Skírnir - 01.09.1994, Side 115

SKÍRNIR
ÍSLENSKAR FORNLEIFAR
385
leifafræði áður fyrr nær ætíð stunduð af áhugamönnum eða aðil-
um sem voru sannfærðir um sannleiksgildi hinna rituðu heimilda.
Upphaf fræðigreinarinnar sjálfrar má tengja beint við áhuga
manna á fornsögunum og þau tengsl hafa varla slitnað enn.
Helstu frumkvöðlar í íslenskri fornleifafræði voru ekki aldir upp
við fornleifafræðilegan hugsunarhátt. Hjá þeim skipuðu fornleif-
arnar sjálfar og gripir ekki þann sess sem tíðkaðist erlendis.
Menntun þeirra var á sviði tæknifræði, íslenskra eða norrænna
bókmennta, sagnfræði og jarðfræði. I þessum hópi voru bændur,
prestar, kennarar og listamenn.
Þeir örfáu sem luku síðar grunnnámi í fornleifafræði fyrir árið
1980 og héldu heim til Islands voru án reynslu í fornleifarann-
sóknum í þeim löndum þar sem þeir námu fræðin. Aðrir sem
ekki höfðu lokið grunnnámi í fornleifafræðum, en hófu störf á Is-
landi eftir sem áður voru einnig án reynslu yfirleitt. Reynslu sína
fengu þeir hinsvegar allir seinna á Islandi, og yfirleitt undir beinni
stjórn þeirra er eldri voru eða jafnvel hjá sjálfum sér. Þannig var
sagnahyggjunni haldið við mann fram af manni og var afrakstur-
inn stöðnun. Enn aðrir luku grunnnámi á Islandi í einhverju öðru
en fornleifafræði, en stunduðu síðar nám erlendis í fornleifafræð-
um í 1 - 2 ár, yfirleitt á Bretlandseyjum. Oftast var um að ræða
sagnfræðinga eða málvísindamenn og má að sumu leyti segja að
þeir hafi hafið fornleifanámið með ákveðnu sagnfræðingahugar-
fari.
Bakgrunnur íslenskra fornleifafræðinga er því óneitanlega
margbreytilegur og undirstaðan mismikil. I heildina verður að
teljast að margbreytileiki sé að vissu marki af hinu góða þegar til
lengdar lætur, en þegar til styttri tíma er litið vill það bregða við
að persónulegur rígur og mismunandi hugmyndir um eðli forn-
leifafræðinnar sé mest til vandræða. Þegar þetta tvennt fer saman
eru mál ekki efnileg. Aðallega er það þó hið fjölbreytta reynslu-
leysi sem hefur staðið íslenskri fornleifafræði fyrir þrifum.
Vert er að minna á þá staðreynd að Island tilheyrir hinu nor-
ræna menningarsvæði eða því skandinavíska, bæði sögulega og í
nútímanum, og því væri eðlilegast að íslenskir stúdentar öfluðu
sér menntunar og reynslu á því svæði þó að þetta ætti ekki að