Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.2013, Blaðsíða 7

Tímarit hjúkrunarfræðinga – 1. tbl. 89. árg. 2013 3
„Kerfið að hrynja“ var yfirskrift fréttar sem
birtist nýlega um ástandið í heilbrigðiskerfinu.
Fjölmiðlar landsins hafa undanfarið verið
fullir af fréttum um ýmis mál er varða
heilbrigðiskerfið. Það er í raun sama hvar
borið er niður, fréttirnar eru ekki góðar. Sem
dæmi um nýlegar fyrirsagnir má nefna:
Forsendur fyrir háskólasjúkrahúsi kunna
að bresta á næstu mánuðum; Rækta
berklabakteríur í leku húsi; Langur biðlisti
eftir aðgerðum; 280 hafa sagt upp á LSH;
Stefnir í óefni í tækjamálum LSH; Plástra
vanda vegna myglusvepps. Þessi dæmi
sýna hversu langt hefur verið gengið í
niðurskurði. Allar stoðir heilbrigðiskerfisins
virðast vera að bresta: húsnæðið, tækin og
ekki hvað síst mannaflinn.
Mest hefur borið á ástandi mála á Landspítala
í þessari umræðu enda langstærsta
sjúkrahús landsins og þar starfar til að mynda
um helmingur allra hjúkrunarfræðinga hér á
landi. Vandinn er þó víðtækari hvort sem
horft er til tækjabúnaðar eða mannaflans.
Á heilbrigðisstofnunum víða um land hefur
stöðugildum hjúkrunarfræðinga verið
fækkað svo mjög að rétt tekst að halda
einum hjúkrunarfræðingi á hverri vakt.
Ekkert má út af bera svo illa fari. Margar
sjúkrastofnanir reiða sig auk þess nær
alfarið á gjafafé til að endurnýja tækjabúnað
sinn. Slíkt er auðvitað með öllu óviðunandi.
Heildarútgjöld til heilbrigðismála árið 2011
námu 147,4 milljörðum króna, eða 9%
af landsframleiðslu. Hlutfallið hefur lækkað
talsvert síðustu ár. Það var 9,3% árið
2010 og 10,4% árið 2003. Til þjónustu
sjúkrahúsa og hjúkrunarheimila runnu
samtals 54% útgjaldanna 2011, eða einu
prósenti minna en árið áður. Augljóslega
leiða minni fjárveitingar til samdráttar í
rekstri sjúkrastofnana. Laun eru alla jafna
um og yfir 70% af rekstrarkostnaði og því
ómögulegt að skera niður öðruvísi en lækka
launaliðinn. Fyrir því hafa hjúkrunarfræðingar
sannarlega fundið.
Laun hjúkrunarfræðinga hafa verið í
brennidepli síðustu vikur og mánuði. Gögn
fjármála- og efnahagsráðuneytisins sýna
svart á hvítu launamun upp á allt að 25%
milli hjúkrunarfræðinga og annarra opinberra
stétta með sambærilega menntun. Slíkan
launamun ætla hjúkrunarfræðingar ekki
að una við lengur. Fjölmennasti fundur
hjúkrunarfræðinga í manna minnum,
sem haldinn var 4. febrúar síðastliðinn,
sýndi fádæma samstöðu og eindrægni
hjúkrunarfræðinga. Þó launin hafi verið í
brennidepli hafa aukið álag, undirmönnun,
óviðunandi vinnuaðstæður og ótti um öryggi
sjúklinga og hjúkrunarfræðinga sjálfra,
einnig leitt til þess að hjúkrunarfræðingar
segja nú „hingað og ekki lengra“. Hinn
reyndi hjúkrunarfræðingur Anna Gyða
Gunnlaugsdóttir lýsti áhyggjum sínum
þannig á Facebook-síðu hjúkrunarfræðinga:
„Ég finn oft fyrir óttatilfinningu þegar ég fer í
vinnuna. Hvað verða margir í vinnunni í dag?
Það er nú farið að ræða að öryggi sjúklinga
á LSH sé ógnað vegna niðurskurðar og
vinnuálags, nokkuð sem aldrei hefur mátt
segja opinberlega. EN. Mér finnst öryggi
mínu sem starfsmaður ekki síður ógnað.“
Eflaust geta margir hjúkrunarfræðingar
tekið undir þessi orð Önnu Gyðu. Andlegt
álag er ekki síður farið að segja til sín
hjá hjúkrunarfræðingum en líkamlegt álag.
Það er andlega slítandi fyrir alla að fara af
vakt dag eftir dag, vikum saman, vitandi
að maður hafi aðeins komist til þess að
gera það nauðsynlegasta, það sem var
mest aðkallandi, fyrir sjúklingana sína.
