Bændablaðið - 25.09.2014, Page 41
41Bændablaðið | Fimmtudagur 25. september 2014
Í bréfi til Norðuráls 7. júlí sl. veltir
Umhverfisvaktin fyrir sér kynningu
Norðuráls á góðum árangri í
umhverfismálum og hvort það sé
rétt að álverið á Grundartanga sé
á heimsmælikvarða.
Svarið við þessari spurningu
er: Já, álverið á Grundartanga
er á heimsmælikvarða. Það á
við um umhverfismál og það á
einnig við um öryggismál, gæði
framleiðslu og rekstur álversins
almennt. Þessi góði árangur er
hvorki sjálfgefinn né tilviljun.
Hann hefur náðst með þjálfuðu
og góðu starfsfólki, markvissum
vinnuferlum, fjárfestingum í búnaði
og hópi íslenskra sérfræðinga á
sviði álframleiðslu sem hafa vakið
alþjóðlega athygli fyrir árangur sinn.
Starfsfólk Norðuráls er stolt af
þeim góða árangri sem hefur náðst
í umhverfismálum á Grundartanga.
Hann er staðfestur í niðurstöðum
umhverfisvöktunar og græns
bókhalds sem sýnir að áhrif Norðuráls
á lífríkið eru óveruleg og losun efna
er vel innan settra marka.
Hér eru spurningar Umhverfis-
vaktarinnar við Hvalfjörð og svör
Norðuráls:
1. Er frammistaða Norðuráls á
heimsmælikvarða ef iðjuverið þarf
heimild til að losa ríflega 40% meira
af flúor á hvert tonn áls heldur en
Alcoa Fjarðaál?
Álver Norðuráls á Grundartanga
fylgir reglugerðum og ákvæðum
í starfsleyfi sem sett eru af
Umhverfisstofnun. Við útgáfu
starfsleyfis er stuðst við lög og reglur
og einnig aðstæður á hverjum stað.
Hvorki Norðurál né sambærileg
fyrirtæki ákvarða sjálf heimildir eða
viðmiðunarmörk. Reynslan sýnir
að Norðurál hefur staðist vel öll
skilyrði sem sett hafa verið og t.d. er
losun flúors á síðasta ári langt undir
leyfilegum mörkum í starfsleyfi.
2. Finnst Norðuráli rétt að miða
„árangur“ sinn við sl. ár þar sem
veðurskilyrði voru allt önnur en árin
á undan og flúor rigndi jafnt og þétt
af gróðri?
Hér gætir þess misskilnings að
veðurfar hafi áhrif á losun. Það er
ekki rétt. Myndin, sem vísað er til,
sýnir hvað álverið losar af flúor
við framleiðslu sína. Veðurfar
hefur engin áhrif á það. Veðurfar
hefur hins vegar augljóslega áhrif
á dreifingu útblásturs. Ítarlega
er fjallað um það á hverju ári í
umhverfisvöktunarskýrslum fyrir
Grundartangasvæðið. Eins og áður
sagði hafa þær staðfest að frá upphafi
starfsemi Norðuráls, árið 1998, hafa
engin neikvæð áhrif fundist á lífríki
svæðisins.
Eins og sést er losun flúors langt
undir viðmiðunarmörkum. Einnig
að losun á hvert framleitt tonn af
áli hefur minnkað verulega. Þetta er
eftirtektarverður árangur og reyndar
svo góður að þrátt fyrir að álverið
á Grundartanga framleiði nú nærri
30 þúsund tonnum meira af áli á ári
en fyrir nokkrum árum síðan þá er
heildarlosun flúors minni. Ekkert
bendir til annars en að svo verði áfram
við frekari framleiðsluaukningu.
3. Finnst forsvarsmönnum Norðuráls
það óveruleg umhverfisáhrif að á
meirihluta vöktunarbæja skuli ár eftir
ár mælast svo hátt flúor í kjálkum
sauðfjár að hætta sé á tannskemmdum
og að tannskemmdir hafi orðið í
sauðfé nú þegar?
Bein og tennur í á annað þúsund
fjár á svæðinu hafa verið rannsökuð
og dýralæknar hafa skoðað mun fleiri
ær með reglubundnu eftirliti. Í þeim
rannsóknum hafa aldrei fundist dæmi
um neikvæð áhrif flúors á fé eða aðrar
skepnur. Engar tannskemmdir, engar
beinskemmdir né önnur neikvæð
áhrif, sem tengja má við starfsemi
Norðuráls með nokkrum hætti.
Samkvæmt Sigurði Sigurðarsyni
dýralækni hefur tannheilsa sauðfjár
í Hvalfirði lengi verið frekar léleg.
Sú heilsufarssaga hefst löngu fyrir
iðnaðaruppbyggingu í firðinum.
Því er ekki óþekkt að blettir sjáist
á tönnum. Ef grunsemdir um áhrif
flúors á tennur hafa verið tilkynntar,
hefur Norðurál ávallt farið fram á að
slíkt sé skoðað frekar og dýralæknar
hafa farið á staðinn. Í þeim skoðunum
hafa aldrei fundist merki þess að um
áhrif af flúor sé að ræða.
