Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1987, Blaðsíða 157

MULAÞING
155
tilgangi sínum. Veit eg ekki annað en að það starfi enn í dag. Nema
það hafi vikið fyrir Karakúl-kynbótum síðustu tíma. En á þessum tíma
töldum við ekki annað koma til mála en umbætur á hinum innlenda
fjárstofni. Hæstan byr sigldi hrossaræktin. Að henni tók Sambandið
að vinna þegar á fyrstu árum sínum. Eftir nokkra baráttu kom hún í
gegn nauðsynlegum sýslusamþykktum í því efni og allmörg hrossarækt-
arfélög voru stofnuð á grundvelli samþykktanna. Gengu þau flest vel
og sum hafa staðið með miklum blóma og standa, svo sem Hrossarækt-
arfélag Fljótsdalshéraðs. Verður því að kannast við að nokkuð vannst
á í kynbótamálunum.
Ekki urðu jarðræktarmálin léttari viðfangs lengi vel, enda hafði slík
félagsjarðyrkja, er fyrir okkur vakti, ekkert fordæmi í öðrum hlutum
landsins. Að vísu hafði fyrsta tilraun okkar með félagsplægingar 1904
heppnazt að sumu leyti. Hins vegar urðu það þeirra sköp að verða
fremur til ásteytingar og viðvörunar en til fyrirmyndar. Þau flög höfðu
Iegið ár frá ári í plægingunum, víðast óherfuð og óræktuð. Mér var
það vel kunnugt frá upphafi, að þær plægingar komust á aðeins fyrir
persónuleg áhrif í báðum hreppum prestakalls míns og að nokkru fyrir
sama í Eiðahreppi, og að nokkru fyrir kunnleika Elliða Norðdals þar,
frá skólaveru hans á Eiðum. Þegar eg svo síðar, eða ráðunautar Sam-
bandsins, reyndum að fá búnaðarfélög annarra hreppa til að taka plæg-
ingar, þá kvað víðast við hið sama, að lítil prýði eða gagn væri að því
að gera flög í kringum tún sín og láta þau svo liggja óhreyfð sjálfum
sér til skammar, eins og væri í hreppunum þremur frá 1904. Eg leit
nú allt öðrum augum á þetta mál, enda mun eg í upphafi hafa átt
uppástunguna um plægingarnar. Eg leit nefnilega svo á, að aukin jarð-
rækt væri mál málanna í öllum búnaðarbótum. Ályktanir mínar voru
eitthvað á þessa leið: Fyrst er að auka og bæta fóðurframleiðslu jarð-
anna (með töðu). Kynbætur geta að vísu verið góðar, þegar þær eru
tímabærar. En þær eru seinvirkar og vafasamar. Og hætta er á því, að
hinn kynbætti stofn þoli ekki öllu betur hungur og harðrétti en hinn
óbætti. Eru hitt ekki vissari og hraðvirkari búpeningsbætur að hætta
að svelta hann og horfóðra? En til þess þurfti bóndinn ræktað land og
töðu, í stað þess að eyða hálfu sumrinu í það árlega að yrja graslitlar
og grasslæmar óberjur og forarmýrar.
Og eg bar engan kvíðboga fyrir Elliðaflögunum svonefndu. Eg vissi
að þau yrðu að sléttum töðuvöllum með tíð og tíma. En eg lærði og
sjálfur af Elliðaflögunum, þótt á nokkuð annan veg væri, enda hafði
eg við túnið hjá mér hið langstærsta þeirra. Hjá mér var flagið í tvennu