Hjúkrunarfræðingar læra í námi sínu að horfa
á sjúklinga sína heildrænt, að hjúkrunin er
ekki bara líkamleg heldur þarf ekki síður að
huga að andlegu ástandi sjúklingsins, fræða
og styðja hann og fjölskyldu hans. Þessir
síðasttöldu þættir víkja í forgangsröðun
verkefna þegar verkefnin eru fleiri en hægt
er að sinna með viðunandi hætti. Við slíkar
aðstæður eykst andleg þreyta verulega,
aukin hætta er á mistökum í starfi og jafnvel
andlegri örmögnun.
Langtímaveikindi hjúkrunarfræðinga hafa
aukist mjög síðustu ár. Þegar hjúkrunar-
fræðingar hafa fullnýtt veikindarétt sinn hjá
vinnuveitanda (sem getur verið allt að einu
ári) eiga þeir rétt á sjúkradagpeningum úr
styrktarsjóði eða sjúkrasjóði. Fjöldi þeirra
sem fengu sjúkradagpeninga úr sjóðum
félagsins jókst um 122% milli áranna 2010
og 2012. Þetta er geigvænleg aukning
sem sérstaklega þarf að skoða. Á síðasta
ári fengu 2,5% starfandi hjúkrunarfræðinga
greidda sjúkradagpeninga hluta ársins.
Það segir sína sögu um álagið í starfi
hjúkrunarfræðinga.
Af framansögðu er ljóst að þegar
verður að grípa til aðgerða ef bjarga á
heilbrigðiskerfinu hér á landi. Setja þarf fram
sérstaka endurreisnaráætlun. Sú áætlun
þarf að fela í sér allar þrjár meginstoðir
heilbrigðiskerfisins: húsnæði, tæki og ekki
hvað síst mannaflann. Gera þarf áætlun
um þann fjölda hjúkrunarfræðinga, lækna
og annarra heilbrigðisstarfsmanna sem
þarf miðað við þá þjónustu sem við viljum
veita. Kjör heilbrigðisstarfsmanna þarf
að bæta svo Íslendingar verði sæmilega
samkeppnishæfir við nágrannalöndin.
Skoða þarf verkaskiptingu með opnum
huga þannig að tryggt verði að sjúklingar
fái þjónustu þess starfsmanns sem best er
hæfur til að veita þjónustuna og að þekking
allra heilbrigðisstarfsmanna nýtist sem best.
Mikla áherslu þarf að leggja á að byggja
aftur upp jákvæðan starfsanda og traust,
ekki hvað síst á Landspítala og Sjúkrahúsinu
á Akureyri.
Stjórnvöld verða að setja endurreisn
heilbrigðiskerfisins fremst í forgangsröð
sinna verkefna. Veita þarf verulegu
viðbótarfjármagni í heilbrigðiskerfið á
næstu árum. Heilbrigðismálin eiga að
vera kosningamál. Hér með er skorað á
stjórnmálamenn, sem eins og aðrir þurfa
allir á heilbrigðisþjónustu að halda einhvern
tímann á ævinni, að láta sig heilbrigðismál
varða og setja þau nú fremst í forgangsröðun
sinna verkefna.
ENDURREISN HEILBRIGÐISKERFISINS
Formannspistill
Elsa B. Friðfinnsdóttir.
Eirberg ehf. Stórhöfða 25 • eirberg@eirberg.is • Sími 569 3100 • eirberg.is
HJÚKRUNARHEIMILI – LÆKNASTOFUR – SJÚKRAHÚS
Gott skipulag
skilar árangri

Scan Modul birgðastýring
• Heildstæðar lausnir fyrir heilbrigðisstofnanir
• Sparar tíma, pláss og fjármuni
• Aukin hagræðing og betri nýting á vörubirgðum

Scan Modul vagnar
• Birgðastýring á hjólum einfaldar vinnuferlið
• Hreyfanleiki auðveldar aðgengi
Guldmann
endingargóði lyftarinn
• Ný og falleg hönnun
• Rafglenna á hjólastelli
• Seglupphengi (herðatré) auðvelt í notkun
Clean
fyrir sturtu og salerni
• Léttur og aðgengilegur stóll
• Úrval aukahluta
• Endingargóður og traustur
Taurus
göngugrindin
• Hæðarstilling með gaspumpu
• Hægt að nota í sturtu
• Fyrir heimili og stofnanir
Vandaðir
og þægilegir
vinnustólar
sóma sér vel
þar sem mest
á reynir

Eirberg ehf. er innflutnings- og þjónustufyrirtæki
sem hefur á að skipa fagmenntuðu starfsfólki.
Markmið okkar eru að efla heilsu og auka lífs-
gæði, auðvelda störf og daglegt líf, stuðla að
hagræði og vinnuvernd.