Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2002, Síða 133

Andmœli við doktorsvörn Sigurjóns Arna Eyjólfssonar
hliðsjón af túlkun hans á Jóhannesarguðspjalli frá árunurn 1535-1540.“ (21)
Athuga ber að hér kemur fram hliðrun miðað við það sem segir í titli ritsins
en þar segir „í ljósi“ túlkunar hans á Jóhannesarguðspjalli sem verður að telj-
ast töluvert sterkara orðalag. Hér er lagt upp með venjulega afmörkun á við-
fangsefni í sögulegri doktorsritgerð þó svo að beitt skuli samstæðilegri að-
ferð enda er það vanalegt í guðfræðilegum ritgerðum á Norðurlöndum eins
og bent var á hér að framan.
í framhaldi af þessu reifar höfundur aðferð sína svo að reynt verði að
„kynna Lúther sem mest með hans eigin orðum“, vísað verði til sögulegra
aðstæðna eftir því sem við eigi og textarnir verði greindir í ljósi þeirra (þetta
er dæmigerð söguleg nálgun), efnistök og röksemdafærsla Lúthers verði
greind (einkenni samstæðilegrar framsetningar) og leitað verði svars við
rannsóknarspurningunni um það í hverju uppgjör Lúthers við miðaldaguð-
fræðina hafi í raun og veru falist. 1 því sambandi er spurt við hvaða guð-
fræðihefð Lúther hafi stuðst, hvaða hefðum hann hafi hafnað og hverjar
helstu nýjungarnar sem hann setti fram hafi verið. Allt eru þetta vel að
merkja dæmigerðar sögulegar spurningar. Höfundur telur sig leiða grunn-
stefin sem notuð eru til að varpa ljósi á þessi atriði út frá ritum Lúthers
sjálfs, einkum predikununum og segir þá m.a: „I prédikununum vefur hann
kristsfræði og frelsunarfræði snilldarlega saman í eina og óaðskiljanlega
heild. Hann greinir stöðu einstaklingsins og angist hans í föllnum manni
beint við líf og starf Jesú Krists og dregur fram hvernig hinn kristni lifir sem
réttlátur og syndari í senn.“ (22) - Allt er þetta vel innan þess ramma nor-
rænna vísinda- og doktrosritgerða í guðfræði sem að framan er lýst. - Þetta
meginviðfangsefni sitt setur höfundur svo í annað sögulegt samhengi, þ.e.
hið rannsóknarsögulega samhengi Lúthersrannsóknanna. (23)
Ekkert af því sem hér hefur verið sagt bendir til annars en að lagt sé upp
með hefðbundna (norræna) doktorsritgerð. Við lestur ritsins taka efasemdir
þó fljótt að leita á lesandann um það hver konar rit maður hafi í raun í hönd-
um. í lok viðamikils rannsóknarsögukafla í fyrsta hluta ritgerðarinnar finnst
mér loks eins og hið rétta eðli ritsins komi í ljós. Þar dregur höfundur sam-
an þræði og flokkar Lúthersfræðinga á 20. öld í tvo hópa: Þá sem stunda
beinar Lúthersrannsóknir og setja fram eigin guðfræði í nánum tengslum við
þær og hina sem fjalla um Lúther sem merkan guðfræðing sem taka beri til-
lit og afstöðu til en móta eigin guðfræði í meðvitaðri fjarlægð ffá honum eða
með róttækri umtúlkun á guðfræði hans. (85) Síðan segir:
Þessi áherslumunur ... endurspeglar ... stöðu nútímamannsins. Ein af
grundvallarspurningum í nútimanum snýr að þeim vanda hvernig meta
eigi og virða einstaklinginn sem persónu og hver sé staða hans innan þjóð-
131