Skírnir - 01.09.1994, Qupperneq 123

SKÍRNIR
ÍSLENSKAR FORNLEIFAR
393
Ég held samt sem áður að Sveinbjörn eigi ekki við þetta þó að
ég geti ekki hent reiður á hvað hann á nákvæmlega við. Mitt sjón-
armið er að okkur beri að sinna rannsóknum á menningararf-
leifðinni, því þannig sýnum við henni sóma og virðingu og
þannig öflum við okkur nýrrar vitneskju um hana. Hver tími hef-
ur sínar þarfir og spyr sinna spurninga og þær liggja ekki ætíð
fyrir hverju sinni. Ef við ætlum að skilja okkur sjálf í þátíð, nútíð
og framtíð verðum við að leita svaranna sjálf. Það er tillitsleysi og
hálfgert virðingarleysi gagnvart nútíðinni og framtíðinni að varpa
þeirri ábyrgð á afkomendur okkar í þeirri trú að þeir kunni betur
að fara með þessi mál en við. Ef við aðhöfumst ekkert er næsta
víst að afkomendur okkar hafi á litlu að byggja.
I seinni tilvitnun Sveinbjarnar kemur sama sjónarmið fram en
að auki ótti við að erlendir fræðimenn komi til landsins vegna
þess að þeir fái ekki að grafa í sínum heimalöndum, (þótt þau séu
langtum auðugri en Island af fornleifum samkvæmt Sveinbirni). I
stuttu máli er hægt að segja að þetta sé ekkert vandamál, nema við
viljum að svo sé. Ef við gerum strangar kröfur til okkar sjálfra
skulum við og gera þær til annarra. Kemur þessi skoðun í raun
fram hjá Sveinbirni ef grannt er skoðað. En eilítill sveigjanleiki er
oft af hinu góða og tel ég að nokkur dæmi séu til um slíkan
sveigjanleika hér á landi, en þó fyrir tíma fornleifanefndar. Ungir
og hungraðir fornleifafræðingar geta oft afrekað merkilegri hlut-
um en gamlir og staðnaðir, samanber Sámsstaðarannsóknina, en
rétt var að mínu viti að gefa Sveinbirni tækifæri þá þrátt fyrir
reynsluleysi hans. Auðvitað voru tímarnir aðrir og fyllsta ástæða
til að sýna ákveðna festu núna í leyfisveitingum en innan skyn-
samlegra marka.
Island og umheimurinn
Varla eru til á Norðurlöndum jafn margir rannsakaðir stakir
bóndabæir frá víkingaöld og á íslandi. Óvíða eru þeir jafn gjöfulir
að gripum og á Islandi og sjaldnast eru þeir jafn vel varðveittir og
er það sennilega meginatriði í þessu sambandi því vel varðveittar
fornleifar veita óneitanlega meiri innsýn í sjálfar sig en illa varð-