Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.2013, Blaðsíða 56

Tímarit hjúkrunarfræðinga – 1. tbl. 89. árg. 201352
AÐFERÐ
Lýsandi eigindlegt rannsóknarsnið var notað til að öðlast
skilning á viðhorfum og reynslu hjúkrunarfræðinga af störfum
þeirra á hjúkrunarheimilum fyrir aldraða. Rýnihópaviðtöl voru
valin en með þeim er hægt að afla mikilla gagna á stuttum
tíma þar sem kafað er ofan í ákveðið viðfangsefni og reynt að
draga fram sem flestar hliðar á því máli sem rýnt er í (Sóley S.
Bender, 2003).
Þátttakendur voru 22 kvenkynshjúkrunarfræðingar á aldrinum
31 til 65 ára frá fimm hjúkrunarheimilum í Reykjavík og
nágrenni sem hafa öll svipaðan fjölda heimilismanna. Haft
var samband við forsvarsmenn hjúkrunarheimilanna og gáfu
þeir upp nöfn hjúkrunarfræðinga sem uppfylltu valviðmiðin
og er því um tilgangsúrtak að ræða. Valviðmiðin voru: að
vera hjúkrunarfræðingur og hafa starfað á hjúkrunarheimili við
öldrunarhjúkrun í að minnsta kosti tvö ár, vera í að minnsta
kosti 60% vinnu þegar rannsóknin væri framkvæmd, vera
ekki eingöngu á næturvöktum og tala íslensku. Þrjátíu og
tveir þátttakendur voru valdir og var haft samband við þá
símleiðis og þeim boðin þátttaka. Tuttugu og tveir tóku þátt
og var þeim skipt í fjóra hópa, fimm og sex manna. Fengu þeir
kynningarbréf um tilgang rannsóknar og framkvæmd hennar
ásamt upplýstu samþykki. Hvorki þurfti leyfi Vísindasiðanefndar
né Persónuverndar fyrir þessari rannsókn.
Eitt 50-70 mínútna viðtal var tekið við hvern rýnihóp í júní
2011. Einn rannsakenda (JS) gegndi hlutverki stjórnanda
og stýrði umræðunum. Aðstoðarmaður sá um hljóðritun og
skráði minnispunkta úr viðtölunum. Notaður var hálfstaðlaður
spurningarammi sem útbúinn var fyrir þessa rannsókn.
Spurningaramminn byggist á rannsóknarspurningunni „Hver
eru viðfangsefni hjúkrunarfræðinga á hjúkrunarheimilum?“ og
þeim rannsóknum sem rýndar voru um gæði hjúkrunar. Hann
inniheldur sex spurningar um viðfangsefni hjúkrunarfræðinga
á hjúkrunarheimilum: hvernig þau skarast við vinnu annarra
svo sem sjúkraliða, hvaða viðfangsefni eru eingöngu á
hendi hjúkrunarfræðinga, hvaða þættir hafa áhrif á störf
hjúkrunarfræðinga og hver verða viðfangsefni hjúkrunarfræðinga
í framtíðinni. Yfirborðsréttmæti spurningarammans var prófað
með hópviðtali við fjóra hjúkrunarfræðinga sem bæði mátu
hann og svöruðu honum eins og um rýnihóp væri að ræða. Allir
sögðust skilja spurningarammann vel og lögðu til að hann yrði
lagður fyrir óbreyttur. Viðtalið var hljóðritað og innihaldsgreint
og spurningaramminn síðan metinn með tilliti til niðurstaðna.
Engin breyting var gerð á spurningarammanum í kjölfarið.
Í hverju viðtali skoðuðu rannsakandi og aðstoðarmaður yrt og óyrt
skilaboð og hvort eitthvað hefði verið sett fram á yfirborðslegan
eða óljósan hátt. Til þess að ná fram sem skýrustum svörum
ítrekaði stjórnandi hvort hann hefði skilið rétt það sem sagt var.
