Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2001, Page 109

Allegóría um hlutdeild heiðinkristinna . . .
Sjónarhorn sögumanns er sjónarhorn kristins safnaðar, þar sem fólk af
heiðnum uppruna er hluti safnaðarins.
Notkun myndmáls kallar á nánari athugun. Jesús tjáir sig fyrst í styttri
samlíkingu, „Ég hef ekki verið sendur nema til týndra sauða ísraels húss.“
Þessi orð hafa verið kölluð sendingarorð á biblíumáli.54 Ostytt samlíking væri,
„Ég hef ekki verið sendur nema til týndra Israelsmanna, eins og hirðir, sem
er sendur til týndra sauða.“55 Með þessum orðum er verið að undirstrika, að
kanverska konan telst ekki til þeirra, sem Jesús hefur verið sendur til.56
Með samlíkingunni er verið að skírskota til framtíðarsýnar um hjálpræði
til handa ísrael, Ezekiel, 34.11, 16,23 og 30 (Sjá texta LXX). f>ar segir Guð:
„Sjá ég mun leita sauða minna og vitja þeirra...Ég mun leita hins týnda og
snúa við hinu frávilta...ég mun setja yfir þá einn hirði, sem mun leiða þá, þjón
minn Davíð... og þeir lýður minn hús ísraels.“ (Leturbreytingar eru höfund-
ar). Með þessari skírskotun Jesú er hlutverk hans sett í hjálpræðissögulegt
samhengi57 og jafnframt gefið til kynna, að Jesús er að gera það, sem Guð
segist munu gera. Sending Jesú er takmörkuð við ísrael.58
54 Luz 434.
55 Hér mun vera eins og bent var á hér að framan (aths. 7) um gen. epexeget. að ræða og
átt við allan ísrael, sbr. Jeremias 1959, 23, aths. 89, sem vísar til málfars Gt. og sam-
hengis textans, sem undirstrikar andstæðuna heiðingjar - ísrael, sbr. Jer. 50.6, Ezek. 34.5
nn„ Jes. 53.6, sjá einnig Gaechter 503, Bonnard 232, Gnilka 31, Patte 222, Woschitz, sem
324 færir þau rök, að hér standi ísrael gagnvert heiðingjum, Focant 57, aths. 87, en Grund-
mann 367 telur hér vera gen. part. um týnda af ísrael og vísar til Mt. 9.12 n og 11.19.
56 Gnilka 31 telur Mt. rökræða út frá gyðinglegri forsendu, en Mk. út frá heiðingkristinni
forsendu. Trilling 80 telur orðin útilokandi, en tilheyra sennilega eldra stigi útgáfu text-
ans, en lokaútgáfu hans. Luz 434 telur orðin grundvallandi og útilokandi. Dermience 36
telur orðin tjá gyðingleg sjónarmið.
57 Sjá Frankemölle 138 n. Gnilka 31 bendir á, að hér sé lögð áherzla á messíasarhlutverk
Jesú. Roloff 161, aths. 201, sér hér sögulegt minni, einnig Woschitz 324.
58 Bultmann 167 telur orðin hafa verið sjálfstæð og vegna grundvallandi orðfæris hafi þau
orðið til í umræðu palestínska safnaðarins um trúboðið eins og Mt. 10.5 n. Gnilka 29 tel-
ur v. 24 sennilega verk guðspjallamannsins, sömuleiðis Gundry 313, sem telur guðspjalla-
manninn gjaman nota málfar Gt. Luz, 430 telur Mt. 10.5 forsendu, svo einnig Trilling
79, sem telur varla hægt að tala um matteisk einkenni, einnig vegna takmarkaðs saman-
burðarefnis, og orðin um sendingu séu einstæð hjá Mt„ Dermience 39 vekur jafnframt
athygli á því, að orðin standi í þversögn við niðurlag guðspjallsins, en sér hér framsetn-
ingu ákveðinnar guðfræði. Hann vísar í þessu sambandi til K. Kasting, Die Anfange der
urchristlichen Mission. Eine historische Untersuchung. BEvTh, 55. Miinchen 1969, bls.
110 (aths. 135), 111, og 113, og til Frankemölle 125-126, 128-129, 135-137. Frankemölle
137 telur v. 24 sköpun Mt. Öðruvísi Jeremías 159, aths. 22 n„ sem í uppgjöri við Bult-
mann 167 færir rök fyrir arameískri hefð að baki guðfræðilegri þolmynd og gegn höfn-
un þess, að rætur sögunnar liggi hjá Jesú, það kalli á flókna tilgátu. Roloff 160, aths 198,
telur hér um sjálfstæð orð Jesú að ræða. Dermience 38 telur Jeremias blanda saman ara-
meisma, biblisisma og septuagintisma.
107