Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1987, Page 120

118
MÚLAÞING
Síðan segir í sögunni: „Um nóttina eftir kom Þorkell til þeirra Gríms
og mælti: „Nú munu menn á fjall ganga brátt, og vil ég, að þér farið
heim á Arnheiðarstaði. Ingjaldur mágur þinn er vitur maður, og mun
hann vel halda yður. En ef honum þykja á því óhægindi, þá farið þér
hingað.“ Nú komu þeir Grímur til Ingjalds, og fóru þeir í helli þann,
er nú heitir Grímshellir. Ingjaldur talaði við sauðamann sinn: „Þótt
hverfi nokkurir sauðir, þá gettu ekki um.“ Þá mælti griðkona við
Ingjald: „Svo er lækur vor saurugur að varla er drekkanda úr.“ „Því
sætir það, að hann var stífldur,“ sagði hann, „en ég fór til að ræsta
hann.“ En það var reyndar, að Grímur gerði jarðhús og kom munninn
upp við sæng konu hans, og lá hann þar um nætur, en mold var færð
á lækinn.“
Þessi klausa í Droplaugarsona sögu, hefur valdið ýmsum fræðimönn-
um nokkrum heilabrotum, og hafa komið fram ýmsar skýringar á
henni. í neðanmálsgrein í útgáfu Fornritafélagsins (1950) segir útgef-
andinn, Jón Jóhannesson: „Grímshellir, sem er nú ókunnur, hefir lík-
lega verið allfjarri bænum, úr því að Ingjaldur gerír ráð fyrir, að þeir
Grímur muni grípa sauði sér til matar,“ Ennfremur segir þar: „Jarðhús-
ið hefir legið úr bæjarlækjargihnu, fyrir sunnan bæinn á Arnheiðarstöð-
um. Mun hann hafa staðið nær bakkanum forðum en nú.“
Jón styðst hér líklega við Sigurð Gunnarsson á Hallormsstað, en
hann segir í ritgerð sinni: Örnefni frá Axarfirði að Skeiðará, í Safni
til sögu íslands, I bindi, bls. 468: „Grímshellir (hjá Arnheiðarstöðum)
finnst nú ekki. Getur jörð verið sigin fyrir hann í bæjargilinu, eða
hrapað fyrir hann uppi í klettunum. Djúpt gil er að bæjarlæknum og
standa bæjarhúsin nærri því á gilbarminum, svo Grímur gat hæglega
grafið úr gilinu upp í eitthvert bæjarhús.“
Hér örlar á þeim skilningi að hellirinn kunni að hafa verið í bæjar-
gilinu, en það er greinilega skoðun Kálunds, sem ræðir þetta nokkuð
í bók sinni íslenzkir sögustaðir (1879 - 1882), 4. bindi, 2. útg., 1986,
bls. 24: „Þegar Grímur hefur hefnt vígs Helga bróður síns, hefur Ingj-
aldur hann á laun hjá sér í helli, sem var síðar nefndur Grímshellir;
er hann með jarðgöngum settur í samband við svefnhús konu hans á
Arnheiðarstöðum.“ „Bærinn hefur áður staðið fast við lækinn og er
hann greinilega sá sem talað er um í sögunni, og enn er neyzluvatn
bæjarins sótt í hann, en enginn þekkir merki jarðganganna né Gríms-
hellis. Eini hellirinn í landi bæjarins er ómerkilegur skúti, nokkru
sunnar, niðri við Fljótið, og getur ekki verið sá er sagan nefnir.“
Enn ein skýring á ummælum Droplaugarsona sögu um Grímshelli,