Félagsbréf - 01.09.1963, Page 22

viðhorf (eða ,,meðvitund“) staðfest i
ljóðunum sjálfum.
Ég leyfi mér að ætla að Hannes
Pétursson viti fullvel hvað hann ætli
sér í Röddum á daghvörfum. Mér
virðist öll viðleitni hans eftir Kvæða-
bók stefna í eina og sömu átt, til æ
ríkari, fyllri einfaldleika, og ég hygg
að aðrir þættir Stundar og staða njóti
hennar til muna betur. Segjum með
Kristjáni Karlssyni að „leit að jafn-
vægi“ vaki að baki öllum skáldskap
Hannesar Péturssonar. En hið hóf-
stillta, fjarlæga jafnvægi æskuljóð-
anna nægir honum ekki þegar frá líð-
ur; og tilraunir hans síðan að tjá
hug sinn allan í jafn-ópersónulegum,
hlutlægum stíl lánast ekki. Hann stefn-
ir að nýju jafnvægi orðs og hluta,
ljóðs og lifandi veruleika ná. Ljóð hans
verður að koma öllum við.
Eins og mörgum samtíðarskáldum
öðrum er tungan, ljóðið, orðin Hann-
esi Péturssyni tamt viðfangsefni; og
hefur svo verið frá upphafi þótt Stund
og staðir, og þá einkum veigamesti
þáttur bókarinnar, Stund einskis, stund
alls, virðist hreinræktaðri metapóesía en
fyrri kveðskapur hans.
í Kvæðabók kann viðhorf Hannesar
við orðunum að sýnast með yfirborðs-
legasta móti með köflum:
Og orðin hafa þyngzt.
Þó lyftum við ýmsum: Hvert ætlarðu —
En höggum vart sumum: Grikkir —
Fróðlegt er að líta á tvö ljóð sem Hann-
es hefur ort um Rainer Maria Rilke,
annað í Kvæðabók, hitt í Stund og
stöðum. Yngra ljóðið, Við gröf Rilkes,
18 FÉLAGSBRÉF
er óbrotið, svo nakið að þarf við kynn-
ingar, umgengni til að það komist til
skila. (Eru ekki í því þrjár sterkustu
Ijóðlínurnar í allri bókinni?) Hið
eldra, Rilke, ber þokka sinn allan á
yfirborði þótt viðhorfi skálds við
skáldi sé lýst á snjallan hátt:
Því hann, sé okkur leitin langa kunn
er landslag sem við berum djúpt í hug,
innar en hitt sem skein svo bjart og blátt
í bernsku;
í yngra Ijóðinu hverfur Rilke til „inn-
hverfu jarðar“, í „þögn úr járni“, —
en hann gerði skáldinu „steinana byggi-
lega“. — En í Kvæðabók staðhæfir
Hannes reyndar vanda skáldsins með
næsta einföldum orðum í einu ljóði
a. m. k. (Fögnuður):
Segjum við ]>eim sem þekkja lífið betur
um þennan fögnuð nokkurn hlut sem ber
ei tómahljóð að eyrum þeirra, orð
sem ekkert merkja lengur, orð dauð orð?
Og eftir Kvæðabók virðist þessi frurn-
vandi skálds og skáldskapar Hannesi
æ hugstæðari unz hann er í Stund og
stöðum orðinn aðalviðfangsefni skálds-
ins: vandinn að tjá hugsun sína rétt,
en einnig, og miklu fremur, hinn meiri
vandi: að skynja tíma sinn rétt, að
lifa hugsun sína. Tortryggnin á orðinu,
leitin að orðum leynir með sér vantrú
á sjálfri skynjuninni; vandi skáldsins
er vandi mannsins.
I Stund og stöðum er víða rætt um
útlegð mannsins „frá hlutunum“, frá
náttúrlegu umhverfi og uppruna, öðr-