Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.2013, Blaðsíða 58

Tímarit hjúkrunarfræðinga – 1. tbl. 89. árg. 201354
og sjá til þess að verkin séu unnin. Að passa upp á allar
varnir eins og legusáravarnir, yfirumsjón með lyfjagjöfum og
aukaverkunum lyfja, að sjá til þess að fólkinu líði vel, auka
færni og lífsgæði [þess].“
Þrátt fyrir að fjölþættir sjúkdómar og kvillar hrjái aldrað heimilis-
fólk á hjúkrunarheimilum og að það þurfi flókna meðferð, þá þarf
fyrst og fremst að leggja áherslu á að viðhalda og auka lífsgæði
og vellíðan heimilisfólks. Þannig þarf að skapa hinum aldraða
heimili og það þarf að gera hjúkrunarheimilið og umhverfi þess
heimilislegt. Það krefst öðruvísi hugsunar en umönnun aldraðra
á spítala þó svo að heimilismenn séu oft mjög veikburða og
mikið veikir. Þannig er um útvíkkaða sjúkrahjúkrun að ræða þar
sem félagsleg hlið tilverunnar fær meira vægi. Hjúkrunarheimilið
er því hvoru tveggja í senn, heimili og sjúkradeild þar sem
heimilisfólki er fylgt síðasta spölinn á lífsleiðinni.
Eitt af því sem nýlega hefur breyst á hjúkrunarheimilum er að
samskipti við aðstandendur hafa aukist verulega. Aðstandendur
gera miklar kröfur um aðbúnað og umönnun sinna nánustu
og oft er erfitt að koma til móts við óskir þeirra um það sem
betur má fara. Þetta er ekki síst bagalegt þar sem mönnun og
fjármagn fylgir ekki þessum auknu kröfum. Þvert á móti eru uppi
kröfur um enn meiri sparnað. Einn þátttakandi sagði:
„Það á bara að segja fólki satt: Þjónustustigið hefur lækkað,
það er bara þannig.“
Reynsla og innsæi hjálpar hjúkrunarfræðingum að lesa á milli
línanna og oft er því hægt að koma í veg fyrir misskilning og
reiði aðstandenda. Þannig sinna hjúkrunarfræðingar mikilli
fjölskylduhjúkrun bæði við upphaf og ekki síður við lok
dvalarinnar. Sýna þarf aðstandendum mikinn skilning og
stuðning því þeir eiga oft mjög erfitt þegar aldrað foreldri er ósátt
og jafnvel grátandi yfir því að þurfa að flytja á hjúkrunarheimili.
Sorg og eftirsjá fylgir því bæði fyrir einstaklinginn og fjölskylduna
að hann þurfi að flytja á hjúkrunarheimili:
„Þetta er ekki síður erfitt fyrir aðstandandann. Þannig að
maður er bæði að hjálpa viðkomandi að aðlagast nýju
umhverfi og styðja við bakið á aðstandendum.“
„Þetta eru erfið spor. Það er ekki talað um þetta, bara talað
um það hvað þeir eru duglegir sem eru heima enn þá, ekki
talað um að þú getir verið duglegur þrátt fyrir að þurfa að
þiggja aðstoð.“
Þegar dauðinn nálgast hafa hjúkrunarfræðingarnir oftast frumkvæði
að líknarmeðferð. Í samráði við lækni er boðað til fjölskyldufundar
og í tengslum við slíkan fund er líknarmeðferð útfærð og ákvarðanir
teknar sem hjúkrunarfræðingar framfylgja síðan.
Að vera greinandi og sjá hlutina í öðru ljósi
Að vera greinandi og sjá hlutina í öðru ljósi byggist á
fagþekkingu, reynslu og færni hjúkrunarfræðinga og felur
í sér víðsýni og innsæi í viðfangsefni hjúkrunar. Víðsýni
hjúkrunarfræðinga byggist meðal annars á faglegri þekkingu,
reynslu og tilfinningu fyrir manneskjunni og umhverfinu sem
þeir starfa í. Innsæi felur meðal annars í sér leikni og reynslu í
að skilja óyrt skilaboð og lesa milli línanna. Þátttakendur sögðu
hjúkrunarfræðinga fljótari en annað starfsfólk að átta sig á og
greina vandamál. Þeir þurfa að vera góðir að greina það sem
ekki er sagt með orðum. Einn þátttakandi sagði:
„Við þurfum að vera ofboðslega vakandi fyrir alls konar svona
þáttum í hjúkrun, í því að sinna fólki sem ekki getur tjáð sig.“
Þátttakendur töldu að heildræn og greinandi nálgun
hjúkrunarfræðinga gerði þeim kleift að átta sig á þörfum
heimilisfólks og ákveða hver á að sinna hverju viðfangsefni.