4. Í ljósi þess að austlægar
vindáttir ríkja á svæðinu: Finnst
forsvarsmönnum Norðuráls það
óveruleg umhverfisáhrif að afföll
sauðfjár vestan við iðjuverið skuli
vera marktækt meiri og frjósemi
minni heldur en í öðru sauðfé?
Hér er vísað til meistararitgerðar
Gyðu Björnsdóttur, stjórnarmanns í
Umhverfisvaktinni. Engin ástæða er í
sjálfu sér til að efast um þá niðurstöðu
Gyðu að frjósemi sé lægri og afföll
meiri á svæðinu. Hins vegar sýnir
skýrslan að nánast engar líkur eru á
því að þetta sé vegna mengunar frá
Grundartanga.
Í ritgerðinni er veigamikil ástæða
aukinna affalla tilgreind. Á bls. 40 í
ritgerðinni er vísað í viðtal við bónda
á því svæði sem um er rætt. Þar segir:
„Í viðtalinu leggur hann áherslu á að
ýmsir sjúkdómar sem hann nefnir,
s.s. hósti og kregða, liðbólga, vörtur
í munnvikum og svöðusár á klaufum
hafi borist á bæinn með fé sem hann
hafi keypt. Hann hefur misst um
14,3% af fé á bænum á síðastliðnu
ári (nóv. 2012 - des. 2013) en nefnir
að það sé einsdæmi að svo margt fé
hafi drepist á einu ári .“ Ljóst er að
umræddir sjúkdómar hafa ekkert með
flúor eða mengun að gera.
Á bls. 44 er fjallað um lægri
frjósemi fjár á þessa sama svæði. Þar
kemur fram miðað við fyrirliggjandi
rannsóknir sé ekkert sem bendi til
þess að lægri frjósemi á svæðinu sé
vegna flúors. Orðrétt segir: „Ólíklegt
er að sauðfé í nágrenni iðjuveranna
á Grundartanga fái fóður sem
inniheldur flúor í því magni sem
NRC tilgreinir að þurfi til þess að
hafa áhrif á frjósemi.“ Sérfræðingar
Norðuráls benda á að ekki sé ólíklegt
að sjúkdómar í aðfluttu fé (sbr.
tilvitnun hér að framan) séu megin
ástæða þessara frávika.
Þá er ánægjulegt að lesa það úr
ritgerð Gyðu að bændur í Hvalfirði
eru almennt ánægðari með heilsufar
sauðfjár síns en bændur fjær
Grundartanga. Þetta kemur skýrt
fram á bls. 43 í ritgerðinni :
Niðurstöður spurningakönn-
unarinnar benda til þess að bændur
séu almennt ánægðir með heilsufar
sauðfjár á bæjum sínum ..... Þá
eru marktækt fleiri bændur nær
iðjuverunum á Grundartanga sem
telja heilsufar mjög gott eða frekar
gott en fjær.“
5. Finnst Norðuráli það æskileg staða,
að áhrif langtíma flúorálags á kindur
og hross skuli ekki þekkt, en leyfilegt
útsleppi flúors byggt á áætluðu þoli
dýranna?
Áhrif flúors á búfénað hafa verið
rannsökuð í tugi ára og eru vel þekkt.
Á grundvelli þeirra rannsókna hafa
viðmið um magn flúors í fóðri verið
sett. Á Íslandi er alla jafna miðað
F/g 1. Viðmið í Bandaríkjunum fyrir
fóður eru að fyrir 12 mánaða tímabil
F/g, meðaltal hvaða tveggja mánaða
tímabils sem er má ekki fara yfir
mánaðar tímabils sem er má ekki fara
1 Styrkur efna er mældur í
míkrógrömmum á hvert gramm af
þurrþyngd (eftir þurrkun í ofni) vegna
þess að vatnsinnihald er misjafnt og
getur breyst á skömmum tíma.
Í vöktunarskýrslum Norðuráls
sést að styrkur flúors í grasi utan
þynningarsvæðis á Grundartanga
allt frá upphafi mælinga árið 1997.
Hæsta gildi mælinga í grasi á síðasta
er við mörk þynningarsvæðis á
Grundartanga.
6. Skýrslur sýna að heysýni voru
ekki flúormæld fyrr en sex árum eftir
mengunarslysið í álveri Norðuráls
2006. Hverju sætir það?
Þessi fullyrðing er ekki rétt.
Þann 24. ágúst 2006 fór rafmagn af
einu hreinsivirki Norðuráls í um 20
klukkustundir. Atvikið var tilkynnt
viðkomandi yfirvöldum. Stuttu síðar,
í september 2006, voru tekin sýni
á 5 bæjum utan þynningarsvæðis.
Hæsta gildi flúors í grasi mældist í
undir viðmiðunarmörkum.
