Skólavarðan - 01.11.2010, Blaðsíða 19

19
Skólavarðan 5. tbl. 2010sAmRæÐA
Nýlega las ég siðareglur kennara og kom það mér ánægjulega á óvart
hversu ágætar þær eru. Þær eru tiltölulega almennar en ná samt að
snerta fl est það sem felst í starfi kennarans; samskipti við nemendur,
forráðamenn og samkennara - sem og inntak starfsins sem er menntun
nemenda og hvernig því markmiði verður best náð með því að virða
nemendur, tryggja jafnan rétt þeirra, stuðla að góðum starfsanda og
vinna ávallt að því að bæta sig í starfi .
En hverju skipta siðareglur fyrir kennara og geta þær leiðbeint
kennurum í öllum þeim siðferðilegu álitamálum sem upp kunna að
koma í slíku starfi ?
Ef við skoðum fyrri spurninguna þá hlýtur starf kennarans að kalla
á ákveðinn siðferðilegan ramma. Kennarar vinna afar mikilvægt starf
þar sem þeir sinna menntun nýrra kynslóða. Þeir eiga hlutdeild í að
þroska einstaklinga til að taka þátt í atvinnulífi og samfélagi en um leið
mennta kennarar siðferðisverur sem verða að hafa grunn til að geta
breytt rétt og tekið sjálfstæða afstöðu í erfi ðum álitamálum. Slíkt starf
er ekki alltaf metið í raun ef litið er til að mynda til launa kennara sem
því miður eru lág á Íslandi í alþjóðlegu samhengi. Hins vegar fi nna
kennarar og aðrir fyrir miklu trausti samfélagsins, sérstaklega þegar
ýmislegt bjátar á. Þetta höfum við séð á undanförnum tveimur árum.
Þjóðin hefur gengið í gegnum efnahagslegt hrun og margar fjölskyldur
eiga í erfi ðleikum, ekki síst út af atvinnuleysi og erfi ðri skuldastöðu.
Þá reiðir fólk sitt enn meir á skólana en nokkru sinni fyrr sem stoð og
styttu í samfélagi þar sem traust hefur rýrnað og ólga ríkir á ýmsum
sviðum. Þetta sýnir okkur að afstaða samfélagsins er sú að það reiðir
sig á kennara og skólafólk sem um leið bera mikla ábyrgð og þurfa því
skýran siðferðilegan ramma.
Hvað varðar seinni spurninguna þá taka siðareglur kennara ekki á
öllum þeim hugsanlegu siðferðilegu klípum sem upp kunna að koma í
slíku starfi þar sem hver og einn kynnist óteljandi einstaklingum sem
hver og einn býr við sínar aðstæður, á ólíkan bakgrunn og ólíka sögu.
Siðferðileg álitamál sem kunna að koma upp í slíku starfi eru líka
óteljandi og óhugsandi að nokkurt regluverk geti leiðbeint manni um
alla þá króka. En þá kann það líka að vera rétt að þannig eigi siða-
reglur alls ekki að vera.
Siðareglur geta aldrei orðið tæmandi því líklega er það óvinnandi
vegur að formfesta siðferðið með þeim hætti. Mestu skiptir að þær
skapi almennan ramma sem geti leiðbeint fólki – til þess að taka sjálf-
stæða afstöðu þegar upp koma siðferðileg álitamál. Siðferði er í eðli
sínu lifandi hlutur sem bæði getur þróast og breyst og viðfangsefni
siðferðilegra athugana breytast sömuleiðis. Ný tækni, breyttar sam-
félagsaðstæður og aðrir slíkir hlutir skapa ný viðfangsefni þar sem
taka þarf siðferðilega afstöðu.
Þannig tel ég að siðareglur kennara skapi ágætan ramma en hann
er ekki endanlegur fremur en nokkurn tíma. Mestu skiptir að umræða
um reglurnar þróist þannig að þær verði lifandi leiðbeiningar í hugum
fólks. Að sama skapi skiptir máli að siðfræði og aðferðafræði hennar
verði hluti af kennaramenntun allra kennara þannig að hver og einn
öðlist traustan grunn fyrir framtíðarstarf sitt. Þetta er kannski eitt af því
sem ætti að hafa í huga nú þegar háskólar landsins endurskipuleggja og
lengja kennaramenntun samkvæmt nýjum lögum um menntun kennara.
Mestu skiptir að umræða um
reglurnar þróist þannig að þær verði
lifandi leiðbeiningar í hugum fólks.
Texti: Katrín Jakobsdóttir mennta- og menningarmálaráðherra
Mynd: Arnþór Birkisson
Siðareglur geta aldrei orðið tæmandi