Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.2013, Blaðsíða 54

Tímarit hjúkrunarfræðinga – 1. tbl. 89. árg. 201350
ÚTDRÁTTUR
Til að tryggja þau gæði, sem eru grundvallaratriði fyrir
vellíðan heimilismanna á hjúkrunarheimilum, er nauðsynlegt
að greina framlag hjúkrunarfræðinga til hjúkrunar aldraðra.
Tilgangur þessarar eigindlegu rannsóknar var að varpa ljósi
á viðfangsefni hjúkrunarfræðinga á hjúkrunarheimilum og
lýsa því í hverju störf þeirra eru fólgin. Tekin voru fjögur
rýnihópaviðtöl við samtals 22 hjúkrunarfræðinga frá fimm
hjúkrunarheimilum. Notaður var hálfstaðlaður viðtalsrammi.
Viðtölin voru þemagreind. Niðurstöður sýndu fjölþætt og flókin
viðfangsefni hjúkrunarfræðinga. Yfirþemað var að hafa alla
þræði starfseminnar í hendi sér. Undirþemun voru árvekni, að
hafa yfirsýn og vera vakandi yfir öllu og að vera greinandi og
sjá hlutina í öðru ljósi. Á grundvelli þess fjárhagslega umhverfis,
sem hjúkrunarfræðingar starfa nú í, eru þeir hins vegar í ákveðnu
öngstræti við að tryggja gæði hjúkrunarinnar. Markviss stjórnun
og fagleg forysta skiptir þá sköpum fyrir gæði hjúkrunar á
hjúkrunarheimilum. Styrkur hjúkrunarfræðinga liggur í þekkingu
þeirra og hinni heildrænu nálgun sem þeir beita. Niðurstöður
þessarar rannsóknar geta nýst sem grunnur fyrir frekari
rannsóknir á viðfangsefninu auk þess að vera mikilvægt
framlag þekkingar til hjúkrunarfræðinga, hjúkrunarstjórnenda
og ráðamanna öldrunarmála.
Lykilorð: hjúkrunarfræðingar, hjúkrunarheimili, rýnihópar,
öldrunarhjúkrun.
INNGANGUR
Hjúkrunarfræðingar bera ábyrgð á að veitt sé fullnægjandi
hjúkrun á heilbrigðisstofnunum landsins. Markmið hjúkrunar á
hjúkrunarheimilum er að tryggja vellíðan heimilismanna með því
að viðhalda færni þeirra til athafna daglegs lífs, draga úr áhrifum
sjúkdóma og tryggja friðsælan dauðdaga. Heildræn nálgun í
umönnun heimilismanna, sem byggð er á þekkingu og faglegri
færni, er forsenda þess að þessu markmiði sé náð. Það verður
ekki gert nema tryggður sé viðeigandi mannafli fagfólks.
Á síðustu árum hefur mönnun á hjúkrunarheimilum verið
talsvert til umfjöllunar. Í fyrstu var það vegna þess að erfiðlega
gekk að manna heimilin fagfólki, þ.e. hjúkrunarfræðingum og
sjúkraliðum, og stærsti hluti starfsfólksins var ófaglærður. Síðar
jókst þessi vandi vegna niðurskurðar í heilbrigðisþjónustunni
þar sem rekstrarfé skorti til að ráða nægilega margt fagfólk. Árið
2001 lagði gæðaráð Landlæknisembættisins í öldrunarhjúkrun
fram ábendingar um hjúkrunarmönnun á öldrunarstofnunum
(Landlæknisembættið, 2001) byggðar á lögum um málefni
aldraðra nr. 125/1999. Þar eru sett fram mönnunarlíkön
sem gera ráð fyrir að eingöngu hjúkrunarfræðingar og
sjúkraliðar sinni umönnun á hjúkrunarheimilum. Þegar þessi
mönnunarlíkön eru skoðuð 10 árum síðar er ljóst að þeim hefur
ekki verið fylgt. Hjúkrunarþyngd á hjúkrunarheimilum hefur
aukist töluvert á síðustu árum. Árið 2005 var þyngdarstuðull
fyrir hjúkrunarrými 0,98 en hafði hækkað í 1,03 fyrir árið 2011
(Sigríður Egilsdóttir, munnleg heimild 16. desember 2011). Í
ábendingum gæðaráðsins kemur fram ákveðinn vendipunktur.
Fari þyngdarstuðull yfir 1 þarf að fjölga fagmenntuðu starfsfólki
vegna aukins umfangs og eðlis hjúkrunarvandamálanna
sem fengist er við. Í reynd er það svo að mönnunarlíkön
hjúkrunarheimila eru ekki í samræmi við mönnunarlíkön
gæðaráðs í öldrunarhjúkrun og ef eitthvað er þá hefur fagfólki
fækkað hlutfallslega og semsetning mannaflans því frekar færst
fjær en nær æskilegri mönnun síðustu árin. Þessi neikvæða þróun
í samsetningu mannaflans á hjúkrunarheimilum ógnar gæðum
þjónustunnar og þar með velferð og öryggi heimilismanna.
Á þetta var bent í ályktun félagsráðsfundar Félags íslenskra
Jónbjörg Sigurjónsdóttir, hjúkrunarheimilinu Skógarbæ og hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands
Helga Jónsdóttir, hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands og Landspítala
Birna G. Flygenring, hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands
Helga Bragadóttir, hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands og Landspítala
VIÐFANGSEFNI HJÚKRUNARFRÆÐINGA Á HJÚKRUNARHEIMILUM
– AÐ HAFA ALLA ÞRÆÐI Í HENDI SÉR
ENGLISH SUMMARY
Sigurjónsdóttir, J., Jónsdóttir, H., Flygenring, B.G., Bragadóttir, H.
The Icelandic Journal of Nursing, 89 (1), 50­56
THE CONTRIBUTION OF NURSES TO THE CARE
OF RESIDENTS OF NURSING HOMES – KEEPING
ALL STRINGS IN ONE’S HAND
To ensure quality care in nursing homes for the elderly there
is a need to identify what registered nurses contribute to the
quality of long-term care. The purpose of this qualitative study
was to shed light on the undertakings of registered nurses in
nursing homes and what their work entails. Four focus group
interviews were done with a total of 22 nurses from five nursing
homes. A semi-structured interview framework was used.
Data were analyzed into themes. Findings reveal manifold
and complex undertakings of registered nurses in nursing
homes. The main theme identified was keeping all strings in
one’s hand. The subthemes identified were vigilance, overview
and constant surveillance and being analytical and seeing
things from a new perspective. However, with the current tight
economic situation in which nurses are now bound to carry out
their work, they are so to speak located in a dead end street
in seeking ways to ensure quality nursing care. Purposeful
management and professional leadership in nursing is thus
crucial for quality care in nursing homes. The strength of
the work of registered nurses in nursing homes lies in their
knowledge and their holistic work approach. Study findings
may be used as ground for further studying the matter besides
being valuable knowledge for nurse clinicians, managers, and
policy makers who are in charge of the care of the elderly.
Key words: registered nurses, nursing home, focus groups,
geriatric nursing.
Correspondance: helgabra@hi.is