt upplýsingum frá Landssambandi kúabænda (LK) mun hækkun greiðslumarks ekki hafa áhrif á upphæð opinbers stuðnings við mjólkurframleiðsluna. Ljóst er að greiðslur til bænda munu þynnast út á aukinn lítrafjölda en áfram er krafa um 100% framleiðsluskyldu. Sigurður Loftsson, formaður Landssambands kúabænda (LK), segir að það verði að teljast líklegt að nokkur hluti bænda muni ekki ná að fylla framleiðsluskyldu sína á komandi ári með þessari miklu aukningu greiðslumarks. Ýtir undir kröfu um nýtt kúakyn „Við höfum hins vegar lagt til við ráðherra að gefinn verði aukinn slaki í viðskiptum með greiðslumark. Það getur hugsanlega hjálpað eitthvað til þótt viðskiptin verði væntanlega ekki mikil. Krafan um aukinn árangur í kynbótastarfinu og þar með hærri nyt kúnna er auðvitað viðvarandi, enda ein helsta driffjöður aukinnar hagkvæmni í framleiðslunni. Öll umræða um innflutning nýs kúakyns eða innblöndun í okkar gamla stofn hafa verið drifnar áfram af þeirri hugsun. Þessi mikli vöxtur á mjólkurvörumarkaði hlýtur samt óhjákvæmilega að ýta undir þær raddir sem vilja fá afkastameiri kýr í fjósin.“ Innflutningur sennilega óþarfur Vangaveltur eru um að ef bændur geta hugsanlega ekki framleitt upp í greiðslumarkið gæti það um leið vakið upp kröfu um innflutning á mjólk, allavega tímabundið. Um þetta segir Sigurður: „Ég tel að umtalsverðir möguleikar séu til að bregðast við þessari framleiðsluaukningu enda enn þá talsvert mörg bú sem eiga inni vannýtta afkastagetu hjá kúnum. Verkefnið fram undan er að ná til þessara bænda og hvetja þá til dáða. Að því sögðu finnst mér afar hæpið að það komi til innflutnings á mjólk.“ /HKr. Greiðslumark mjólkur verði 140 milljónir lítra á næsta ári: Gæti hert á kröfum um nýtt kúakyn Egill Sigurðsson gagnrýnir Sam- félagsmanna Auðhumlu. Mynd / HKr. Ólafur Magnússon, framkvæmda- stjóri Kú, sem kærði MS til Sam- keppnis eftirlitsins. Mynd / HKr.

x

Bændablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Bændablaðið
https://timarit.is/publication/906

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.