Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1987, Page 180

178
MÚLAÞING
Dagbók Þorsteins er í þessum vanalega stíl, gagnorð lýsing og þó
fremur upptalning þess sem hann sér og reynir dag hvern. En í henni
sést heimilið á Eiðum eins og leikverk á sviði nokkur vor, sumur og
haust. Þarna stendur enn í dag opið veruleikasvið eins og það var fyrir
79 - 75 árum á Eiðum (1908 - 1912).
Eiðaskóli varð aldargamall árið 1983. Á slíku afmælisári hefði að
vísu verið skemmtilegra að bregða slíku ljósi yfir fyrsta ár skólans,
stofnárið með allri sinni nýbreytni á þessari bújörð, en þá var þar ekki
svo að kunnugt sé, neinn Þorsteinn með penna og pappír til að bregða
slíku blysi á loft fyrsta skólaár á Austurlandi.
En árið 1908 var þó mikið umbreytingaár í sögu skólans. Þá var eftir
nokkurra ára undirbúningsþóf ráðist í að byggja yfir skólann það hús
sem hélt skólanum föstum á upphaflegum stað, en nokkuð var um það
rætt að flytja hann um þessar mundir. Fjárfesting í stóru húsi kom í
veg fyrir það, því er þessi skóli Eiðaskóli enn þann dag í dag, og þess
vegna var hægt að halda þar alþýðuskóla án nýbyggingar frá 1919 -
1926 er byggt var við þetta hús, þ. e. „gamli endinn“ sem enn er í
gildi, en húsið sem byggt var 1908 brann vorið 1960.
Hér á eftir verður birt fyrsta sumar þessarar dagbókar, byggingar-
sumarið. Þó að Þorsteinn fjalli meira um búskap en byggingarvinnuna
kemur samt sem áður fram hvernig miðar verkinu, en æskilegt þykir
nú að ívið meira hefði verið sagt úr verkahring smiðanna, tíu manna
hóps sem kom upp húsinu á einu sumri. Við vitum ekki einusinni
hvaðan þeir voru og þekkjum af heimildum aðeins nöfn verktakanna,
sem hétu Guðni Guðmundsson og Guðni Þorláksson. Varðveitt skóla-
skjöl geyma enga frekari vitneskju um þá, enda fá frá þessu ári, t. d.
ekki byggingarreikningarnir.
Múlasýslur ráku búnaðarskólann og skáru honum jafnan þröngan
stakk, enda hafa þær sjálfsagt ekki verið sterkar félagsheildir. En nú
þótti mönnum sem annaðhvort væri að duga eða drepast ef skólinn
ætti ekki að fara í hundana. Benedikt Kristjánsson, ungur framfarasinni
en óþolinmóður, tók við skólanum vorið 1906 og stjórnaði eitt ár,
sagði þá af sér í fússi að því er virðist, þar sem honum þotti seint ganga
viðreisnin, en var þó áfram með annan fótinn á Eiðum og ráðunautur
Búnaðarsambands Austurlands. Við skólastjórninni tók nú 1907 Berg-
ur Helgason frá Fossi á Síðu, fæddur þar 27. maí 1875. Bergur var
dugmikill og hygginn maður. Kona hans var dönsk, Gundhild fædd
Jensen frá Skanderborg á Jótlandi. Bergur var fyrstur skólastjóra með
svínarækt á Eiðum, en þær skepnur voru sérstakir ljúflingar Þorsteins