Viðtölin voru hljóðrituð og færð í letur orðrétt. Úrvinnsla gagna
er byggð á fyrri rannsóknum og fræðilegum forsendum. Gögnin
voru lesin yfir með gagnrýnu hugarfari til að skilja og finna hvað
væri sameiginlegt í reynslu og kunnáttu þátttakenda. Leitað var
að sameiginlegum þemum og þess gætt að það sem í ljós kom
væri ekki slitið úr sínu rétta samhengi (Graneheim og Lundman,
2004; Sóley S. Bender, 2003).
NIÐURSTÖÐUR
Þátttakendur rannsóknarinnar sögðu viðfangsefni
hjúkrunarfræðinga, sem starfa á hjúkrunarheimilum fyrir aldraða,
fjölþætt og flókin. Í krafti hjúkrunarfræðilegrar þekkingar,
reynslu og lagalegrar ábyrgðar hafa hjúkrunarfræðingarnir
alla þræði starfseminnar í hendi sér og var það greint sem
yfirþema. Forsendur þessa voru settar fram sem undirþemun
að sýna árvekni, hafa yfirsýn og vera vakandi yfir öllu, ásamt
því að vera greinandi og sjá hlutina í öðru ljósi. Mynd 1 sýnir
þemun og hvað þau fela í sér.
Að hafa alla þræði starfseminnar í hendi sér
Árvekni, að hafa yfirsýn og
vera vakandi yfir öllu
Felur í sér:
Að koma auga á alla þá
þætti sem þarf að huga að
til þess að viðhalda og bæta
gæði hjúkrunar og lífsgæði
heimilisfólks.
Að standa vörð um velferð
heimilisfólks.
Að samþætta þekkingu og
færni starfsfólks því sem þarf
að huga að og gera.
Að vera greinandi og sjá
hlutina í öðru ljósi
Felur í sér:
Fagþekkingu, reynslu og færni
hjúkrunarfræðinga.
Víðsýni og innsæi í viðfangsefni
hjúkrunar.
Að greina þarfir heimilismanna
og aðstandenda.
Að koma auga á það sem er
ekki augljóst og bregðast við því
á árangursríkan hátt.
Mynd 1. Yfirþema og undirþemu og hvað þau fela í sér.
Að hafa alla þræði starfseminnar í hendi sér
Hjúkrunarfræðingarnir hafa alla þræði starfseminnar í höndum
sér og mikilvægar ákvarðanir eru teknar með þátttöku
hjúkrunarfræðinga. Hjúkrunin og samþætting þjónustunnar
er að öllu eða mestu leyti í höndum hjúkrunarfræðinga.
Stjórnun sjúkraliða og aðstoðarfólks í umönnun er stöðugt
viðfangsefni en samskipti við lækna og aðrar samstarfsstéttir
er meira bundið við ákveðna tíma sólarhringsins. Samskipti við
fjölskyldur eru veigamikil, einkum þegar um erfið veikindi er
að ræða. Þau ættu alltaf að vera á hendi hjúkrunarfræðinga.
Stuttar og skýrar boðleiðir eru mikilvægar. Það gildir ekki síst
varðandi læknisfræðilega meðferð og sérstaklega þegar um
breytingar á henni er að ræða en þá búa hjúkrunarfræðingar
yfir mikilvægum upplýsingum og eru til ráðgjafar fyrir lækna.
Meginþunginn í starfsmannastjórnuninni felst í að skipuleggja,
fræða og stýra vinnu sjúkraliða (fagfólks) og mikils fjölda
aðstoðarfólks í hjúkrun. Mikill munur er á stjórnuninni eftir því
um hvorn hópinn er að ræða:
„Það þarf ekki eins marga til að vinna verkin ef maður er með
fagfólk; við vinnum öðruvísi.“
„Það er rosalega mikil teymisvinna hérna og unnið mjög náið
með sjúkraliðunum ... Að vinna með sjúkraliðum, þá ganga
hlutirnir miklu auðveldar fyrir sig. Þú getur komið í veg fyrir
þennan óróa og kvíða á allt annan hátt en ófaglærðir gera
þegar þeir vinna verkin. Ég finn óskaplegan mun þegar ég vinn
með þeim [sjúkraliðunum].“
Mikill tími fer í viðfangsefni tengd skipulagningu á daglegri mönnun.
Einnig er tímafrekt að hafa eftirlit með því sem þarf að gera og fylgja