Fylgst hefur verið með gróðri á
svæðinu á hverju ári frá 1997. Þar á
meðal hefur verið fylgst með magni
flúors í grasi. Grassýni eru tekin nærri
túnum en ekki á ræktuðum túnum
eða úr heyi af þeim. Fyrir því er sú
einfalda ástæða að á tún eru bornar
ýmsar tegundir af áburði. Ef sýnin
væru tekin af túnum eða úr heyi
myndu áhrif áburðargjafar blandast
við áhrif af útblæstri iðjuvera.
Áburður getur innihaldið ýmis efni,
þar á meðal bæði brennistein og flúor.
7. Norðurál hefur á hendi umsýslan
vöktunar vegna eigin mengunar.
Telur Norðurál, í ljósi beinna
fjárhagslegra og viðskiptalegra
tengsla fyrirtækisins við
rannsakendur, Umhverfisstofnun
og höfunda vöktunarskýrslna,
trúverðugleika mengunarmælinga
nægilegan?
Álver Norðuráls á Grundartanga
fylgir reglugerðum og ákvæðum
í starfsleyfi sem sett eru af
Umhverfisstofnun. Hvorki Norðurál
né sambærileg fyrirtæki ákvarða sjálf
heimildir eða viðmiðunarmörk. Það
sama á við um vöktun svæðisins. Lög
og reglur segja til um að fyrirtækin
skuli láta gera ákveðnar mælingar,
greiningar og skýrslur.
Frá því Norðurál hóf rekstur
á Grundartanga árið 1998 hefur
farið fram ítarleg vöktun á áhrifum
álversins á umhverfi sitt. Vöktunin
felur í sér rannsóknir og eftirlit með
59 mæliþáttum í og við Hvalfjörð,
s.s. loftgæðum, veðri, úrkomu,
ferskvatni, kræklingi, sjávarseti,
grasi, laufi, barri, heyi, sauðfé og
hrossum. Rannsóknirnar eru gerðar af
Nýsköpunarmiðstöð Íslands, Háskóla
Íslands, Náttúrufræðistofnun,
Landbúnaðarháskóla Íslands og fleiri
óháðum aðilum.
Við höfum aldrei efast um færni
og einurð þeirra tuga vísindamanna
sem koma að umhverfisvöktun á
nágrenni álvers Norðuráls. Hins
vegar hafa þeir vissulega þurft
að þola að bornar séu brigður á
trúverðugleika starfa þeirra.
Faxaflóahafnir fengu á síðasta
ári teymi sérfræðinga til að gera
úttekt á mengunarmælingum á
stóriðjusvæðinu við Grundartanga.
Niðurstöðurnar sýna að störf
fyrrgreindra vísindamanna eru fyrsta
flokks og gefa góða mynd af
áhrifum fyrirtækjanna á umhverfi sitt.
Þær sýna að rétt hefur verið staðið
að mælingum og að niðurstöður
þeirra eru réttar. Jafnframt kemur
fram að þær kröfur sem gerðar eru
til álvera hér á landi eru meðal þeirra
ströngustu í heimi.
8. Finnst forsvarsmönnum Norðuráls
það til fyrirmyndar að erfitt sé að lesa
skýrslur um umhverfisvöktun sér til
gagns?
Ábendingar um framsetningu í
skýrslum eru vel þegnar og hægur
vandi er að koma þeim á framfæri,
enda er tilgangurinn sá að fólk geti
nýtt sér upplýsingarnar og haft af þeim
gagn. Skýrsla Umhverfisvöktunar
iðnaðarsvæðisins á Grundartanga
og allar sérfræðiskýrslur eru
aðgengilegar á heimasíðu Norðuráls
www.nordural.is.
9. Finnst forsvarsmönnum
Norðuráls það til fyrirmyndar að
ekki sé til viðbragðsáætlun vegna
mengunarslysa í iðjuverinu?
Viðbragðsáætlun Norðuráls á
Grundartanga tekur til hugsanlegra
mengunarslysa.
10. Finnst forsvarsmönnum
Norðuráls það til fyrirmyndar að
auka álframleiðsluna og þar með
losun flúors þótt iðjuverið starfi í
blómlegu landbúnaðarhéraði?
Okkur hjá Norðuráli er vel ljóst að
við erum stórt fyrirtæki á viðkvæmu
svæði. Starfsemin er viðamikil
og þarf mikið olnbogarými. Við
erum líka meðvituð um að það eru
ekki allir sáttir við staðsetninguna
og áhrifin. Við getum ekki breytt
staðsetningunni - augljóslega. Hins
vegar getum við sýnt metnað og
vilja til að lágmarka áhrifin. Það
höfum við lagt áherslu á og munum
kappkosta áfram. Rannsóknir sýna að
starfsemi Norðuráls er ekki skaðleg
umhverfinu og ekkert sem bendir
til að starfsemin verði það eftir að
stækkunin hefur farið fram.
Grundartanga,
11. september 2014.
Lesendabás
Svör Norðuráls við spurningum í opnu bréfi Umhverfisvaktarinnar við Hvalfjörð
Bændablaðið
Smáauglýsingar 56-30-300