Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2009, Blaðsíða 7

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 6. tbl. 85. árg. 2009 3
Í byrjun nóvember fór fram umræða utan
dagskrár á Alþingi um forgangsröðun
í heilbrigðisþjónustunni. Umræðan var
fagnaðarefni, ekki síst í ljósi þess að
heilbrigðisþjónustan er ein af grunnstoðum
samfélagsins og þess hversu stór liður
heilbrigðisþjónustan er á fjárlögum
hvers árs. Heilbrigðisþjónustuna er ekki
oft rædd í sölum Alþingis, hvað þá
forgangsröðun verkefna og hvernig best
megi nýta þann mikla mannauð og það
fjármagn sem sú þjónusta krefst.
Fulltrúar allra flokka á Alþingi tóku þátt í
umræðunum. Ræðumenn voru sammála
um að það þyrfti að standa vörð um, vinna
að, tryggja að, leggja aukna áherslu á og
svo framvegis. Það væri nú mikilvægara
en nokkru sinni að forgangsraða í
heilbrigðiskerfinu en enginn nefndi
hvernig. Það þyrfti að endurskipuleggja
starfsemi kragasjúkrahúsanna í
kringum Landspítalann (LSH) en
enginn nefndi hvaða verkefni ætti að
færa frá kragasjúkrahúsunum eða til
þeirra. Það þyrfti að styrkja Sjúkrahúsið
á Akureyri til mótvægis við LSH en
enginn nefndi hvernig ætti að gera það
þegar sú stofnun stendur frammi fyrir
því að leggja af einhverja þjónustu til
að uppfylla þá hagræðingarkröfu sem
stjórnendum er gert skylt að uppfylla.
Það þyrfti að standa sérstakan vörð
um grunnþjónustuna en enginn
skilgreindi hvað felst í grunnþjónustu
í heilbrigðiskerfinu. Það þyrfti að
sjálfsögðu að styrkja heilsugæsluna en
enginn nefndi hvernig það færi saman
við þá staðreynd að Heilsugæsla
höfuðborgarsvæðisins byrjaði þetta
rekstrarár með því að skera niður um
370 milljónir króna. Heilbrigðisráðherra
sagði í lokaorðum sínum: „Til framtíðar
erum við að horfa á, eins og hér var sagt,
byggingu nýs háskólasjúkrahúss og við
horfum til þess að styrkja heilsugæsluna,
taka upp valfrjálst tilvísanakerfi, efla
menntun í heilsugæslunni og forvarnir
því þetta á að vera sú framtíðarsýn sem
við höfum og skiptir miklu máli í miðjum
niðurskurði, að hafa skýra framtíðarsýn.“
Það má víst sannarlega deila um það hvort
þessi umræða á Alþingi hafi skýrt fyrir
almenningi hvaða framtíðarsýn stjórnvöld
hafa varðandi heilbrigðisþjónustuna.
Hvers er að vænta, hvað verður varið
og hverju verður fórnað? Hvað verður
áfram greitt úr sameiginlegum sjóðum
landsmanna, hvaða þjónusta verður veitt
á hverjum stað og almennt hver gerir
hvað í heilbrigðiskerfinu?
