Félagsbréf - 01.09.1963, Page 18

Tónn, hugblær, tilfinning þessara
sagna eru háð hinni næmskynjuðu um-
hverfislýsingu, skyggni höfundarins á
hversdagslega hluti og óbrotna sem í
senn er „raunsæ“ og dálítið upphafin,
ljóðræn: hún er umgerð og staðfesta
mannlýsinganna sem sjálfar eru gerð-
ar á alveg sambærilegan hátt. Sjálf-
sagðir hlutir eru séðir í réttu umhverfi
sínu en í senn skipað í nýtt samhengi:
þeir vísa til innri, mannlegs veruleika.
Þetta kann að þykja bág skilgreining,
enda er henni ekki ætlað nema benda
til eiginleika sem gæðir sum ljóð
Hannesar mestum þokka að mínu viti.
Hér er t.d. Haustvísa:
Störin á flánni
er fölnuð og nú
fer enginn um veginn
annar en þú.
f dimmunni greinirðu
daufan nið
og veizt þú ert kominn
að vaðinu ú ánni....
Þokki þessa litla Ijóðs, sem mér hefur
löngum þótt perla Kvæðabókar, er ekki
auðskýrður fyrir þeim sem skynjar
hann ekki sjálfur. Væntanlega leyfist
að tala um „tilfinningu“ í ljóðinu
(sem er annað en segja að það sé „um“
tilfinningu), en hún kann þá að virð-
ast óljós, óákveðin; hún er ekki „skýrð
á skiljanlegan hátt“, svo að gripið sé
til aðfenginnar glósu*, en staðfest í
ljóðinu sjálfu einföldum orðum. Þetta
* Sbr. um þetta timaritið Jörð, I. 1963,
þar er viklð greindarlega að nokkrum ijóð-
um Hannesar Péturssonar. Tímaritið er ,,tek-
lð saman" a£ Þorsteini Gylfasyni og Sverrl
Hólmarssyni.
rýrir ekki gildi ljóðsins: það er ein-
mitt allt komið undir þessari aðferð-
Dæmi sams konar vinnubragða, sama
hlutbundna, jafnvæga ljóðmáls, eru
auðrakin í Kvæðabók þar sem fjölmörg
kvæðin njóta þeirra margvíslega, og
jafnvel sum sem ekki eru annað en
leikur með gamalkunn og þrautnotuð
„ljóðhugtök“ (Nunna t.d.). Og víst
gætir þeirra enn í sumum síðari ljóð-
um Hannesar, einkum í annarri bók-
inni, en hið hófstillta, heila jafnvægi
sem jafnólík ljóð njóta og Ung stúlka,
Gamalmenni, Kopernikus, Djákninn á
Myrká, Þorp í Óðinsskógi er víðast
horfið þar, eða á hvörfum. Hannes
seilist til óhlutbundnari yrkisefna sem
hið hversdagslega, eða „raunsæja“,
Ijóðmál Kvæðabókar hæfir ekki til
fullnustu. Og þar sem ort er af til-
teknu, áþreifanlegu tilefni gætir sums
staðar viðhorfsvilja sem var blessun-
lega fjarri fyrri ljóðunum. Ég veit
ekki hvort Sumarnótt í Skagafirði ei
tilvaldast dæmi þess arna, en þar virð-
ist mér þó gæta veikleika sem nær
sér betur niðri í öðrum ljóðum sem
minni eru fyrir sér í í sumardölum.
Sumarnótt hefst á viðhafnarlegri, fal-
legri náttúrusýn; síðan kemur þessi
„raunsæja“ lýsing:
Hestar að nasla á votum völlum.
Vinnulúnir menn
sofa í ró, fá heilnæma hvild
undir herðabreiðum fjöllum.
Spillir ekki næstsíðasta orðið í næst-
síðustu línu þessu gullfallega ljóði?
Er ekki heilnœma óþörf árétting þeg-
ar á undan er komið í ljóðinu lognblár,
til vœrSar, í ró, að ógleymdu þögul,
14 FÉLAGSBRÉF