Skírnir - 01.09.1994, Page 112

382
BJARNI F. EINARSSON
SKÍRNIR
fornleifafræðingurinn. Hún lauk fornleifafræðinámi árið 1950 við
University College í London (Saga 1984:358). Ólafía hafði engin
teljandi áhrif á fornleifafræðina hér á landi enda sneri hún sér að
öðrum viðfangsefnum stuttu síðar.
Næstur til að ljúka námi í þessum fræðum var ugglaust Þor-
kell Grímsson, en hann lauk license-és-lettres námi í Montpellier
í Frakklandi árið 1953. Hann lagði stund á fjórar greinar,
listasögu, almenna sögu, fornleifafræði og forsögulega fornleifa-
fræði, auk undirbúningsnáms í eitt ár. Eftir námið í Frakklandi
dvaldi Þorkell í Þýskalandi, Danmörku og Englandi um hríð við
nám í áðurnefndum fræðum (Alþýðublaðið 20/8, 1958). Nám
Þorkels hefur óneitanlega yfirbragð klassískra fræða, þar sem rit-
aðar heimildir eru ekki síður mikilvægar en fornleifar. Þorkell
starfaði fyrst í skamman tíma við Minjasafn Reykjavíkur (síðar
Árbæjarsafn), en réðst síðan til Þjóðminjasafns Islands árið 1958
(Árbók hins íslenska fornleifafélags 1959:133).
Þriðji í röðinni er Þór Magnússon, síðar þjóðminjavörður.
Hann lauk fil. kand. prófi í fornleifafræði við Uppsalaháskóla í
Svíþjóð árið 1962. Lokaritgerð hans fjallaði um þróun hýbýla á
Islandi frá öndverðu fram á síðmiðaldir og jafnvel lengur. Þór var
settur safnvörður við Þjóðminjasafnið árið 1964 og fastráðinn
1965 (Árbók hins íslenska fornleifafélags 1967:139). Árið 1968
varð hann síðan þjóðminjavörður íslands.
Sá sem hefur haft mest áhrif á íslenska fornleifafræði er dr.
Kristján Eldjárn, fyrrum þjóðminjavörður og síðar forseti Is-
lands. Kristján dvaldist í Kaupmannahöfn árin 1936-39 og lagði
þar stund á tungumál fyrst um sinn en sneri sér síðan að forn-
leifafræði í byrjun árs 1937 (Gylfi Gröndal 1991:129). Um sumar-
ið sama ár bauðst honum að taka þátt í rannsóknarleiðangri til
Grænlands sem aðstoðarmaður og dvaldi hann þar við fornleifa-
uppgröft í tæpa þrjá mánuði (sami 1991:142). Sumarið 1939 tók
hann þátt í samnorrænu fornleifafræðiverkefni í Þjórsárdal, sem
var langstærsta verkefni af þessu tagi sem ráðist hafði verið í á Is-
landi fram að því. Síðla sumars það ár skall seinni heimsstyrjöldin
á og Kristján varð um kyrrt á íslandi án þess að ljúka námi í forn-
leifafræðum. Árið 1941 hóf hann nám í íslenskum fræðum við