Í mars 2006 skilaði svokölluð Jónínu­
nefnd af sér skýrslu til heilbrigðis­
ráðherra undir yfirskriftinni Hver geri
hvað í heilbrigðisþjónustunni. Skýrslan
var afrakstur rúmlega tveggja ára
vinnu sérfræðinga og fulltrúa allra
stjórnmálaflokka en þeim var ætlað að gera
tillögur um hvernig endurskilgreina mætti
verksvið Landspítala og Sjúkrahússins
á Akureyri. Nefndin fjallaði einnig um
verkaskiptingu milli ofangreindra stofnana
og annarra í heilbrigðisþjónustu, þar
með einkarekinna læknastofa. Tillögur
nefndarinnar eru þess eðlis að þær hefðu
átt að geta leiðbeint stjórnvöldum við
stefnumörkun og ákvarðanatöku um
heilbrigðisþjónustu hér á landi til næstu
ára og jafnvel áratuga. Því miður var
skýrslan lögð til hliðar eða „jörðuð“ eins
og þáverandi heilbrigðisráðherra orðaði
það í umræðu á Alþingi, umræðu sem
annar fyrrverandi heilbrigðisráðherra
hóf þegar skýrsla nefndarinnar var
gefin út. Þessi óábyrgu vinnubrögð
stjórnmálamanna á sínum tíma urðu til
þess að þær mikilvægu upplýsingar,
sem dregnar voru saman í skýrslunni, og
þær vel rökstuddu tillögur, sem þar voru
settar fram, voru aldrei nýttar. Nefndin
leitaði víða fanga varðandi upplýsingar
og byggði tillögur sínar á reynslu annarra
þjóða, á fjölda skýrslna og greina, sem
birtar hafa verið hérlendis og erlendis,
og ekki hvað síst á hugmyndum fjölda
einstaklinga sem kallaðir voru fyrir
nefndina. Í skýrslu nefndarinnar er fjallað
um skipulag heilbrigðisþjónustunnar,
þróun búsetu, mannfjölda og fyrirsjáanleg
verkefni og um sjúkrahúsþjónustu, for­
gangsröðun, jafnræði, valfrelsi sjúklinga
og sjúkratryggingavernd, það er hvað
skuli greiða úr sameiginlegum sjóðum
landsmanna. Fjallað er um ferliverk
og stefnumótun í þeirri þjónustu
og ekki hvað síst um fjármögnun
heilbrigðisþjónustunnar og þjónustugjöld.
Meðal tuga tillagna nefndarinnar
eru tillögur um að breyta fjármögnun
sjúkrahússþjónustu í áföngum þannig
að greiðslur til sjúkrahúsa verði að hluta
til í formi fastra fjárveitinga, að hluta til
verktengdar og það sem áhugaverðast
er að greiðslur verði tengdar gæðum
þjónustunnar. Lagt var til að skipuð yrði
þverfagleg nefnd sem yrði heilbrigðis­
ráðherra til ráðgjafar um hvaða nýju
þjónustu, þar með lyf, skuli innleiða.
Þá var lagt til að meta verkaskiptingu
heilsugæslustöðva og sjúkrahúsa sér­
stak lega með tilliti til slysa­ og bráða­
móttöku þannig að fólk geti fengið
úrlausn minni háttar heilsufarsvanda sem
næst heimili sínu. Um það snýst jú
grunnþjónustan, ásamt heilsugæslu og
öldrunarþjónustu.
Stjórnvöld og stjórnendur heilbrigðis­
stofnana standa nú frammi fyrir mikil­
vægum ákvörðunum um niðurskurð í
heil brigðiskerfinu, ákvörðunum sem
munu skipta sköpum varðandi eina
mikilvægustu stoð samfélagsins. Það er
því full ástæða til að hvetja þá sem nú eru
við stjórnvölinn til að nýta þá miklu vinnu
sem lögð var í umrædda skýrslu, Hver
geri hvað í heilbrigðisþjónustunni.
Elsa B. Friðfinnsdóttir.
HVER GERI HVAÐ Í HEILBRIGÐISÞJÓNUSTUNNI?
Formannspistill
Umboðsaðili: Vistor.hf. Hörgatúni 2, 210 Garðabæ
www.astrazeneca.is
S
y
m
b
ic
o
rt
S
M
A
R
T
®
=
S
ym
b
ic
o
rt
M
a
in
te
n
a
n
ce
A
n
d
R
e
lie
ve
r
T
h
e
ra
p
y
Gjörbreytt hugsun
í astmameðferð!
Nú þurfa sjúklingar með astma
aðeins eitt lyf -
bæði sem viðhaldsmeðferð og við
bráðaeinkennum*)
*) Á aðeins við ef lyfið heitir Symbicort