Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2009, Blaðsíða 55

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 6. tbl. 85. árg. 2009 51
Ritrýnd fræðigrein
Sambærilegt mynstur kemur fram þegar horft er á einkenni
heima (Heildareinkenni heima) (tafla 1).
Þættir tengdir heilsu og spítaladvöl
Meirihluti sjúklinganna (75,3%) sagði heilsu sína hafa verið mjög
eða frekar góða áður en núverandi sjúkdómur greindist. Heilsa
fyrir aðgerð hafði marktæka, veika neikvæða tengingu við kvíða­
og þunglyndiseinkenni á spítala og kvíðaeinkenni heima (r á
bilinu ­0,10 til ­0,21). Meðallegutími á spítalanum var 4,8 dagar
(sf=6,4; spönnun 1­90), 103 sjúklingar fóru á gjörgæsludeild að
aðgerð lokinni og var meðallengd dvalar þar 1,2 dagar (sf=0,7;
spönnun 0­5). Um fjórðungur þátttakenda (n=144) var á biðlista
eftir að komast í aðgerð, hjá 124 sjúklingum var aðgerð frestað
á aðgerðardegi og 80 sjúklingar sögðust hafa beðið eftir að
komast í aðgerð á aðgerðardegi. Þessar breytur höfðu ekki
marktæk tengsl við kvíða­ og þunglyndiseinkennin.
Þegar spurt var heima sögðust 38,5% sjúklinga (N=416) hafa
hafið vinnu að nýju og voru kvíða­ og þunglyndiseinkenni þeirra
sambærileg og hjá þeim sem voru ekki komnir til vinnu. 87,7%
sjúklinga sögðu aðgerð hafa borið þann árangur sem búist var
við, 76,7% að batinn væri í samræmi við væntingar og 34,9%
sjúklinga sögðust hafa náð sér mjög vel eftir aðgerðina og
2,7% mjög illa eða illa. Sjúklingar, sem töldu aðgerðina ekki
hafa borið þann árangur sem búist var við, að batinn væri ekki
í samræmi við væntingar og sem höfðu ekki náð sér mjög vel
eftir aðgerðina, fengu að öllu jöfnu marktækt fleiri stig á kvíða­
og þunglyndiskvörðunum, jafnt heima og á spítala (sjá töflu 5).
Sjúklingarnir voru almennt ánægðir með umönnunina sem þeir
fengu á spítalanum. Aðspurðir á spítalanum sögðust 84,6%
sjúklinga mjög ánægðir með umönnunina en þegar þeir voru
spurðir heima voru 71% sjúklinga ánægðir með umönnunina
sem þeir fengu á spítalanum. Þarna var um marktækan mun að
ræða (p<0,001; kíkvaðrat). Ánægja með umönnun hafði veika
neikvæða tengingu við einkenni kvíða og þunglyndis, bæði á
spítala og heima (r á bilinu ­0,10 upp í ­0,21; p<0,05).
Bakgrunnsbreytur
Veik marktæk neikvæð tengsl voru á milli hærri aldurs og
einkenna kvíða á spítala (r=­0,18) og heima (r=­0,20) og
einkenna þunglyndis á spítala (r=­0,17) og heima (r=­0,18). Ekki
var um marktæk tengsl að ræða milli líkamsþyngdarstuðuls og
kvíða­ og þunglyndiseinkenna. Á spítalanum fóru konur og
þeir sem höfðu börn undir 18 ára aldri á heimilinu að meðaltali
marktækt hærra á kvíða­ og þunglyndiskvörðunum en karlar
og þeir sem bjuggu á barnlausum heimilum. Á spítalanum
fóru jafnframt sjúklingar, sem greindu frá veikindum annarra
heimilismanna og að aðrir heimilismenn þyrftu aðstoð við
daglegar athafnir, marktækt hærra á þunglyndiskvarðanum
en samanburðarhópar. Sama mynstur kom fram í stigafjölda
á kvíða­ og þunglyndiskvörðunum heima. Eina frávikið var að
þeir sem greindu frá veikindum annarra heimilismanna fóru
marktækt hærra, ekki bara á þunglyndiskvarðanum heldur
líka á kvíðakvarðanum (sjá töflu 5). Að auki fóru þeir að jafnaði
hærra á kvörðunum sem töldu að aðgerð hefði ekki borið þann
árangur sem búist var við og að batinn væri ekki í samræmi
við væntingar (sjá töflu 5). Ekki var marktækt samband á milli
sambúðar og kvíða­ og þunglyndiseinkenna.
UMRÆÐUR
Við túlkun á niðurstöðum þarf að hafa í huga að ekki er verið að
skoða orsakasamhengi heldur hvort ákveðnir þættir fara saman.
Tafla 3. Einkenni sem valda sjúklingum talsverðri, mikilli eða mjög mikilli vanlíðan á spítala og heima.
Á spítala* Heima**
Talsverð til mjög Ekki Talsverð til mjög Ekki
mikil vanlíðan vanlíðan mikil vanlíðan vanlíðan
Einkenni N n (%) n (%) N n (%) n Erfiðleikar með hreyfingu 340 168 (49,4) 126 (37,1) 385 82 (21,2) 193 (50,1)
Erfiðleikar í kynlífi 302 61 (20,2) 204 (67,5) 337 35 (10,4) 269 (79,8)
Mæði 327 60 (18,3) 199 (60,9) 379 47 (12,4) 264 (69,7)
Minnisskerðing 291 14 (4,8) 243 (83,5) 362 27 (7,5) 290 (80,1)
Lystarleysi 304 37 (12,2) 212 (69,7) 380 29 (7,6) 314 (82,6)
Þvagtregða 316 33 (10,4) 253 (80,0) 368 9 (2,4) 328 (89,1)
Hægðatregða 312 36 (11,6) 280 (72,4) 373 40 (10,7) 281 (75,3)
Ógleði 303 25 (8,2) 252 ((83,2) 364 23 (6,2) 322 (87,5)
Erfiðleikar við að borða 296 21 (7,1) 256 (86,5) 361 10 (2,8) 327 (90,6)
Niðurgangur 304 19 (6,3) 259 (85,2) 364 17 (4,6) 319 (87,6)
Þvagmissir 299 18 (6,0) 247 (82,6) 369 27 (7,3) 314 (85,1)
Uppköst 298 8 (2,6) 280 (94,0) 355 1 (0,3) 347 (97,7)
*Síðustu 7 daga fyrir innlögn
**Síðastliðna 7 daga