Þau viðfangsefni, sem þátttakendur töldu eingöngu vera á
hendi hjúkrunarfræðinga, eru að skipuleggja hjúkrunarmeðferð,
skipuleggja fjölskyldufundi, meta árangur hjúkrunarmeðferðar og
læknisfræðilegrar meðferðar, meðhöndla lyf og lyfjagjafir, mat á og
eftirlit með aukaverkunum lyfja, stjórnun starfsfólks, samskipti við
aðrar fagstéttir, sérstaklega lækna, og að framfylgja fyrirmælum
lækna. Hvað varðar hjúkrunarmeðferð þá lögðu þeir áherslu á
sárameðferð, líknarmeðferð, samskipti við fjölskyldur, lyfjatiltekt,
gjöf stungu- og eftirritunarskyldra lyfja og mat á hvenær kalla
eigi á lækni þegar heimilismaður veiktist en það ætti eingöngu
að vera á hendi hjúkrunarfræðinga. Sumir þátttakenda töldu
að hægt væri að úthluta ákvörðunum um hjúkrunarmeðferð
til sjúkraliða þegar um væri að ræða ósérhæfða meðferð. Slík
hjúkrunarmeðferð tengdist athöfnum daglegs lífs og hreyfingu.
Reyndin er sú að stundum er lyfjagjöf á höndum sjúkraliða.
Engu að síður er ábyrgðin hjúkrunarfræðinganna og þeir sjá um
lyfjabreytingar og mat á því hvort þörf er á lyfjagjöf.
Góð fyrirmynd er mikilvæg fyrir starfsfólk á hjúkrunarheimilum.
Það skiptir miklu máli hvernig talað er og komið fram við
heimilisfólk og þurfa hjúkrunarfræðingar að sýna gott fordæmi.
Makar heimilismanna dvelja margir hverjir lengi dags hjá
sínum nánustu og þiggja ýmsa persónulega þjónustu af
hjúkrunarfræðingum. Hjúkrunarfræðingar geta þurft að vera
túlkar fyrir erlenda starfsmenn til að tryggja að skilaboð komist
til skila og fyrirbyggja misskilning þrátt fyrir að starfsmennirnir
tali nokkuð góða íslensku:
„En það er ekki nóg að vera nokkuð fær í íslenskunni því
menningarheimarnir eru svo ólíkir, svona gjörólíkir.“
UMRÆÐA
Þemun, sem greindust úr svörum þátttakenda og lýsa
viðfangsefnum hjúkrunarfræðinga á hjúkrunarheimilum,
eru samtvinnuð og í raun greinar af sama meiði. Því er
ekki hægt að fjalla um eitt þeirra án þess að taka hin til
umfjöllunar um leið. Umræður taka því á heildarniðurstöðum
rannsóknarinnar og hvaða þýðingu þær hafa fyrir hjúkrun
aldraðra á hjúkrunarheimilum.
Viðfangsefni hjúkrunarfræðinga á hjúkrunarheimilum er fyrst
og fremst að hafa alla þræði í hendi sér svo að veita megi
þá hjúkrun sem heimilismenn þarfnast. Hjúkrunarfræðingar
nálgast viðfangsefni sín með árvekni og yfirsýn og með
því að vera vakandi yfir öllu, og með því að vera greinandi
og sjá hlutina í öðru ljósi. Þessi yfirsýn og innsýn byggist á
hjúkrunarfræðilegri þekkingu og klínískri færni. Þau verkefni,
sem hjúkrunarfræðingar á hjúkrunarheimilum sinna, lúta að
skipulagi og framkvæmd hjúkrunar þar sem leitast er við að
ná árangri og veita gæðahjúkrun. Gerðar eru sífellt meiri kröfur