Skírnir - 01.09.1994, Síða 129

SKÍRNIR
ÍSLENSKAR FORNLEIFAR
399
ir sögu þjóðarinnar“. Að auki eru þær bæði „fáar og fátæklegar".
Þegar þessi viðhorf eru ráðandi er eðlilegt að fornleifafræði eigi
sér ekki ýkja mikla möguleika sem sjálfstæð fræðigrein.
Sveinbjörn Rafnsson hefur staðhæft: „Nútímafornleifafræði er
skilgetið afkvæmi nýrrar þekkingar og landvinninga á sviði nátt-
úruvísinda og sagnfræði" (1990a:7). Hér er um afar þrönga skil-
greiningu að ræða sem á rætur sínar að rekja beint til sagnahyggj-
unnar að mínu mati. Ef við berum þessa skilgreiningu saman við
skilgreiningu eins þekktasta fornleifafræðings Bandaríkjanna, L.
Binfords (1962), sem hefur sagt að fornleifafræði sé mannfélags-
fræði eða ekki neitt, þá er munurinn mikill. Binford lítur á sjálfan
sig bæði sem fornleifafræðing og mannfélagsfræðing og fer
áherslan eftir því hvað hann er að fást við hverju sinni. Varla er
mannfélagsfræði skilgetið afkvæmi nýrrar þekkingar og land-
vinninga á sviði náttúruvísinda og sagnfræði?
Nú, þegar einhverra breytinga er að vænta í fornleifamálum
þjóðarinnar, sérstaklega vegna nýrra lagasetningar, er afar mikil-
vægt að við nálgumst viðfangsefnið með réttu hugarfari. Ef hug-
arfarið er jafn staðnað og ég hef haldið fram á þessum síðum
verða breytingarnar, sem hljóta að eiga upptök sín í ríkjandi hug-
arfari, aldrei neitt annað en öðruvísi endurvarp af sagnahyggjunni
og árangurinn enginn.
Ef ísland vill verða hluti af alþjóðlegu fornleifafræðiumhverfi
er hugarfarið sem ég lýsti hér að ofan óviðeigandi og sama má
segja um allt það umhverfi sem við höfum skapað fræðigreininni.
Að þessu verðum við fornleifafræðingar sjálfir að vinna og við
verðum að vera duglegri við að koma niðurstöðum okkar á fram-
færi til fræðimanna, almennings og ráðamanna. Við verðum sjálf
að skilgreina markmið okkar og leiðir og sjálf að gefa fornleifa-
fræðinni það inntak sem hún getur haft hér á landi.
Efla þarf sérstaklega Þjóðminjasafn Islands, bæði að fé, mann-
afla og tækjum. Deild innan Háskóla Islands myndi hafa heilla-
vænleg áhrif á starf Þjóðminjasafnsins og önnur þau söfn sem
stunda fornleifafræði og virka hvetjandi á faglegt starf þar í forn-
leifafræðum. Á því græðum við sem fornleifafræðingar og á því
græða aðrar fræðigreinar sem og saga íslands.